آینده داعش و تروریسم پس از قتل «ابوبکر البغدادی»

میدل ایست نیوز: «هشام الهاشمی»، کارشناس امور امنیتی در عراق، با انتشار مقاله ای در «الشرق الاوسط» درباره آینده گروه تروریستی داعش پس از قتل «ابوبکر البغدادی» توضیحاتی داد.

به نظر الهاشمی مبالغه آمیز نخواهد بود اگر بگوییم که با قتل «ابوبکر البغدادی» در مرحله آینده شاهد بازگشت «القاعده» به صدر گروه های تروریستی فعال در جهان خواهیم بود و بسیاری از گروه های تروریستی محلی بیعت خود را با داعش خواهند شکست تا بار دیگر پرچم را به دست «القاعده» دهند.

کشورهای منطقه هم همچنان برای رهایی از پدیده افراط گرایی خشونت آمیز راهی جز توقف نزاع های مسلحانه و اقدامات اصلاحی و تحقق ثبات و دموکراسی در کشورهایشان ندارند.

گروه های افراط گرا اندیشه های خود را از سازمان «القاعده» که حکم مادر را برایشان دارد گرفته اند هرچند در مواردی مانند داعش مسیری خشونتبار تر را پیش گرفته اند. پیامدهای جنگ عراق، انقلاب ها در جهان عرب، بی توجهی قدرت های جهانی به وضعیت ملت های فقیر، دست و پا زدن برای تحقق منافع بسیاری کشورها باعث شد که برخی مناطق درگیر حساب هایی شوند که هزینه های آن را کشورهای عربی و اسلامی به خصوص عراق و سوریه می پرداختند.

پس از قتل «ابومصعب الزرقاوی»، در سال 2006 که آتشی فروزان از خود به جای گذاشت، «ابوحمزه المهاجر»، رهبری داعش را به عهده گرفت و تقریبا یک ماه بعد از آن گروه موسوم به «دولت اسلامی عراق» به رهبری «ابو عمر البغدادی» اعلام موجودیت کرد که باز امریکایی ها با موفقت توانستند در 2010 این دو را از میان ببرند و پس از آن بود که ابوبکر البغدادی با کنیه «ابو دعاء» به ریاست این تشکیلات رسید.

میان سال های 2006 – 2010 نیروهای امریکایی و عراقی تا حد زیادی توانسته بودند که این گروه ها را تضعیف کنند. این کار با تشکیل «نیروهای صحوات» متشکل از عشایر مناطق سنی نشین انجام شد که توانست 34 تن از مقامات بلندپایه این گروه را بازداشت کند. اما پس از عقب نشینی نیروهای امریکایی از عراق در سال 2011 گروه موسوم به «دولت اسلامی عراق» به انفجارهای شدیدی در شهرهای عراق دست زد که هزاران قربانی در پی داشت و باعث ناامنی شدید شد. این گروه با استفاده از این ناامنی عملیاتی گسترده برای شکستن دیوارهای زندان ها آغاز کرد و صدها تن از زندانیان خود را به خصوص از زندان ابوغریب آزاد کرد.

در ژوئن 2014 «ابومحمد العدنانی»، سخنگوی رسمی داعش، از تشکیل «دولت خلافت» و بیعت با ابوبکر البغدادی خبر داد و بدین ترتیب او خلیفه شاخه القاعده در عراق و سوریه شد. او همزمان از ادغام شاخه های عراق و سوریه خبر داد.

می توان گفت که داعش از اطاعت رهبر القاعده، «ایمن الظواهری» خارج شد و برخلاف خواست وی فعالیت هایش را به سوریه نیز کشاند و جبهه النصره را نادیده گرفت. البغدادی براساس اصولی عمل می کرد که مهم ترین آنها تأسیس داعش با قدرت نظامی و اجرای فوری شریعت و ممنوعیت فعالیت در دستگاه های امنیتی دولتی و مخالفت با آموزش و فرهنگ غربی و تغییر نظام آموزش بود.

با سقوط «خلافت» و از دست رفتن همه زمین های تحت کنترل داعش در عراق و سوریه، این انتظار می رفت که القاعده دوباره در صدر گروه های تروریستی بنشیند. اما پس از داعش، این گروه تا حد زیادی جایگاه خود را از دست داده بود. اما با مرگ البغدادی، و فروپاشی حتمی تشکیلات وی در سوریه و عراق و نیز عقبگرد داعش در افغانستان و غرب افریقا و شرق آسیا به سبب حضور گروه های افراطی رقیب، و نیز شکاف های شدید میان سران باقی مانده و کمبود نیروی انسانی و پایان حالت حماسی و بی اعتمادی به فرماندهان کنونی به نظر می آید که کار داعش دیگر تمام شده باشد.

پس از موفقیت های میدانی داعش، بسیاری گروه ها مانند «بوکو حرام» در نیجریه و «القاعده مراکش» و «الشباب سومالی» با داعش اعلام بیعت کردند اما این بیعت ها تا حد زیادی صوری و اقتصادی ماند و همه آنها پس از فروپاشی «خلافت» ادعایی داعش به چادر القاعده برگشتند.

اکنون روشن است که داعش راهی جز بازگشت به وضعیت سابق خود به عنوان یک شاخه  از القاعده ندارد. دشوار بتوان راهی جز این برای آینده داعش متصور بود.