نقش روزافزون روسیه در پرونده نزاع فلسطین ـ اسرائیل

میدل ایست نیوز: «عدنان ابوعامر»، رئیس بخش علوم سیاسی در دانشگاه «الأم» در غزه و کارشناس تاریخ نزاع فلسطین و امنیت ملی اسرائیل، در مقاله‌ای به روابط روزافزون روسیه با گروه‌های گوناگون فلسطینی پرداخت.

در این مقاله که در «المانیتور» منتشر شده آمده که در حالی که در پی به رسمیت شناختن قدس به عنوان پایتخت اسرائیل از سوی ایالات متحده، در اول دسامبر 2017، روابط امریکا و حکومت فلسطین قطع است و مذاکرات فلسطین ـ اسرائیل از سال 2014 متوقف شده، روسیه بیش از پیش وارد پرونده نزاع فلسطین ـ اسرائیل می‌شود.

تازه‌ترین نقشی که روسیه در این پرونده ایفا کرد در 28 نوامبر با دعوت از «اسماعیل هنیه»، رئیس دفتر سیاسی حماس، برای سفر به روسیه بود. «حیدر رشید»، سفیر روسیه در فلسطین، در دیدار با اسماعیل هنیه در غزه این دعوت را به وی ابلاغ کرد. در این دیدار، هنیه از تلاش‌های روسیه در مسئله فلسطین تقدیر کرد و رشید تأکید کرد که حمایت‌های روسیه ادامه خواهد داشت.

«سرگی لاوروف»، وزیر امور خارجه روسیه، در 23 نوامبر، در سخنرانی خود در نشست «کنفرانس مدیترانه‌ای» در ایتالیا اعلام کرد که روسیه آماده وساطت برای آغاز مذاکرات فلسطینی ـ اسرائیلی و میزبانی نشست مذاکره‌کنندگان دو طرف است.

در 23 نوامبر، «ریاض المالکی» وزیر امور خارجه فلسطین، از سفر به مسکو در ماه دسامبر خبر داد و تأکید کرد که در این سفر از مسکو خواهد خواست که سران حماس را به پایان دادن شکاف در جبهه فلسطینی متقاعد کنند.

در 6 نوامبر، «محمود عباس»، رئیس حکومت خودگردان فلسطین، در رام الله با «ماکسیم تاپیلین»، وزیر کار روسیه، دیدار کرد و در این دیدار بر عمق روابط تاریخی دوجانبه در عرصه‌های سیاسی و اقتصادی و بازرگانی تأکید شد.

در ۷ نوامبر، «عبیر عوده»، وزیر اقتصاد فلسطین، با «ماکسیم تاپیلین»، وزیر کار و امور اجتماعی روسیه، پروتکل سومین کمیسیون مشترک فلسطینی ـ روسی در حوزه همکاری بازرگانی و اقتصادی را در شهر رام‌الله، مرکز کرانه باختری، امضا کردند.

«احمد الدیک»، مشاور سیاسی وزیر امور خارجه فلسطین، به «المانیتور» گفت: «ما همیشه با روسیه هماهنگ هستیم، به‌خصوص که همه افق‌ها به سوی امریکا بسته است. چون امریکا همیشه از اسرائیل جانبداری می‌کند و دیگر شایسته مقام حامی انحصاری عملیات صلح نیست. مسکو عضو دائم شورای امنیت است و می‌تواند در کنار واشنگتن به روند صلح کمک کند، به‌خصوص که از محمود عباس برای شرکت در کنفرانس بین المللی صلح در مسکو در ماه فوریه دعوت کرده است. درباره اختلافات درونی، فلسطینیان از هر اقدام روسیه برای رفع اختلافات استقبال می‌کنند».

مسکو در ماه نوامبر میزبان چند فعالیت مربوط به فلسطین بود، گویی به پایتخت محبوب فلسطینی‌ها برای این‌گونه فعالیت‌ها تبدیل شده بود. مسکو می‌کوشد جای خالی امریکا در منطقه را خالی کند، به‌خصوص که امریکا حاضر نیست در نزاع فلسطین و اسرائیل حضور مستقیم داشته باشد.

در 27 نوامبر، کمیته سیاسی عالی‌رتبه مشترک میان روسیه و فلسطین به ریاست «نبیل شعث»، مشاور امور خارجه محمود عباس، و «میخائیل بوگدانف»، معاون وزیر امور خارجه روسیه، برای بررسی پرونده‌های سیاسی و روابط دو کشور و «تحرکات روسیه در مرحله پیش رو» برگزار شد.

در همان روز مسکو روز جهانی هم‌بستگی با ملت فلسطین را هم‌زمان با «روز فرهنگ فلسطین» در روسیه جشن گرفت.

در 21 نوامبر، «عبدالحفیظ نوفل باسم عباس»، سفیر فلسطین در روسیه، به «ویتالی نوومکین»، مدیر پژوهشگاه خاورشناسی آکادمی علوم روسیه، به علت نقش وی در تقویت روابط فلسطین و روسیه «ستاره دوستی» اهدا کرد.

«احمد یوسف»، مشاور سیاسی سابق اسماعیل هنیه و رئیس مؤسسه غیر دولتی «بیت الحکمه» در غزه، به «المانیتور» گفت: «از علل افزایش تلاش‌های روسیه در پرونده فلسطین تلاش این کشور برای جبران آسیبی است که به سبب دخالت این کشور در سوریه به محبوبیت روسیه در جهان عرب خورده است. روسیه می‌کوشد این‌گونه چهره خود را ترمیم کند. دعوت از حماس برای سفر به مسکو چندان به مذاق حکومت فلسطین خوش نمی‌آید، رام الله نمی‌خواهد حماس روابط بین المللی داشته باشد».

این یعنی حکومت فلسطین می‌خواهد صحنه سیاسی فلسطین را به‌تنهایی در دست داشته باشد و تنها گروهی باشد که سفرهای رسمی می کند.

سفرهای مقامات فلسطینی به مسکو در ماه‌های اخیر نشان می‌دهد که فلسطین با جدیت می‌خواهد روسیه نقش و تأثیر جدی‌تر در نزاع فلسطینیان با اسرائیل داشته باشد. در 10 نوامبر، میخائیل بوگدانف، فرستاده وِیژه رئیس جمهور روسیه در امور خاورمیانه و معاون وزیر امور خارجه روسیه، در مسکو با «انور عبدالهادی»، مدیر دایره سیاسی سازمان آزادی‌بخش فلسطین، دیدار کرد. در 7 اوت، سران «جهاد اسلامی» در مسکو با بوگدانف دیدار کردند. در 27 ژوئیه «ماجد فرج» رئیس دستگاه امنیت فلسطین به دعوت مقامات روسیه به مسکو سفر کرد. در 12 ژوئیه هم محمود عباس در مسکو با «ولادیمیر پوتین» دیدار کرد.

«غسان الخطیب»، وزیر سابق برنامه‌ریزی فلسطین، به «المانیتور» گفت: «مسکو واشتگتن را مدیر پرونده فلسطین ـ اسرائیل می‌داند و دربرابر خود را مدیر پرونده سوریه به شمار می‌آورد. روسیه از سیاست‌های خود در موضوع فلسطین بهره چندانی نمی‌برد، چه برای حل مسائل میان حماس وفتح، چه برای کاهش تنش با اسرائیل. توجه اصلی روسیه همچنان به سوریه و شبه جزیره کریمه است».

«سائد السویرکی»، مدیر دفتر شبکه «روسیا الیوم» در غزه نیز تأکید کرد که توجه این شبکه دولتی به زبان عربی به فلسطینیان روبه افزایش است. «ما ماهانه 31 گزارش تصویری از فلسطین تهیه می‌کنیم. دفتر این شبکه در مسکو به ما گفته که دروازه ما به جهان عرب فلسطین و کلید این دروازه غزه است. ما سعی می‌کنیم در گزارش‌های خود میان فتح و حماس تعادل داشته باشیم و جانب هیچ کدام را نگیریم».

در نهایت باید گفت که سیاست روسیه درقبال فلسطین در حد دیدارهای دوجانبه و اظهارات تعارف‌آمیز و فعالیت‌های دیپلماتیک است. فلسطینی‌ها به‌خصوص در غزه به این حد هم خوشحال‌اند چون در انزوای بین المللی به سر می‌برند. اما مسکو تا کنون این دیپلماسی را به سیاستی جدی و عملی که بخواهد اسرائیل را به پذیرش حقوق مردم فلسطین و امریکا را به توقف فشارهایش بر آنان وادار کند تبدیل نکرده است.