عراق در کشاکش جنگ اقتصادی امریکا و چین

میدل ایست نیوز: برخی ناظران افزایش توجه چین به عراق را در چارچوب رقابت تجاری این کشور با ایالات متحده معنا می کنند. در ماه های اخیر قراردادهای دو کشور در عرصه انرژی و نیز مبادلات تجاری افزایش یافته چندان که عراق به چهارمین شریک تجاری چین در منطقه تبدیل شده است. از سوی دیگر چین و عراق تمایل دارند که عراق به پروژه جاده ای «کمربند و راه» بپوندد. بسیاری بر آن اند که چین می کوشد از این راه در آینده سیاسی عراق تأثیرگذار شود.

نشانه های نزدیک شدن عراق و چین

چین از بزرگ ترین شرکای تجاری چین است و بازارهای عراق مملو از کالاها و تولیدات چینی. «چانگ تاو»، سفیر چین در بغداد، در ماه گذشته میلادی اعلام کرد که حجم مبادلات تجاری عراق و چین در سال 2018 به 30 میلیارد دلار رسیده است. چین دومین شریک تجاری بزرگ عراق و بغداد دومین صادرکننده نفت به چین و چهارمین شریک تجاری چین در خاورمیانه است.

چین نقش مهمی در بازسازی مناطق جنگ زده عراق دارد. بدین منظور، 11 میلیارد دینار کمک بلاعوض به عراق پرداخته و برای مشارکت شرکت هاییش در بازسازی مناطق جنگ زده ابراز امیدواری کرده است.

وزارت دارایی عراق و سفیر چین در بغداد در آوریل 2019 مذاکراتی برای تقویت روابط اقتصادی و نیز انضمام عراق به پروژه «کمربند و راه» انجام دادند.

از سال 2003 تا کنون، چین در همه نشست ها و کنفرانس های مربوط به عراق شرکت کرده و در سال 2005 برای حمایت از تحولات دموکراتیک در عراق یک میلیون دلار کمک کرد.

چرا عراق برای چین مهم است؟

در پاسخ به این سؤال عوامل متعددی را می توان یاد کرد:

1. فشار بر امریکا: پکن می کوشد از روابط خود با عراق همچون اهرم فشاری علیه امریکا استفاده کند به خصوص که حضور نظامی امریکا در عراق باعث شده که امریکا در معرض فشارهایی باشد. چین می کوشد با بهره گیری از مناسبات اقتصادی اش با عراق، به عاملی تأثیرگذار در سیاست عراق نیز تبدیل شود و در میان نخبگان سیاسی عراق نفوذ کند.

2. پروژه «کمربند و راه»: عراق به سبب موقعیت استراتژیک جغرافیایی اش که در قلب خاورمیانه جای دارد نقطه اتصال قاره آسیا به اروپاست. این موقعیت باعث می شود که در پروژه چین برای کشیدن جاده بین المللی توجه ویژه به عراق شود. همچنین عراق ثروت فراوانی دارد و می تواند عنصری تأثیرگذار در آینده خاورمیانه شود.

3. صادرات نفت عراق: عراق دومین صادرکننده بزرگ نفت به چین است. چین هم می کوشد سرمایه گذاری های خود در بخش انرژی عراق را افزایش دهد. در آوریل 2018، وزارت نفت عراق اعلام کرد که شرکت چینی UGE قرارداد توسعه میدان نفتی سندباد در بصره را برنده شده است. همچنین توسعه میدان های نفتی خانه و حویزه در استان میسان هم به شرکت های چینی واگذار شده است.

به نظر بسیاری از تحلیلگران، چین نفت عراق را جانشین نفت ایران کرده است. چین سالانه 2 میلیارد دلار هزینه خرید نفت می دهد و آمادگی عراق برای مذاکره و انعطافی که در بستن قراردادها نشان می دهد باعث می شود که چین خریدار بزرگ نفت عراق باشد.

4. بازار کالاهای چینی: بازار عراق که در مقایسه با اروپا و امریکا به چین بسیار نزدیک است، عرصه مناسبی برای عرضه کالاهای چینی است.

5. تقویت جایگاه بین المللی چین: چین ضمن دستیابی به منابع تأمین انرژی که لازمه ادامه رشد اقتصادی اش است به ثبات عراق نیز کمک می کند. استراتژی چین تقویت همکاری های استراتژیک با کشورهای مهم منطقه است که عراق از کشورهایی است که آتیه ای درخشان در منطقه خواهد داشت.

پیامدهای جنگ تجاری

با شدت گرفتن رقابت تجاری میان امریکا و چین، احتمالا بغداد به یکی از میدان فشار چین بر امریکا تبدیل شود. چین می کوشد که کالاهای خود را به جای امریکا به کشورهای غرب آسیا سرازیر کند و عراق به علت ضعف صنایع داخلی از مناسب ترین گزینه ها برای این کار است. به خصوص که مبادلات تجاری دو کشور در حال حاضر هم بالاست.