خروج نیروهای آمریکایی از شمال سوریه چه تاثیری بر عراق خواهد داشت؟

نویسنده: دانا طیب منمی

میدل ایست نیوز: پس از تماس تلفنی دونالد ترامپ و رجب طیب اردوغان در تاریخ 6 اکتبر، رئیس جمهوری ایالات متحده تصمیم گرفت نیروهای آمریکایی را از روژآوا در شمال شرقی سوریه خارج و راه را برای برنامه رئیس جمهوری ترکیه برای آغاز عملیات نظامی و حمله به منطقه ای که نسبتا با ثبات بود، هموار کند.

اردوغان 9 اکتبر از آغاز عملیات نظامی ترکیه موسوم به «بهار صلح» خبر داد. نیروهای دموکراتیک سوریه هم در همان روز برای دفاع از قلمرو خود در برابر حمله ترکیه یک فراخوان بسیج عمومی صادر کردند. کردها احساس می کنند که ایالات متحده با سکوت در برابر ترکیه به آنها خیانت کرده است؛ حمله ترکیه در چند روز گذشته به کشته شدن ده ها نفر غیرنظامی و آواره شدن هزاران نفر انجامیده است. این عملیات می تواند نهایتا به کشتار هزاران غیرنظامی بی گناه منجر شود و فرصتی طلایی برای جنگجویان داعش برای سازماندهی مجدد و ایجاد بی ثباتی نه تنها در سوریه، که در عراق و کردستان عراق  فراهم آورد.

کاخ سفید 6 اکتبر با انتشار بیانیه ای اعلام کرد: «نیروهای نظامی ایالات متحده از این عملیات پشتیبانی نخواهند کرد یا در این عملیات شرکت نخواهند داشت و با توجه به شکست خلافت زمینی داعش، دیگر ایالات متحده در منطقه نخواهند ماند.» تصمیم ترامپ مبنی بر عقب نشینی نیروهای آمریکایی از منطقه و رها کرد متحد پیشین یعنی نیروهای دموکراتیک سوریه که در جنگ علیه داعش در کنار آمریکایی ها جنگیدند، با واکنش ها و ابراز نگرانی ها جامعه جهانی همراه شد. مقامات آمریکایی می گویند هدف اصلی ترکیه از حمله به شمال شرقی سوریه تامین امنیت مرز میان دو کشور و رسیدگی به هزاران جنگجوی داعش است که پس از سقوط خلافت این گروه در سال 2017، اسیر شده اند. برت مک گرک، فرستاده پیشین ریاست جمهوری آمریکا برای جنگ علیه داعش، 9 اکتبر در توئیتی نوشت بیانیه کاخ سفید «چراغ سبز» به حمله ترکیه بوده است. اما این بیانیه منطقی نبود چرا که طبق آن، ترکیه باید مسئولیت زندانی های داعش را بر عهده بگیرد و این در حالی است که زندانی ها در اردوگاه نیروهای دموکراتیک سوریه در فاصله 230 کیلومتری از منطقه حمله ترکیه نگه داشته شده اند.

نیروهای دموکراتیک سوریه یک نیروی چند قومیتی متشکل از کردها، عرب ها و آشوری ها و مجهز به تسلیحات آمریکایی هستند که در جنگ علیه داعش بیش از 11 هزار سرباز از دست دادند. فرماندهی کل نیروهای دموکراتیک سوریه 9 اکتبر حمله ترکیه به خاک سوریه را «فاجعه بشری» خوانده است.

سخنگوی وزارت دفاع عراق هم در این باره به المانیتور گفت: «تصمیم آمریکا قطعا بر امنیت ما و امنیت مرزی عراق و سوریه تاثیر خواهد گذاشت. اما همه تدابیر لازم را در نظر گرفته ایم و آگاهانه در حال همکاری با نیروهای دموکراتیک سوریه، ائتلاف بین المللی، دولت سوریه، دولت اقلیم کردستان و حتی ترکیه هستیم تا از مناسب شدن فضا برای فعالیت گروه های تروریستی و از سرگیری اقدامات آنها علیه مردمانمان جلوگیری کنیم.» او در ادامه تاکید کرد که محافظت از مرزهای عراق در محدوده اختیارات «امنیت ملی» عراق است و مقامات عراقی با جدیت شرایط را زیر نظر گرفته اند. برهم صالح، رئیس جمهوری عراق، و مسعود بارزانی، رئیس جمهوری پیشین دولت منطقه ای کردستان، همگی درباره عملیات نظامی ترکیه ابراز نگرانی کرده و حل مسالمت آمیز مشکلات را خواستار شده اند.

دولت منطقه ای کردستان با انتشار بیانیه ای اعلام کرد: «اقلیم کردستان در عملیات علیه داعش از خود گذشتگی زیادی نشان داده و اکنون هم میزبان 1.1 میلیون نفر از افراد بی خانمان شده در درگیری هاست. این وظیفه جامعه جهانی است که از وقوع دوباره این اتفاق جلوگیری کند.» سخنگوی دولت منطقه ای کردستان هم به المانیتور گفت که مرز منطقه با روژآوا مسدود نشده تا سازمان های بین المللی امدادی بتوانند کمک های بشردوستانه را به غیرنظامیان نیازمند تحویل دهند. او در عین حال افزود که دولت منطقه ای کردستان به دلیل فشارهای مالی دیگر نمی تواند میزبان پناهندگان سوری باشد. ساعاتی پس از آن که ترکیه اهداف غیرنظامی در شمال شرقی سوریه را بمباران کرد، کردها در اربیل، سلیمانیه و بسیاری از شهرها در اتحادیه اروپا برای اعتراض به حمله ترکیه در خیابان ها تجمع کردند. جبار یاور، رئیس وزارت پیشمرگه دولت منطقه ای کردستان، به المانیتور گفت: «ده ها هزار شبه نظامی سابق داعش و همچنین خانواده ها و کودکان داعشی در حال حاضر زندانی نیروهای دموکراتیک سوریه هستند. اگر نیروهای دموکراتیک سوریه نتواند کنترل بر مناطق تحت نظارت خود را حفظ کند یا اگر اسیران فرار کنند، این یک تهدید بزرگ برای منطقه خواهد بود. در حال حاضر هیچ تدبیری در این زمینه توسط وزارت پیشمرگه دولت منطقه ای کردستان در نظر گرفته نشده است.»

دلیمان عبدالقادر، مدیر روابط خارجی شرکت مشاوره امور عمومی «اِلیجنس استراتژی» در واشنگتن به المانیتور گفت: «خروج نیروهای آمریکایی از سوریه نه تنها بر ثبات روژآوا تاثیر قابل توجهی گذاشته، بلکه دولت منطقه ای کردستان را نیز تحت فشار قرار داده است. جمعیت غیرنظامی قطعا به ترکیه فرار می کنند و اوضاع در آنجا بدتر می شود. با این حال، بسیاری از کردها احتمالا به منطقه خودمختار کردستان پناه خواهند برد چرا که پس از تهدیدهای اخیر دولت رجب طیب اردوغان، در میان سایر کردها احساس امنیت بیشتری خواهند داشت. اما دولت منطقه ای کردستان هنوز از بحران پناهندگی سال های اخیر بهبود نیافته است و برای پذیرفتن مهاجران به کمک های بین المللی بیشتری نیاز دارد. اما این یک بحران غیر ضروری و قابل پیشگیری است. تنها کاری که دونالد ترامپ، رئیس جمهوری ایالات متحده، باید انجام دهد این است که از تصمیم خود (درباره ایران) بازگردد و بدین ترتیب، زندگی های بسیاری نجات خواهند یافت.» عبدالقادر افزود: «اگر نیروهای دموکراتیک سوریه خود را در موقعیتی ببیند که مجبور شود زندانی های داعشی خود را آزاد كند تا بتواند از خود در برابر حمله تركیه دفاع كند، این می تواند خطر احیای خلافت داعش را در پی داشته باشد. داعش اولین هدف نیروهای دموکراتیک سوریه است، اما متاسفانه برای ترکیه نیروهای دموکراتیک سوریه و داعش، در اولویت هستند.»

این احتمال وجود دارد که تاریخ در حال تکرار باشد و آنچه در سال 2014 اتفاق افتاده، بار دیگر رخ دهد و داعش مناطق بزرگی در عراق را در دست بگیرد. جنگجویان داعش نه تنها در زندان های نیروهای دموکراتیک سوریه، که در برخی از مناطق عراق هم هستند و منتظر لحظه ای مناسب برای سازماندهی مجدد و حمله هستند. ثباتی که نیروهای دموکراتیک سوریه ایجاد کرده اند، احتمالا از بین خواهد رفت و پای دولت منطقه ای کردستان به درگیری ها کشیده خواهد شد و تنها راه جلوگیری از همه این اتفاق ها، اعمال فشار جامعه جهانی بر ترامپ برای بازگشت از تصمیم عجولانه ای است که درباره عقب نشینی نیروها از سوریه و پشت کردن به متحدان کرد گرفته است.