نظرسنجی بزرگ «بی بی سی» درباره دینداری، حقوق زنان، همجنسگرایی، امنیت، و سیاست در جهان عرب + اینفوگرافی

میدل ایست نیوز: معمولا اینگونه تصور می شود که ساکنان جهان عرب اغلب افرادی مذهبی و دارای انسجام اجتماعی با روحیه محافظه کاری دینی هستند. اما نظرسنجی های جدید دینداری در جهان عرب رو به کاهش نهاده است.

مرکز پژوهشی مستقل «بارومتر عربی» به سفارت «بی بی سی عربی» «بزرگ ترین و گسترده ترین و عمیق ترین نظرسنجی در خاورمیانه و شمال آفریقا» را اجرا کرده است.

در این نظرسنجی که میان اواخر 2018 تا پایان بهار 2019 اجرا شده بیش از 25 هزار شهروند از ساکنان 10 کشور به اضافه اراضی فلسطینی شرکت کرده اند. این نظرسنجی نشان دهنده طیف وسیعی از باوردها درباره امور مربوط به دین و مسائلی مانند حقوق زنان و مهاجران و همجنسگرایی است.

نسبت دینداری و بی دینی

این نظرسنجی نشان می دهد که فاصله گرفتن از دین و کاستن از پایبندی به آن در میان اعراب رو به افزایش است. از سال 2013 نسبت کسانی که خود را «بی دین» می خوانند از 8 درصد به 13 درصد رسیده است. یک سوم مردم تونس و یک چهارم مردم لیبی چنین می اندیشند و حجم آنها در مصر دو برابر و در مراکش چهار برابر شده است.

بیشترین افزایش در گروه سنی زیر 30 سال بوده که حجم «بی دین» ها به 18 درصد رسیده است. تنها استثنای این وضعیت، یمن است که نسبت بی دین ها در آن از 12 درصد در سال 2013 به 5 درصد در سال 2019 رسیده است.

حقوق زنان

نتایج نظرسنجی در حوزه حقوق زنان نیز تفاوت زیادی با تصورات رایج دارد. این نظرسنجی نشان می دهد که پذیرش پست های بلندپایه از سوی زنان با موافقت گسترده در جهان عرب همراه است.

اکثر شرکت کنندگان در این نظرسنجی تأکید کرده اند که زنان می توانند در یک کشور اسلامی نخست وزیر یا رئیس جمهور شوند. سه چهارم شرکت کنندگان در لبنان تأکید کرده اند که زنان باید از این حق برخوردار باشند. تنها استثنا الجزایر است که در آن نسبت حامیان حق نخست وزیری زنان کمتر از نصف بوده است.

اما در زندگی روزمره، اکثریت شرکت کنندگان ازجمله زنان، بر این باروند که در تصمیم گیری های خانوادگی حرف پایان را مرد باید بزند.

سه چهارم زنان سودانی چنین باوری دارند. در لبنان، نسبت زنانی که چنین باوری دارند از سال 2017 افزایش یافته است. مغرب تنها کشوری است که کمتر از نیمی از ساکنان آن معتقدند حرف نهایی در خانواده را مرد باید بزند.

همجنسگرایی

نسبت پذیرش حق همجنسگرایی در جهان عرب با وجود تفاوت در کشورها، پایین است. از فلسطینیان ساکن کرانه باختری فقط 5 درصد همجنسگرایی را می پذیرند، و حتی در لبنان که آزادی های اجتماعی در آن بیشتر است فقط 6 درصد آن را می پذیرند.

الجزایر بیشترین نسبت پذیرش همجنسگرایی را دارد، اما در عین حال بیشترین نسبت پذیرش قتل برای حفظ شرف هم در این کشور دیده می شود.

ترامپ، پوتین، اردوغان

در سرتاسر جهان عرب سیاست های «دونالد ترامپ» در قبال خاورمیانه در مقایسه با «ولادیمیر پوتین» و «رجب طیب اردوغان» ضعیف دانسته شده است. در 7 کشور، نیمی از شرکت کنندگان سیاست های اردوغان در خاورمیانه را رضایت بخش دانسته اند. فقط در لبنان و لیبی و مصر است که سیاست های پوتین بهتر از سیاست های اردوغان دانسته می شود.

مهاجرت

یک پنجم شرکت کنندگان در این نظرسنجی گفته اند که تمایل به مهاجرت از سرزمینشان را دارند. علت اصلی این تمایل اقتصادی است. در مقایسه با 2013، اردن بیشترین رشد تمایل به مهاجرت را داشته است و تقریبا نیمی از جمعیت آن در پی مهاجرت اند. بیشترین کاهش رشد تمایل به مهاجرت در لبنان و یمن بوده است.

در مورد مقصد مهاجرت، همچنان قاره اروپا محبوب ترین مقصد مهاجرت است هرچند نسبت کسانی که در پی مهاجرت به اروپا هستند از 51 درصد در سال 2006 به 42 درصد کاهش یافته است. کسانی که در پی مهاجرت به امریکای شمالی هستند از 23 درصد به 27 درصد افزایش یافته و نسبت تمایل مهاجرت به کشورهای خلیج با اندکی کاهش 20 درصد است.

امنیت

موضوع امنیت همچنان دغدغه ای جدی برای ساکنان جهان عرب است. ساکنان 6 کشور اسرائیل را در رأس تهدیدها برای ثبات سرزمین و امنیت ملی شان می دانند. این نسبت در مناطق همسایه اسرائیل مانند فلسطین و لبنان بالاتر است. همین وضعیت را درباره کشورهای نزدیک به ایران می بینیم که ایران را خطر بزرگی می دانند.

در سرتاسر منطقه خطر دوم، پس از اسرائیل، امریکا و در رتبه سوم ایران دانسته شده است.

نحوه حکومتداری

در سال 2013، ساکنان الجزایر و اردن و عراق کشورشان را در راه دموکراسی می دیدند. اما در سال 2019، مردم الجزایر بدبین شدند و فقط یک چهارم آنها کشورشان را دموکراتیک دانستند.

اما مردم مغرب نگاه مثبتی به کشورشان پیدا کرده اند هرچند 50 درصدشان مغرب را به دیکتاتوری نزدیک تر می دانند تا دموکراسی.

از سوی دیگر بیشتر مردم مصر معتقدند که کشورشان به سمت دموکراسی می رود. نتیجه ای که برای بسیاری از تحلیلگران غافلگیرکننده خواهد بود.

نظرسنجی بزرگ بی بی سی

در این نظرسنجی با 25هزار و 407 نفر به صورت رودررو مصاحبه شده است.

مؤسسه پارومتر عربی وابسته به دانشگاه پرینستون است که با نهادهای آکادمیک و پژوهشی محلی همکاری می کند.

این نظرسنجی فقط در کشورهای عربی برگزار شده و شامل اسرائیل و ایران نمی شود. ضمن اینکه بسیاری از کشورهای خلیج اجازه اجرای آزادانه و کامل آن را ندادند. نتایج مربوط به کویت با تأخیر رسید و برای همین در اینفوگرافیک ها نیامده است. همچنین این نظرسنجی به علت دشواری دسترسی، در سوریه اجرا نشده است. ضمن اینکه برخی کشورها خواستار حذف برخی سؤالات شدند.

در نتیجه نهایی همه این محدودیت ها قید شده است.

سؤالات به صورت غیر مستقیم طراحی شده تا شرکت کنندگان با احساس امنیت خاطر به آن پاسخ بدهند. ضمن اینکه پاسخ به برخی پرسش ها مانند همجنسگرایی اختیاری بوده است.

برای جزئیات بیشتر نحوه اجرای این نظرسنجی پایگاه رسمی مرکز بارومتر عربی را ببینید.