سیاسی

روابط کشورهای عربی با اسرائیل در سال 2019

تا وقتی راه حلی برای مسئله فلسطین مطرح نشود، بعید است روابط این کشورها با اسرائیل حالت رسمی به خود بگیرد.

میدل ایست نیوز: سال 2018، سال همکاری های بی سابقه میان کشورهای خلیج و اسرائیل بود. همچنان زود است که این همکاری ها به شراکت های علنی تبدیل شود، اما حجم این فعالیت های بی سابقه نشان می دهد که در سال جاری اتفاقات تازه ای در راه است.

آشکارترین نشانه این نزدیک شدن اسرائیل با کشورهای عربی در سال گذشته سفر «بنیامین نتانیاهو» نخست وزیر اسرائیل به عمان و دیدار وی با «ملک قابوس» پادشاه عمان در ماه اکتبر بود. البته پیشتر در دهه 1990 «اسحاق رابین» و نیز «شیمون پرز» نیز به مسقط رفته بودند اما این سفر علنی تر از همه موارد مشابه بود. اندکی پس از سفر نتانیاهو، وزیر ارتباطات اسرائیل به عمان رفت تا در کنفرانسی سخنرانی کند.

عمان تنها کشوری نبود که درهایش را به روی اسرائیل باز کرد. در گامی کاملا معنادار، خالد بن احمد آل خلیفه وزیر امور خارجه  بحرین، از حق اسرائیل در دفاع از خود دربرابر ایران و متحدانش سخن گفت. این همزمان بود با ادعای اسرائیل درباره کشف تونل های زیرزمینی حزب الله در مرزهای شمالی اش با لبنان در ماه دسامبر گذشته. این وزیر بحرینی همچنین از تصمیم استرالیا به پذیرش «قدس غربی» به عنوان پایتخت اسرائیل حمایت کرد.

اما در امارات، این کشور در اواخر سال 2018 دو بار میزبان رئیس ستاد ارتش امارات بود، اندکی پس از آن نیز جودوکاران اسرائیلی در امارات حاضر شدند، همچنین وزیر فرهنگ و ورزش اسرائیل. این اولین سفر رسمی یک وزیر اسرائیلی به امارات بود. همچنین برای اولین بار در جهان عرب سرود ملی اسرائیل در یک ورزشگاه اماراتی نواخته شد.

عربستان نیز نقش مهمی در گسترش روابط کشورهای عربی با اسرائیل داشت. عربستان در ماه مارس اجازه داد که هواپیماهای خطوط هوایی هند بتوانند برای رفتن به اسرائیل از آسمان عربستان عبور کنند. در آوریل نیز «محمد بن سلمان» در اظهاراتی غافلگیرکننده به مجله «آتلانتیک» گفت که «اسرائیلی ها حق دارند که کشوری برای خودشان داشته باشند». گفته شده که یک مقام بلندپایه عربستانی در سال گذشته چند بار به اسرائیل سفر کرده است. همچنین عربستان در حال بررسی سرمایه گذاری در بخش فناوری در اسرائیل است. ضمن اینکه «یوسی کوهن» رئیس موساد در سال 2018 چند بار با مقامات عربستان دیدار کرده است.

حتی قطر که از اصلی ترین حامیان حماس در غزه است، به نظر می آید که در حال نزدیک شدن به اسرائیل است. سفیر اسرائیل در ایالات متحده لازم دید که به طور خاص از نقش قطر در کاهش بحران انسانی در غزه تقدیر کند. قطر نیز در 2018 میزبان گروهی از ورزشکاران اسرائیلی بود.

این همه تلاش های بی سابقه علل متعددی دارد. اصلی ترین علت ایران است. هم اسرائیل و هم کشورهای خلیج ایران را تهدیدی جدی برای موجودیت خود می دانند. اما شاید سایه مرحله پسانفت نیز از دیگر عوامل این نزدیک شدن باشد. کاهش قیمت نفت در کشورهایی خلیج باعث بی ثباتی می شود و برای همین باعث شده که در سیاست های خارجی سنتی خود تجدید نظر کنند و در پی متحدان منطقه ای برای حفظ امنیت خود باشند.

با همه این پیشرفت ها در برقراری روابط بسیار بعید است که در آینده نزدیک و پیش از حل نهایی مسئله فلسطین شاهد عادی سازی کامل روابط باشیم. چون کشورهای خلیج سرمایه سیاسی فراوانی را هزینه  کرده اند تا حالت یک مبارز در مسیر آرمان های فلسطین را به خود بگیرند. برای همین عادی سازی روابط با اسرائیل بدون وجود راه حلی برای صلح باعث واکنش های شدید داخلی می شود و ممکن است ثبات این کشورها را بر هم زند.

با اینکه مسئله فلسطین همچنان در جهان عرب حساسیت شدیدی به همراه دارد، اما کشورهای خلیج به نحوی روزافزون از فساد و لجبازی حکومت فلسطین به ریاست «محمود عباس» سرخورده می شوند. از سال 2014 امارات متحده عربی کمک های خود به فلسطینیان را نه از کانال دولت عباس که از طریق نهادهای بین المللی ارسال می کند. همچنین در گزارش های غیر رسمی آمده است که محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان، گفته بوده که فلسطینی ها یا باید وارد مذاکره شوند و یا اینکه ساکت بمانند و صدایشان درنیاید. این اظهارات ولیعهد عربستان در واکنش به رد  پیشنهادهای متعدد صلح ازسوی فلسطینیان بوده است.

کشورهای خلیج در برقراری روابط با اسرائیل به فکر منافع خاصی هستند. نخست اینکه وارد کردن اسرائیل به ساختار امنیتی منطقه باعث تضعیف ایران و یکپارچگی کشورهای خلیج دربرابر ایران می شود. ضمن آنکه منافع اقتصادی نیز برای آنها دارد به خصوص که این کشورها در پی کسب درآمدهایی فراتر از درآمدهای نفتی هستند. ضمن اینکه بهبود روابط با اسرائیل رضایت امریکا را نیز برای این کشورها در پی خواهد داشت.

این روابط می تواند فرصت بسیار حیاتی برای اسرائیل هم باشد. از زمان تشکیل حکومت یهودی در 1948 انزوای منطقه ای اسرائیل ایجاد ذهنیت محاصره شدگی و تلاش برای به رسمیت شناخته شدن را باعث شده است. ضمن اینکه برای شخص نتانیاهو که انتخاباتی را پیش رو دارد می تواند برگ برنده ای برای پیروز شدن باشد.

بسیار برآن اند که سال 2019 سال به رسمیت شناختن علنی اسرائیل ازسوی کشورهای خلیج باشد. اما چنین چیزی تا حد زیادی وابسته به واکنش کشورهای عربی به طرح رئیس جمهور امریکا برای صلح میان اعراب و اسرائیل است که «معامله قرن» نام گرفته است. همچنین وابسته به توانانی محمد بن سلمان به ادامه دادن سیاست حمایت از اسرائیل در عربستان است.

به نظر می آید با ماجرای قتل «جمال خاشقجی» رویکرد بن سلمان در قبال اسرائیل رو به افول نهاده است. می توان حدس زد که پیامدهای قتل خاشقجی باعث عقب نشینی بن سلمان از ریسک کردن هایش در سیاست خارجی شده باشد. برخی مقامات عربستان اعتراف می کنند که بن سلمان از حد گذشته و چه بسا پادشاه عربستان مجبور شود بار دیگر دربرابر اسرائیل موضع بگیرد.

این همه باعث می شود که احتمال علنی شدن همکاری های این کشورها با اسرائیل ضعیف شود. البته چه بسا هم طرح ترامپ برای صلح اعراب و اسرائیل به نحوی باشد که ارتباط استراتژیک کشورهای خلیج با اسرائیل را تقویت کند. اما عقب افتادن اعلام جزئیات این طرح باعث می شود که کشورهای خلیج در تنگنا بیفتند، چون بیم واکنش های داخلی باعث می شود که این کشورها در نبود طرحی برای صلح نتوانند به همکاری رسمی و علنی دست بزنند.

منبع
The National Interest

مطالب مرتبط

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

پنج × چهار =

دکمه بازگشت به بالا