برای اولین بار، یک صوفی رئیس فراکسیون اکثریت در مجلس مصر

میدل ایست نیوز: المانیتور در گزارشی تحلیلی نوشت: در 17 سپتامبر «عبدالهادی القصبی»، شیخ صوفی و نایب رئیس حزب «مستقبل وطن» و رئیس کمیسیون همبستگی در مجلس مصر و رئیس شورای عالی طریقت های صوفی، به ریاست فراکسیون ائتلافی «دعم مصر» برگزیده شد. این فراکسیون متشکل از هفت حزب مصری است و از میان 596 نماینده مجلس مصر، 400 نماینده عضو این فراکسیون هستند. این اولین بار است که فردی از طبقه صوفیان چنان در صحنه سیاسی پیش می رود که رئیس فراکسیون اکثریت در مجلس مصر شود. موضوعی که سؤالات تازه ای درباره آینده صوفیان و حضور سیاسی شان در مقام جایگیزینی برای گروه های اسلام سیاسی در مصر به خصوص پس از سقوط گروه اخوان المسلمین به ذهن می آورد.

مشایخ طریقت صوفیه مصر ریاست القصبی بر فراکسیون اکثریت را بازگشت اعتبار صوفیان و تن دادن به نقش مثبت آنان در جامعه مصر خواندند. آنان پس از برگزیده شدن القصبی به ریاست فراکسیون ائتلافی اکثریت طی اظهاراتی از تمایل خود به نمایندگی جریان دینی در حیات سیاسی مصر در مرحله آینده سخن گفتند و شیخ «علاء الدین ابوالعزائم» شیخ طریقت عزمی و عضو شورای عالی طریقت های صوفی در 21 سپتامبر در مصاحبه ای گفت: «ما شایستگی نمایندگی جریان دینی در دشواری های سیاسی در سال های آینده را داریم».

«عبدالقادر الشبراوی» شیخ طریقت شبراویه (از شاخه های طریقت خلوتیه) به المانیتور گفت: «تصوف مبتنی بر تزکیه نفس است و مرید صوفی به فرمان رهبری سیاسی و نهادهای دینی مصر عمل می کند».

تصوف مبتنی بر تعبد و پرهیزکاری و دست کشیدن از دنیا و تلاش برای تقرب به خداوند است و از مهم ترین شرط های آن دور ماندن از امور سیاسی است. با وجود این، مشایخ صوفیه در مصر نقش سیاسی بر عهده داشته اند و برخی شخصیت های صوفی مناصب بالایی در این کشور یافته اند. به لحاظ آماری، بنا به اظهارات القصبی در 2017، صوفیان جمعیتی حدود 15 میلیون تن را تشکیل می دهند (کل جمعیت مصر: 104 میلیون تن) و به 77 طریقت صوفی که در مصر به رسمیت شناخته شده سرسپردگی دارند. طریقت به گروهی از پیروان می گویند که گرد رهبری واحد (شیخ) که جویای حقیقت است جمع شده اند.

دشمنی شدید صوفیان با گروه های وابسته به اسلام سیاسی به خصوص سلفیان بر کسی پوشیده نیست و گاه و بی گاه اختلافاتشان در امور عقیدتی که گاه به حد تکفیر یکدیگر می رسد در مصر ابعاد رسانه ای پیدا می کند. در 30 ژوئن 2013 نیز صوفیه یکی از گروه هایی بودند که برای سرنگونی دولت اخوان المسلمین تظاهرات کردند.

الشبراوی به المانیتور گفت: «باید آنچه را اخوان المسلین و سلفی ها خراب کرده اند اصلاح کنیم. اینها دو روی یک سکه اند. می خواستند کشور را به لجن سیاسی بکشند» و افزود: «وقت آن است که آنچه را سال ها از دست داده بودیم به دست آوریم».

الشبراوی درباره امکان تشکیل یک حزب صوفی گفت: «پیش از این تجربه تشکیل حزب صوفی را داشتیم که موفق نبود. برای همین صوفیان با پیوستن به احزاب سیاسی گوناگون وارد حیات سیاسی می شوند».

از انقلاب ژانویه 2011، مشایخ و جوانان صوفی حضور سیاسی جالب توجهی در مصر دارند. علاوه بر حضور گسترده جوانان صوفی در میدان «التحریر» برای سرنگونی حکومت نظام حسنی مبارک، در سال 2013 به پویش «تمرد» برای جمع آوری امضا برای سرنگونی دولت محمد مرسی پیوستند. پس از انقلاب 30 ژوئن هم آنان در رأس گروه های حامی ژنرال عبدالفتاح السیسی بودند و در انتخابات 2014 نیز با برگزاری نشست های فراوان از نامزدی السیسی حمایت کردند و این باعث شد که همه افراد این گروه به السیسی رأی دهند و بیعت خود را با وی اعلام کنند.

به گفته الشبراوی صوفیان همیشه و هرجا لازم باشد آماده حمایت از عبدالفتاح السیسی هستند.

پس از انقلاب ژانویه، احزاب صوفی متعددی تأسیس شدند که از همه مهم تر حزب «التحریر» وابسته به طریقت عزمیه و نیز حزب «النصر» وابسته به طریقت جعفریه و حزب «نهضة مصر» که چند طریقت صوفی در آن بودند. این احزاب نتوانستند در انتخابات 2012 کرسی به دست آورند و برای همین در انتخابات 2015 مجلس به لیست های انتخاباتی احزاب دیگر پیوستند و توانستند وارد مجلس شوند و از جمله «السید الشریف»، نقیب اشراف (جمعیت صوفیه خاندان اهل بیت که نسبشان به امام حسن (ع) و امام حسین (ع) می رسد) به مقام نايب رئیس مجلس مصر تعیین شد و القصبی رئیس «کمیسیون همبستگی اجتماعی و رسیدگی به افراد مبتلا به کمبود» است.

اما درباره واکنش نمایندگان سلفی در مجلس مصر به دستیابی رهبری صوفی به ریاست اکثریت پارلمانی، اعضای حزب سلفی «النور» در گفت و گو با المانیتور از هر اظهار نظری عذرخواستند و یکی از آنان که نخواست نامش فاش شود گفت: «الان وقت درگیری لفظی و اختلافات صوفی ـ سلفی در مجلس نیست، جامعه مصر مشکلات بزرگی دارد که نوبت به این دعواها نمی رسد».

«سامح عبدالحمید»، خطیب سلفی مصری، به المانیتور گفت که صوفیان شایستگی فعالیت سیاسی را ندارند و تنها جایی که در آن جمع می شوند در جشن های میلاد بر سر قبرهاست. او افزود که پیروان طریقت های صوفیه فعالیت سیاسی را یاد نگرفته اند و دستیابی یک صوفی به منصب سیاسی تصمیم فردی اوست نه فعالیتی جمعی.

برپایی جشن های مردمی میلاد در مصر شهرت بسیار دارد. این جشن ها مناسبتی دینی است که صوفیان در شب میلاد یکی از اولیای الاهی یا وفات او برای تکریم وی و نه گریه و زاری بر مزار او گرد می آیند. از مشهورترین این مراسم آن است که برای میلاد امام حسین(ع) برگزار می کنند.

«طارق الخولی» عضو دفتر سیاسی ائتلاف «دعم مصر» و دبیر روابط خارجی حزب «مستقبل وطن» دستیابی القصبی به ریاست فراکسیون اکثریت را نتیجه آن دانست که وی از رهبران سیاسی و نمایندگان تأثیرگذار و برجسته مجلس است و تأکید کرد که اینکه او شیخ یک طریقت صوفی است صرفا اعتبار وی برای دستیابی به این منصب را افزایش می دهد.

به نظر الخولی، طریقت های صوفی گروه های ملی تأثیرگذاری اند که بخشی اصیل از صحنه سیاسی مصر را تشکیل می دهند و پیروان و پایگاه های اجتماعی گسترده ای در سراسر مصر دارند. او افزود که با توجه به ممنوعیت قانونی فعالیت احزاب دینی در مصر، صوفیان با پیوستن به احزاب گوناگون وارد فعالیت سیاسی می شوند و دستیابی آنان به مناصب بالا مایه افتخار است.

الخولی همچنین تأکید کرد که فراکسیون «دعم مصر» نقشه ای بلندپروازانه برای مشارکت فعالانه در تصمیم سازی در مصر و ترسیم سیاست های کلی حکومت های مصر در مرحله آینده دارد.