خروج امارات از یمن؛ عامل تقویت راه حل سیاسی یا شدت گرفتن خشونت ها؟

میدل ایست نیوز: «سعید عباد» و خانواده اش از حدود یک سال پیش همراه با صدها هزار یمنی دیگر در پی حمله نیروهای محلی مورد حمایت امارات متحده عربی به بندر استراتژیک حدیده از این شهر خارج شدند. آنها در ماه مه به شهر خود برگشتند و اکنون در حدیده به سر می برند.

در این میان تحولی بی سابقه در جنگی که چهار سال از آغاز آن می گذرد رخ داده است: تصمیم امارات متحده عربی برای کاهش حضور نظامی در کشوری که جنگ آن را چندپاره کرده است.

اما آیا این تصمیم امارات که در کنار عربستان دو بال اصلی ائتلاف جنگ در یمن را تشکیل می دهد، در نهایت به تقویت تلاش ها برای راه حل مسالمت آمیز نزاع می انجامد یا باعث شدت گرفتن خشونت ها می شود؟

عباد چندان به گزنه اول خوشبین نیست: «می گویند خروج امارات گامی در مسیر صلح است. ما که چنین چیزی ندیدیم. هنوز جنگ سر جایش است و هر دو طرف می خواهند به دنیا وانمود کنند که دنبال صلح اند».

این بدبینی ناموجه هم نیست. از مارس 2015 که یمنی ها درگیر نزاعی داخلی شدند که به جنگی تمام عیار تبدیل شد که در یک جبهه آن عربستان و امارات و متحدانشان بودند و در جبهه دیگر آن گروه انصار الله (حوثی). یکی از جدی ترین جبهه های این جنگ بندر حدیده بود که گفته می شد انصار الله از طریق این بندر به سلاح های قاچاق شده از ایران دست می یابند.

این جنگ باعث شده که حدود 10 میلیون انسان در معرض قحطی قرار بگیرند. در دسامبر گذشته سازمان ملل واسطه مذاکراتی شد که به موجب آن نیروهای انصار الله و نیروهای حکومت وابسته به عربستان از شهر حدیده خارج شدند.

روند اجرای این توافق بسیار کند بود و جنگ در دیگر نقاط ادامه یافت. اما دیپلمات های سازمان ملل همچنان امیدوارند که تصمیم اخیر امارات موضع آنان را برای رسیدن به آتش بس در سرتاسر یمن تقویت کند.

امروز همه کشورهای منطقه اتفاق نظر دارند که صلح منطقی ترین گزینه پیش روی ایران و عربستان است. «مارتین گریفیتس»، نماینده ویژه سازمان ملل در امور یمن، تأکید کرد که این نزاع «تا حد زیادی قابل حل است».

«انور قرقاش»، وزیر مشاور در امور خارجه امارات متحده عربی، هم تأکید کرد که ائتلاف نظامی عربستان و امارات آماده آغاز «مرحله جدید» در یمن است. «خالد بن سلمان»، معاون وزیر دفاع عربستان، هم بر حمایت خود از «راه حل سیاسی» تأکید کرد هرچند «پایان دادن به دخالت ایران در یمن» را هم ضروری دانست.

اخیرا گروه انصار الله به فرودگاه های عربستان سعودی حملاتی انجام داده است. این گروه اعلام کرده که در 48 ساعت گذشته 21 حمله پهپادی به مواضعی در عربستان انجام داده است.

درباره اینکه ایران تا چه حد بر انصار الله تأثیر دارد اختلاف نظر دیده می شود. ریاض و ابوظبی و واشنگتن انصار الله را مهره ایران می دانند. «دونالد ترامپ»، رئیس جمهور امریکا، هفته گذشته گفت که خواستار «اخراج ایران از یمن» است.

اما کارشناسان و دیپلمات ها ائتلاف انصار الله با ایران را ائتلافی پراگماتیک و فرصت طلبانه و نه مشارکت ایدئولوژیک می دانند و به نظرشان نوع روابط آنها با پیمان ایران با شبه نظامیان در عراق و سوریه و با حزب الله متفاوت است. در میان خود نیروهای انصار الله هم درباره ارتباط با ایران اختلاف وجود دارد.

«فارع المسلمی»، تحلیلگر یمنی، تأکید می کند که پیمان ایران و انصار الله پیمانی ناگسستنی نیست و اکنون اگر واسطه مناسب پیدا شود آتش بس عملی است. به نظر او امکان کاستن از نفوذ ایران در یمن بسیار بیشتر از امکان آن در لبنان یا سوریه است.

برخی تحلیلگران معتقدند که با کاهش نیروهای اماراتی در یمن، احتمالا گروه انصار الله که شمال یمن را در اختیار دارند به سمت جنوب این کشور پیشروی کنند. اما ریاض می گوید که خواستار پایان یافتن جنگ است هرچند گزارش هایی نشان می دهد که این کشور برای پر کردن خلأ ناشی از خروج نیروهای اماراتی نیروهای تازه ای به یمن اعزام کرده است.

«پیتر سالیزبری»، کارشناس امور یمن در گروه بین المللی بحران تأکید می کند که هنوز شرایط ضروری برای توقف درگیری ها ایجاد نشده است. عربستان می گوید که می خواهد تا پایان 2019 جنگ را تمام کند. اما آیا آمادگی عقب نشینی لازم را دارد؟

به نظر سالیزبری، «ما دربرابر یک تقاطع بزرگ هستیم و احتمال شدت گرفتن درگیری بسیار بیشتر از احتمال پیشرفت سیاسی است».