امریکا برای معافیت عراق از تحریم های ایران، قراردادهای بیشتر می خواهد

میدل ایست نیوز: دونالد ترامپ رئیس جمهوری ایالات متحده فکر می کند که کشورش غارت شده است. ترامپ سال گذشته در یک سخنرانی عمومی با اندکی بزرگ نمایی به حضار گفت: «ما 7 هزار میلیارد، هزار میلیارد و نه میلیارد، در خاورمیانه هزینه کرده ایم. می دانید در برابر آن چه چیزی به دست آوردیم؟ هیچ چیز. هیچ چیز.» ترامپ که به تصور خود به درست کردن این وضعیت می اندیشد، از دیرباز به دنبال تصرف نفت عراق بوده است. اما پس از آنکه اشاراتی مبنی بر این تمایلات خود را با نخست وزیر عراق مطرح کرد، با مخالفت و مقاومت او و همچنین انتقادهای مشاوران خودش مواجه شد. طبق گزارش های منتشر شده، ژنرال اچ. آر. مک مستر مشاور امنیت ملی وقت به او گفت: «ما نمی توانیم چنین کاری کنیم و شما هم نباید درباره چنین موضوعی صحبت کنید.» با این حال، به نظر می رسد ترامپ دارد آنچه را که از عراق می خواسته، به شیوه های دیگر به دست می آورد.

آمریکا سال گذشته پس از آنکه تحریم ها علیه ایران را مجددا اعمال کرد، برای برخی از مشتریان نفتی ایران معافیت قائل شد و به آنها برای توقف خرید نفت از ایران تا پیش از آنکه دسترسی به بازار آمریکا را از دست بدهند، مهلت بیشتری داد. بیشتر این معافیت ها 90 روزه بودند. اما عراق که مرزهایی طولانی با ایران دارد، در ماه نوامبر (زمان اعمال مجدد تحریم ها) برای قطع واردات برق و گاز از ایران تنها 45 روز معافیت موقت دریافت کرد. (اگرچه این معافیت بعدتر 90 روز دیگر تمدید شد.) اما در حالی که مذاکرات برای تمدید این معافیت ادامه داشت، شرکت های آمریکایی برای بستن قراردادهایی با عراق تلاش می کردند. ریک پری، وزیر انرژی آمریکا در ماه دسامبر رهبری هیات تجاری آمریکایی را در سفر اخیر به عراق بر عهده داشت که بزرگ ترین هیات تجاری آمریکایی بود که در یک دهه گذشته به عراق سفر کرده بود. یکی از فعالان در حوزه نفت گفت: «این لطف در برابر لطف بود؛ یک معامله پایاپای. شما ما را در اولویت قرار می دهید و ما هم شما را (از تحریم های ایران) معاف می کنیم.»

به نظر می رسد که این استراتژی موثر واقع شده است. ژنرال الکتریک که یک شرکت آمریکایی است موفق شده یک قرارداد بزرگی برای ارتقاء شبکه برق عراق به دست آورد؛ قراردادی که پیشتر برای شرکت زیمنس آلمان در نظر گرفته شده بود. شرکت های آمریکایی همچنین قراردادهایی برای تامین غلات و ماکیان عراق امضا کرده اند که آنها هم اقلامی مهم در صادرات ایران به عراق بودند. چِورون و اکسون، غول های نفتی آمریکا، هم شرایط ناخوشایند مناقصه را به کلی پشت سر گذاشتند و برای گرفتن امتیاز انحصاری فعالیت به طور مستقیم با وزارت نفت عراق وارد مذاکره شدند. دولت قبلی عراق پیشتر تصمیمی که درباره پیشنهاد اکسون برای کمک به تقویت ظرفیت صادرات نفتی عراق و ایجاد یک کارخانه نمک زدایی و تهیه آب شیرین گرفته شده بود را لغو کرد. اما اکنون گفته شده که این مساله در اولویت قرار گرفته است.

عراق در قیاس با زمان حمله آمریکا به این کشور در سال 2003 باثبات تر، امن تر و ثروتمندتر شده است. از آنجایی که آمریکا به عقب راندن و شکست دادن تروریست های داعش در عراق کمک کرده، ترامپ معتقد است که کشورش باید سهمی در موفقیت عراق داشته باشد. جدای از آن عراق حقیقتا اهمیت چندانی برای او ندارد. در ماه دسامبر که ترامپ به عراق سفر کرد تا برای نیروهای نظامی آمریکایی کریسمس شادی را آرزو کند و به آنها وعده افزایش دستمزد بدهد، آنجا را بدون دیدار با مقامات عراقی ترک کرد. دیدار با عادل عبدالمهدی، نخست وزیر جدید عراق پس از آن لغو شد که ترامپ به او اصرار کرد برای چنین دیداری به پایگاه آمریکا در صحرای واقع در غرب بغداد برود.

تصمیم ترامپ به خارج کردن نیروهای آمریکایی از سوریه سبب شده برخی از عراقی ها به این مساله بیاندیشند که در آینده نه چندان دور آنها هم خروج نیروهای آمریکایی را از کشورشان شاهد خواهند بود. مایک پومپئو، وزیر امور خارجه آمریکا در سفر خود به منطقه در تاریخ نهم ژانویه سعی کرد آنها را مطمئن کند که چنین اتفاقی رخ نخواهد داد. او در دیدار با عبدالمهدی (در دفتر نخست وزیری عراق) با او درباره ادامه همکاری های نیروهای آمریکایی با نیروهای امنیتی عراق گفت و گو کرد. طبق بیانیه منتشر شده پس از این دیدار، پومپئو همچنین بر «استقلال انرژی عراق» تاکید کرده است. مقامات عراقی اظهارات این چنینی را تلاش از سوی آمریکا برای ترغیب عراق به پایان دادن به خرید گاز از ایران و شروع کردن به استخدام شرکت های آمریکایی برای توسعه میدان های گازی عراق می دانند.

اما اگر نیت آمریکا این است که عراق را از ایران دور کند، کار دشواری پیش رو خواهد داشت. دو کشور همسایه مدت هاست که به ویژه در زمینه تجارت به خوبی با یکدیگر کنار می آیند. عراق به واردات مواد غذایی و برق به ایران وابسته است. تابستان گذشته که ایران صادرات برق خود را به دلیل پرداخت های معوقه به عراق قطع کرد، گرمای شدید و تظاهرات در جنوب عراق دولت قبلی را زمین زد. شرکت های آمریکایی در کوتاه مدت قادر به جایگزین کردن عرضه از سوی ایران نخواهند بود. نیروهای ایرانی همچنین به حفظ امنیت عراق در برابر داعش که در برخی مناطق مجددا ظهور یافته، کمک می کنند.

در صحنه سیاسی عراق هم رقابت ها بین بلوک های سیاسی فتح متمایل به ایران و سائرون نسبتا ضد ایرانی بازتابی از زورآزمایی آمریکا و ایران بر سر ترکیب کابینه دولت عادل عبدالمهدی است. سمت های ریاست وزارت دفاع، کشور و دادگستری همچنان خالی مانده است. بازگشت بی ثباتی در عراق می تواند قراردادهای شرکت های آمریکایی را به خطر اندازد. ترامپ فعلا از دستیابی به همین قراردادها خشنود است و این خشنودی را در ماه دسامبر با تمدید معافیت عراق از تحریم های ایران برای 90 روز دیگر نشان داده است.

منبع: اکونومیست