سخنگوی سازمان انرژی اتمی ایران جزئیات گام سوم کاهش تعهدات برجامی جمهوری اسلامی ایران را تشریح کرد

میدل ایست نیوز: پیروزی دونالد ترامپ، نامزد حزب جمهوریخواه در انتخابات ریاست جمهوری 2016 آمریکا بسیاری از معادلات جهانی را عوض کرد. رویکردهای نژاد پرستانه او در حوزه سیاسی و بین الملل، شروع جنگ تجاری با چین،اقداماتش حول برنامه‌­های زیست‌­محیطی مانند لغو طرح انرژی پاک و خروج از توافق پاریس، خروج ایالات‌متحده از معاهده تجارت تسلیحات و …. سبب تنش های اقتصادی و سیاسی این کشور با همپیمانان پیشین خود شد.

اما شاید یکی از جنجال برانگیزترین اقدامات ترامپ خروج آمریکا از برجام در روز ۱۸ اردیبهشت ۱۳۹۷ بود.

برجام یا (طرح جامع اقدام مشترک) که به‌طور غیررسمی با عناوین «معاهده ایران» یا «توافق هسته‌ای ایران» شناخته می‌شود، توافقنامه‌ای بین‌المللی در مورد برنامه هسته‌ای ایران است که در ژوئیه ۲۰۱۵ بین ایران، گروه ۵+۱ (پنج عضو دائم شورای امنیت سازمان ملل متحد – چین، فرانسه، روسیه، انگلیس، ایالات متحده + آلمان) و اتحادیه اروپا به تصویب رسید.

ایران در قالب توافق برجام تعهد داده بود بخش مهمی از فعالیت های صلح آمیز هسته ای خود را به حالت تعلیق درآورد تا تحریم های شدید اقتصادی و سیاسی چندین ساله اروپا و آمریکا کاهش یابد.

با خروج آمریکا از برجام و علی رغم تاکیدات چندین باره آژانس بین‌المللی انرژی اتمی مبنی بر تعهد ایران به مفاد برجام، اتحادیه اروپا در بیانیه‌ای گفت که برجام یک توافق چند جانبه است و نمی‌توان آن را به طور یک طرفه ترک یا ملغی کرد.

در بیانیه اتحادیه اروپا آمده بود: «ما از تصمیم امروز آمریکا برای ترک برجام متاسفیم و تا زمانی که ایران به تعهداتش در این توافق پایبند بماند، چنانچه تاکنون چنین کرده، اتحادیه اروپا هم به برجام متعهد خواهد ماند»

این سخن اما تنها در حد حرف و وعده باقی ماند، طرف‌ های اروپایی طی سه نشست در بروکسل، وین و نیویورک و در سه بیانیه ۹، ۱۰ و ۱۲ بندی مواردی را متعهد شدند که ایران بتواند از منافع حاصل از برجام پس از خروج آمریکا بهره‌مند شود. اما با وجود گذشت یک سال و چندین ماه، تنها برآیند این بیانیه ها سازوکاری به نام «اینستکس» بود که آن هم به گفته مقامات رسمی ایران تو خالی بود.

ایران تصمیم گرفت زیر بار بدعهدی آمریکا و اروپا نرود و سطح تعهدات خود را در معاهده برجام کاهش دهد.

شورای عالی امنیت ملی در بیانیه ای در 18 اردیبهشت 1398 به کشورهای باقیمانده در برجام ۶۰ روز برای اجرای تعهدات خود به ویژه در حوزه های بانکی و نفتی فرصت داد و تاکید کرد در هر زمان که خواسته های ما تامین شود؛ ما نیز به همان میزان اجرای مجدد تعهدات متوقف شده را از سر خواهیم گرفت، اما در غیر این صورت، جمهوری اسلامی ایران مرحله به مرحله تعهدات دیگری را متوقف خواهد کرد.

حسن روحانی برنامه سه مرحله ای کاهش تعهدات ایران در برجام را نیز در همان روز اعلام کرد و گفت که هر مرحله دو ماه به درازا می کشد. او به مواد ۲۶ و ۳۶ برجام استناد کرد که به ایران اجازه می دهند در صورت تمدید تحریم ها، بخشی از تعهدات خود را متوقف سازد.

ایران در مرحله اول که 18 اردیبهشت 98 آغاز شد فروش آب سنگین و اورانیوم غنی شده را متوقف کرد. در این مرحله کشورهای حاضر در برجام، ۶۰ روز فرصت داشتند تا شرایط را به پیش از خروج آمریکا از برجام بازگردانند، تحریم نفتی و بانکی ایران باید لغو می شد و در غیر این صورت ایران به سوی مرحله دوم کاهش تعهدات پیش خواهد رفت.

مرحله دوم که دو ماه بعد از مرحله نخست بود شامل دو اقدام بود؛ نخست، عبور از میزان 3/67 درصد خلوص غنی سازی اورانیوم و دوم نوسازی نیروگاه آب سنگین اراک. جمهوری اسلامی برای این مرحله نیز مهلتی دو ماهه تعیین کرد که  15 شهریور به پایان خواهد رسید.

در ادامه کاهش تعهدات به منظور حفظ برجام، ایران ضرب‌الاجلی را تا 15 شهریور تعیین کرد که در صورت عدم انجام اقدامی عملی توسط اروپایی‌ها گام سوم را بردارد. بر اساس گفته مقامات ایرانی، گام سوم محکم‌تر از گام‌های اول و دوم خواهد بود.

حسن روحانی، رئیس جمهوری اسلامی ایران چهارشنبه گذشته و در پایان نشست سران سه قوه این کشور اعلام کرد که ایران گام سوم کاهش تعهدات برجامی را از روز جمعه (15 شهریور / 6 سپتامبر) بر خواهد داشت و در چارچوب آن سازمان

انرژی اتمی باید هر آنچه کشور در زمینه تحقیق وتوسعه فناوری هسته ای نیاز دارد اقدام کند

بهروز کمالوندی سخنگوی سازمان انرژی اتمی در کنفرانس خبری امروز (شنبه 7 سپتامبر) درباره جزییات گام سوم کاهش تعهدات برجام گفت:یکی از تعهدات ایران در برجام مربوط به بازطراحی رآکتور اراک است. دیگری مربوط به تولیدات آب سنگین است. موضوع سوم بازفرآوری سوخت مصرف شده است. موضوع دیگر غنی سازی به لحاظ سطح است. موضوع بعد تحقیق توسعه است. سه موضوع دیگر فردو، میزان ذخایر و نظارت ها و دسترسی های آژانس است

کمالوندی ادامه داد: از این 7 موضوع عملا ایران 4.5 موضوع را انجام داده است (کاهش تعهدات) و موضوعات باقیمانده به لحاظ مختصر باقی مانده است.

وی گفت: تغییرات در تحقیق و توسعه رفتن به سمت یک میلیون سو را تسهیل می کند. ما می توانیم بر اساس تغییراتی که شکل می گیرد یک میلیون سو را هم محقق‌ کنیم.

سخنگوی سازمان انرژی اتمی افزود: درباره بندهای 23 تا 43 ، هشت موضوع داریم که چهار موضوع الان اتفاق افتاده است. برخلاف برخی گزارش‌ها، محدودیتی برای مسیر غنی سازی ما وجود نداشته است.

کمالوندی افزود: چهار موضوع امروز انجام شد. ماشین های تحقیق و توسعه ما به انباشت ذخایر کمک خواهند کرد. این از دیروز انجام شد و امروز به آژانس اعلام شد. ماشین آی آر 6 هست (IR6s) هست که گاز دهی آن شروع شده است. زنجیر 20 تایی آی ار 4 هم شروع شده. آی ار 6 هم بصورت زنجیره 20 تایی از دیروز شروع شده و گازدهی شده است.

سخنگوی سازمان انرژی اتمی ایران افزود: فعلا بنا نداریم تغییری در نظارت های آژانس داشته باشیم. در تحقیق و توسعه بندهای 32 تا 43 عملا وجود دارد.

کمالوندی گفت: چهار موضوع اتفاق افتاده و آژانس امروز مراجعه می‌کند و می‌بیند چهار اقدام انجام شده است. در مسیر غنی‌سازی ما محدودیتی وجود نداشته چون برنامه‌ها برای بلندمدت دیده شده بود.

سخنگوی سازمان انرژی اتمی ایران افزود: ماشین IR6 قرار بود در سال یازدهم  گازگیری شود، که گازدهی آن شروع شد. ماشین IR4  بیست‌تایی ایران آغاز به کار کرد. ماشین IR6 به صورت زنجیره 20 ماشین قرار بود آبان ماه انجام شود که این زنجیره گاز‌دهی شد؛ زنجیره 30 تایی را در برنامه بعدی انجام می‌دهیم.

کمالوندی همچنین درباره چهار موضوع فوق، افزود: راکتور اراک، تولیدات آب سنگین، بازفرآوری سوخت مصرف شده، غنی‌سازی که در گام اول از 300 تن عبور کردیم و در گام دوم از خلوص  3.67 درصد عبور کردیم.

این مقام سازمان انرژی اتمی ایران گفت: اوج فعالیت های ما غنی سازی بوده است و در حوزه صنعتی در ابعاد مختلف بر اساس اسناد بالادستی توسعه نیروگاه‌های هسته ای و برنامه غنی سازی برای یک میلیون سو طی 15 سال در دستور کار قرار گرفت.

کمالوندی ادامه داد: سه موضوع باقیمانده یکی فردو است و یکی نظارتهای آژانس است که فعلا بنا نداریم تغییری در نظارتهای آژانس داشته باشیم و تعهدات شفاف‌سازی کما فی‌السابق انجام می‌شود.

وی گفت: ما از برجام خارج نشده ایم و بندهای 26 و 36 برجام به ما اجازه می دهد که از تعهدات خود بکاهیم. طرف مقابل به کدامیک از تعهدات یازده گانه خود پایبند بوده است؟ چارچوب برجام حفظ شده و باقی است. ما در حوزه همکاری های بین المللی هم به طرف مقابل اعتراض داریم و آنطور که باید و شاید همکاری نکرده اند. در گامهای بعدی در حوزه های فنی به انتهای کار خواهیم رسید.

کمالوندی ادامه داد: نیاز حال حاضر ما 20 درصد نیست و اگر بخواهیم زمانی 20 درصد تولید کنیم؛ ترجیح ما این است که  یک پله پیش رویم و ذخایر 4.5 درصد به اندازه کافی داشته باشیم و بعد شروع به تولید 20 درصد کنیم.

کمالوندی تاکید کرد: علت این موضوع پس از صبر استراتژیک یک ساله جمهوری اسلامی مشخص است و فکر نمی کنم هیچ کشوری در دنیا باشد که علت این  اقدامات جمهوری اسلامی را نداند. این اقدامات منصفانه و در حدی است که برای احقاق حقوق کشور صددرصد لازم است.

ایران 4 گام دیگر برای خروج از NPT به طرفین برجام فرصت داده است.

گام اول	عبور از محدودیت ذخیره سازی کیک زرد و آب سنگین
گام دوم	عبور از غنی سازی 67/3 درصدی و تکمیل اراک
گام سوم	ساخت پیشران هسته­ ای و تولید سوخت با غنای بالا