بشار اسد؛ دشمنی که چه بسا اردوغان دست به دامنش شود

میدل ایست نیوز: «رجب طیب اردوغان» رئیس جمهور ترکیه درها را به روی امکان برقراری روابط با «بشار اسد» رئیس جمهور سوریه باز نگه داشته است. به نظر می آید او می خواهد در پرونده سوریه همه گزینه ها را پیش روی خود داشته باشد. به خصوص که  در سایه گشاده آغوشی تدریجی کشورهای عربی دربرابر حکومت سوریه، هر لحظه این احتمال شدت می گیرد که اردوغان در مخالفت خود با بشار اسد تنها بماند.

منابع سیاسی تأکید کرده اند که اردوغان برای حفظ دستاوردهایی که در هشت سال گذشته از بحران سوریه به دست آورده با چالش های جدی مواجه شده است. پس از وتوی روسیه، او می کوشد که حمایت ایالات متحده را از ایجاد منطقه امن در شمال سوریه دریافت کند. به نظر تحلیلگران سیاسی، اردوغان چندان امیدی به حمایت امریکا از این ایده ندارد، هرچند پیش از این، رئیس جمهور امریکا خود نیز آن را راه حلی مناسب میان ترکیه و کردهای سوریه دانسته بود.

روز یکشنبه، اردوغان اعلام کرد که نیروهای ائتلاف غربی نمی توانند بدون ترکیه در مناطق شرقی سوریه مستقر شوند. این واکنش وی به پیشنهاد کردها درباره استقرار نیروهای ائتلاف بین المللی ضد داعش در این منطقه بود. اردوغان گفت: «می توانیم در این منطقه امنیت برقرار کنیم، می توانیم در کنار شما منطقه را اداره کنیم، مشکلی در کار نیست، اما نمی توانیم آن را به دست ائتلاف بین المللی بدهیم».

دونالد ترامپ رئیس جمهور امریکا در 19 دسامبر گذشته به صورتی نامنتظره اعلام کرد که نیروهای امریکایی که حدود 2 هزار سرباز هستند از سوریه خارج می شوند. تصمیمی که جنجال بسیار به پا کرد و بحث های بسیاری برانگیخت.

متحدان امریکا نگران اند که این تصمیم در را به روی ترکیه برای ورود به مناطق تحت کنترل «نیروهای دموکراتیک سوریه» که نیروهای نظامی متشکل از یگان های مدافع خلق کرد و عشایر عرب محلی است باز کند. نیروهای کرد که ترکیه آنها را تروریست می شمرد، معتقدند که اگر ترکیه وارد این مناطق شود دست به کشتار شدید کردها خواهد زد، ضمن اینکه دیگر چیزی جلودار ترکیه برای پیشروی بیشتر در سوریه نخواهد بود.

به گفته منابع دیپلماتیک، کشورهای اروپایی و روسیه به رغم همه اختلافاتشان در پرونده سوریه، در این نکته هم نظرند که نباید به ترکیه اجازه حضور میدانی در سوریه داده شود. به گفته این منابع، روسیه از طریق کانال های دیپلماتیک خود می کوشد که اختلافات خود با امریکا و اتحادیه اروپا و کشورهای عربی در پرونده سوریه را کاهش دهد، هرچند همچنان به چارچوب مسیر آستانه که با ترکیه و ایران در آن فعالیت می کند ادامه می دهد.

روز گذشته، «فدریکا موگرینی» هماهنگ کننده سیاست خارجی اتحادیه اروپا، در نشست وزرای خارجه اتحادیه عرب و اتحادیه اروپا تأکید کرد که راه حل سیاسی برای بحران سوریه زیر نظر سازمان ملل متحد شرط اصلی عادی سازی روابط با حکومت سوریه است.

در این میان، به نظر می آید که ترکیه اشارات گاه و بیگاهی به برقراری روابط با سوریه می کند تا در آینده بیرون از میدان بازی سوریه قرار نگیرد.

رجب طیب اردوغان روز یکشنبه گفت که کشورش به تماس های خود با حکومت سوریه ادامه می دهد. او در مصاحبه با شبکه «تی آر تی» تأکید کرد که «سیاست خارجی ترکیه با سوریه در سطح پایین ادامه دارد» و افزود که نحوه عمل دستگاه های امنیتی با نحوه عمل رهبران سیاسی بسیار متفاوت است. «شاید رهبران سیاسی با هم تماس نداشته باشند، اما دستگاه های امنیتی در راستای منافعشان ارتباطات خود را دارند». او افزود: «حتی اگر دشمن داری، نباید روابطت را با او قطع کنی، شاید بعدتر به او نیاز داشته باشی».

پس از آنکه اردوغان بارها بشار اسد را قاتل و خونخوار خوانده بود، در دسامبر گذشته وزیر امور خارجه ترکیه با تغییر لحنی آشکار تأکید کرد که ترکیه و کشورهای دیگری حاضرند به برقراری روابط با بشار اسد در صورت پیروزی وی در انتخابات دموکراتیک فکر کنند. او ماه گذشته نیز خبر داد که ترکیه از طریق ایران و روسیه به صورت نامستقیم با دولت سوریه در ارتباط است.

به نظر بسیاری ناظران، اظهارات اردوغان درباره اسد، بازتاب دهنده پراگماتیسمی است که از مشخصه های حکومتداری وی بوده است.

قرار است رجب طیب اردوغان در 14 فوریه در سوچی با همتایان ایران و روسیه ای خود پرونده سوریه را بررسی کنند.