توان ترکیه در مدیریت پرونده های ناهمگون در سوریه

میدل ایست نیوز: «مروان قبلان» نویسنده و تحلیلگر سوری در یادداشتی برای روزنامه العربی الجدید به تحلیل سیاست ترکیه در مدیریت پرونده های ناهمگون که در سوریه با آن مواجه است، پرداخته است، او می نویسد؛ «رجب طیب اردوغان»، رئیس جمهوری ترکیه در مدیریت مسائل ناهمگون و تفکیک قائل شدن میان پرونده های مختلف، از توانمندی قابل ملاحظه ای برخوردار است، هنگامی که در فاصله زمانی 2015-2011  با ایران در سوریه، درگیرهای سختی داشت، همزمان دارای روابط تجاری چشمگیری با این کشور بود حتی فراتر از این، در سایه تحریم های دشوار بین المللی که واشنگتن علیه ایران با هدف اجبار این کشور برای توقف برنامه هسته ای این کشور اعمال کرده بود، ترکیه نقش منفذ تنفسی را برای ایران ایفا می کرد و هنوز هم مساله «بانک خلق ترکیه» و رئیس این بانک «خاقان آتیلا» که از سال 2017 به اتهام همکاری با ایران در دور زدن تحریم ها در بازداشت به سر می برد، لاینحل باقی مانده است.

رابطه اردوغان با روسیه نیز، از تفاوت چندانی برخوردار نیست، درست در زمانی که با «ولادیمیر پوتین»، رئیس جمهوری روسیه برای احداث بخش دریایی خط لوله گاز روسیه به ترکیه و سپس اروپا، جشن گرفته بود و آماده همکاری اقتصادی بلند مدتی با روسیه می شد، اختلافات میان دو طرف در خصوص کمیته قانون اساسی سوریه به شدت و حدت خود باقی بود، و هر یک از طرفین در راستای منافع خود می خواستند این کمیته را تشکیل دهند، این در حالی است که همزمان توافق نامه سوچی برای پابرجا ماندن، تقلا می کرد.

اما توانمندی اردوغان در مرحله پیش رو در معرض آزمونی بزرگ قرار دارد، این آزمون همان مساله سوریه است، در سوریه و مشخصا در شمال این کشور، اردوغان با مجموعه زیادی از تناقضات رو به خواهد شد که نه تنها از منافع و روند اتفاقات تاثیر می پذیرد بلکه تحت الشعاع شرایط و موقعیت نیز قرار خواهد گرفت.

شمال سوریه به دو منطقه اصلی تقسیم بندی می شود؛ منطقه شرق فرات که تحت کنترل «یگان های حمایت از ملت کُرد» (دشمن اصلی آنکارا) قرار دارد که از حمایت ایالات متحده امریکا برخوردار است (هم پیمان مهم آنکارا در ناتو) و منطقه غرب فرات که ترکیه شخصا یا به واسطه متحدین خود در معارضان سوری، کنترل آن را در اختیار دارد.

حضور ترکیه در مناطق عملیاتی «سپر فرات» و «شاخه زیتون» که از شهر جرابلس؛ نقطه ورودی رودخانه فرات به اراضی سوریه تا استان ادلب (جنوب غرب سوریه) همیشه با موافقت روسیه انجام گرفته است و ما حصل توافقات دو جانبه روسیه و ترکیه، عملیات سپر فرات بود که در ماه آگوست سال 2016 میلادی بلافاصله پس از بهبود روابط دو کشور انجام گرفت، این بهبود روابط در سایه حمایت پوتین از اردوغان در پی کودتای نظامی نافرجامی بود که در ماه ژوئن همان سال اتفاق افتاده بود. این امر در عملیات شاخه زیتون هم روی داد؛ روسیه در مقابل تعهد ترکیه به مجاب کردن گروه های مسلح به مشارکت در کنفرانس سوچی تحت عنوان «گفت وگوی ملی سوریه»، موافقت کرد این کشور وارد منطقه «عفرین» در اوایل سال 2018 میلادی شده و نیروهای حمایت از ملت کُرد را از آن بیرون براند.

در این میان، وضعیت در ادلب کمی متفاوت تر به نظر می رسد، با وجود این که توافق نامه سوچی برای ایجاد منطقه عاری از سلاح در ادلب در نتیجه تفاهم روسیه و ترکیه حاصل شد، اما اگر حمایت ناگهانی آمریکا از ترکیه در خصوص موضع این کشور در قبال ادلب نبود، این توافق به سر منزل مقصود نمی رسید، زیرا نشست تهران که پیش از کنفرانس سوچی برگزار شد نشان از نبردی بزرگ در ادلب داشت.

امروز بر کسی پوشیده نیست که واشنگتن نقش محوری در متوقف ساختن عملیات نظامی گسترده در ادلب ایفا کرد، زیرا «جان بولتون»، مشاور امنیت ملی امریکا و «مایک پمپئو» وزیر امور خارجه امریکا بنا به دستور ترامپ، تماس های فوری با طرف روس برقرار و موضع قاطع امریکا در مخالفت با حمله به ادلب را به روسیه اعلام کردند. همزمان با این تماس‌ها امریکا تهدید کرد در صورت انجام این حمله و به کارگیری سلاح شیمایی، از نیروی نظامی خود استفاده خواهد کرد. فراتر از این، واشنگتن از آنکارا خواست نیروهای نظامی خود در ادلب را تقویت کند و همزمان در صورت روی دادن درگیری، آمادگی خود را برای کمک به ترکیه اعلام کرد.

در حالی که به نظر می رسد ترکیه در حفظ ادلب به حمایت های امریکا اتکا کرده، اوضاع در مناطق شرق فرات به طور کلی متفاوت به نظر می آید. در آنجا مواضع ترکیه به روسیه و ایران که خواهان بیرون راندن امریکا از منطقه هستند، نزدیک تر است، در همین رابطه گفته می شود که ترکیه آماده است تا با دشمنان خود در منطقه غرب فرات همکاری کند، تا از این طریق هم پیمانان امریکایی خود در شرق فرات را در وضعیت دشواری قرار دهد، در عین حال ترکیه در نظر دارد برای نقش بر آب کردن طرح های عربستان و امارات که در حمایت از کُردها با امریکا همداستان هستند، به حکومت سوریه در تحت کنترل در آوردن این منطقه کمک کند. اگر ترکیه بتواند در مدیریت این مسائل ناهمگون، موفق عمل کند، موارد بسیاری است که ما باید از این کشور یاد بگیریم.