معامله حماس با مصر برای سرکوب یک گروه شیعه نزدیک به ایران در غزه

میدل ایست نیوز: در فوریه 2011 گروهی ناشناخته در غزه به نام «انجمن الشقاقی» جشنی به مناسبت سالروز پیروزی انقلاب اسلامی در ایران برگزار کردند.

دو ماه بعد خبرگزاری «فرانس پرس» گزارشی با عنوان «فلسطینی های غزه شیعه می شوند» منتشر کرد. یکی از کسانی که در این گزارش اظهار نظر کرده بود رئیس انجمن پیش گفته، «هشام سالم»، بود.

سالم که در آن گزارش سعی کرد از اعتراف مستقیم به شیعه شدنش بپرهیزد گفت: «گاهی به اسم شیعیان حرف می زنم، من به آنچه در مذهب شیعه آمده اعتقاد دارم، این جرم نیست، مذهب من البته اعتقاد به خداست». او در آن گزارش جنبش های «حماس» و «جهاد اسلامی» را به «کوتاهی در حق شیعیان» متهم کرد و گفت که روابط گرم این گروه ها با ایران باید باعث شود که دربرابر حملات ضد شیعی در نوار غزه بایستند.

اختلافات با «جهاد اسلامی»

سالم که در سال 2005 از «جنبش جهاد اسلامی» جدا شده بود ضمن تأکید بر روابط گسترده و مستحکم با جهاد اسلامی گفت که اختلافاتی «اداری» در کار بود که باعث شد وی دست به تشکیل سازمان تازه ای بزند.

او در سال 2007 به ایران سفر کرد و در 25 مه 2014 آغاز به کار جنبش «صابرین برای نصرت فلسطین» (حصن) را به رهبری خودش اعلام کرد. اعضای این گروه تازه تأسیس افراد جدا شده از جنبش جهاد اسلامی بودند و اعلام کردند که کاملا وابسته به ایران است. پرچم آنان هم تا حد زیادی شبیه پرچم حزب الله لبنان بود.

«محمد حرب» در مصاحبه با «المانیتور» خبر داد که اعضای این جریان از نیروهای جهاد اسلامی خواسته بودند که دست به اصلاحات اداری در بخش تشکیلاتی بزند اما جهاد اسلامی نتوانست این جریان را در خود جذب کند.  او افزود که در پی این اختلافات این جریان خود را مستقل کرد.

این وضعیت و مواضع همیشگی جبنش صابرین در حمایت از ایران و سوریه این تصور را در میان مردم غزه ایجاد کرد که «صابرین» یک تشکل مذهبی است که می خواهد تشکلی شبیه به حزب الله لبنان یا انصارالله یمن در غزه بسازد. با توجه به این تصور عمومی بود که سالم تلاش کرد این تصور را بازسازی کند و تأکید کند که این جنبش یک جنبش مقاومت اسلامی است و هیچ فعالیت مذهبی ندارد.

مراکز حضور این گروه در شمال غزه و در شرق و مرکز نوار غزه است. گزارش های امریکایی مدعی است که این جنبش سالانه 10 میلیون دلار از ایران دریافت می کند که بخشی از آن خرج کارهای خیریه در نوار غزه می شود. این جنبش همچنین فعالیت های مسلحانه دارد و برای همین در سال 2018 از سوی ایالات متحده در لیست گروه های تروریستی نهاده شد.

در سال 2016، منابع اسرائیلی از تلاش ایران برای ادغام مجدد این جنبش در «جهاد اسلامی» خبر دادند. بر اساس این گزارش، جنبش صابرین که از سوی حماس به شدت تحت فشار و سرکوب قرار گرفته بود از این تلاش استقبال کرد اما توافقات به جایی نرسید.

برخی منابع گفته اند که علت این اختلافات در اساس فاصله گرفتن جنبش جهاد اسلامی از ایران در موضوع سوریه و خودداری اش از موضع گیری دربرابر دخالت عربستان در یمن بود که باعث شد ایران حمایت های خود از جهاد اسلامی را کم کند و جنبش صابرین را همچون جایگزینی دربرابر جهاد اسلامی تقویت کند. به خصوص که در انتخابات داخلی اخیر جهاد اسلامی «محمد الهندی» نزدیک به اخوان المسلمون و از مخالفان علنی شدن روابط با ایران به عضویت دفتر سیاسی جنبش جهاد اسلامی انتخاب شد. در این انتخابات کفه حامیان اخوان المسلمون در رهبری جهاد اسلامی سنگین شد.

روابط با حماس

روابط جنبش صابرین با حماس هم روابط پر مسئله ای بوده است. حماس جنبش صابرون را به تلاش برای ترویج تشیع متهم می کند.

در شدیدترین رویارویی در 7 ژوئیه 2015 اعلام شد که حماس جنبش صابرین را منحل کرده است. خبری که صابرین آن را انکار کرد و تأکید کرد که «حماس عاقل تر از آن است که دست به چنین اشتباه استراتژیک و تاریخی ای بزند».

اما حوادث بعدی نشان داد که نه مردم غزه با پایبندی مذهبی خود توجه چندانی به صابرین دارند نه حماس چندان دل خوشی از آن دارد. در اکتبر 2015 رهبر صابرین، هشام سالم، در پی مصاحبه با یک شبکه ایرانی هدف حمله فردی مسلح به سلاح سرد قرار گرفت. در 19 فوریه 2016 نیز وی از انفجار یک بمب دست ساز دربرابر خانه اش جان سالم به در برد.

در نهایت پس از حدود دو سال روابط پر تنش، در 13 مارس 2016، حماس تصمیم نهایی خود را گرفت و همه دفاتر جمعیت «الباقیات الصالحات» را با استناد به قانون که نهادهای خیریه حق فعالیت سیاسی ندارند، تعطیل کرد. در 16 دسامبر هم حماس دستور بازداشت «محمد حرب» از سران جنبش صابرین را داد که همواره مواضعی در حمایت از حکومت سوریه و انصار الله یمن و حزب الله لبنان گرفته بود. این وضعیت باعث شد که هشام سالم در پی فرار از غزه برآید و توانست خانواده اش را به تهران بفرستد، اما در نهایت به علت حمل سلاح و حجم زیادی وجه نقد نتوانست از مرز رفح بگذرد.

از آن زمان تاکنون اتفاق تازه ای میان حماس و صابرین نیفتاده بود و گفته می شد که طرف های خارجی برای پایان دادن به پیگرد سالم وساطت کرده اند. اما چند روز پیش هشام سالم به همراه چهار تن از نزدیکانش توسط نیروهای امنیتی حماس بازداشت شد. این حادثه بار دیگر اختلافات آنها را بر سر زبان ها آورد. همراه با بازداشت این نیروها سطح تازه ای از نزاع میان دو طرف سربرآورد که به مرحله بی سابقه انحلال جنبش صابرین و اتهام سران آن به فساد مالی و تلاش برای پرتاب یکجانبه موشک به سمت شهرک های اسرائیلی انجامید.

برخی منابع این اقدامات اخیر را درراستای تلاش برای پایان دادن به فعالیت های صابرین در غزه و خلع سلاح کردن آن می دانند. گروهی دیگر اما معتقدند این اقدام به فشارهای کشورهای عربی به خصوص قطر و مصر بر دفتر سیاسی حماس برای کاهش وابستگی به ایران مربوط می شود. این گروه آزاد شدن همزمان چهار کوماندو گردان قسام از زندان مصر در روزهای گذشته را تأییدی بر ادعای خود می دانند.

با وجود انکار حماس، اخباری مطرح شده که بر اساس آنها اقدامات حماس علیه صابرین نتیجه معامله محرمانه حماس با دستگاه امنیت مصر با هدف کاهش نفوذ ایران در غزه بوده است.