اخوان المسلمین؛ دغدغه مشترک «بشار اسد» و «عبدالفتاح السیسی»

میدل ایست نیوز: همزمان با دگردیسی روزافزون نظام ژئوسیاسی خاورمیانه به سمت روسیه، به نظر می رسد شراکت موجود میان مصر و سوریه در دوره جنگ سرد، دوباره تا حدودی درحال بازگشت و احیاست.

در همین راستا، دمشق همزمان با پیروزهای میدانی که در بیشتر مناطق سوریه به دست آورده است، تلاش می کند به صورت تدریجی خود را به عرصه دیپلماتیک جهان عرب وارد سازد و در همین حین، پس از به حالت تعلیق در آمدن عضویت این کشور در اتحادیه عرب و بسته شدن ده‌ها سفارت‌خانه در دمشق، اینک دولت بشار اسد توانسته با بسیاری از کشورهای عربی روابط خود را به حالت عادی بازگرداند.

در این میان، از بین کشورهای عربی، مصر تنها کشوری است که به شدت از تحولات موجود و برقراری روابط با سوریه استقبال می کند.

در حقیقت، از زمان تکیه «عبدالفتاح السیسی» بر کرسی ریاست جمهوری مصر در اواسط سال 2013 میلادی، قاهره آشکارا در درگیری سوریه به جانبداری از بشار اسد روی آورده است اما مشخصا در برهه زمانی اخیر، دولت مصر بیشترین حمایت را از دولت اسد و تلاش‌های منطقه‌ای برای بازگرداندن این کشور به اتحادیه عرب انجام داده است.

این حمایت را می توان در سایه پیامدهای عملیات چشمه صلح ترکیه در شمال شرق سوریه مشاهده کرد؛ عملیاتی که در تقویت روایت قاهره، نقش عمده‌ای ایفا کرده است، قاهره مدعی است حمایت از دولت سوریه در چارچوب منافع حیاتی همه کشورهای عربی در مقابله با تهدید «عثمانی‌گری جدید» جای می گیرد.

عامل ترکیه

به هنگام حمله نظامی ترکیه در تاریخ 9 اکتبر به سوریه، مصر به صف ده‌ها کشور عربی پیوست که عملیات نظامی ترکیه را محکوم کرد. معاون وزیر امور خارجه مصر در امور کشورهای عربی در آن زمان اعلام کرد، درخواست قاهره برای برگزاری نشست فوق العاده اتحادیه عرب به دلیل نیاز به موضع‌گیری واحد کشورهای عربی در برابر حمله نظامی ترکیه به سوریه بوده است.

تنها پس از چند روز از آغاز عملیات نظامی ترکیه در شمال شرق سوریه، هیاتی از یک حزب سیاسی مصر برای بیان همبستگی خود با دولت بشار اسد در مقابله با عملیات نظامی ترکیه، راهی دمشق شدند.

علاوه بر این، دفتر دائمی اتحادیه وکلای عرب در تاریخ 27 اکتبر نشستی فوق العاده با حضور سفیر سوریه در قاهره برگزار کرد، حاضران این نشست بازگشت سوریه به اتحادیه عرب و تحریم کالاهای تولید ترکیه را در پاسخ به عملیات چشمه صلح خواستار شدند.

عامل خلیجی

دولت مصر یکی از کشورهایی است که بیشترین کمک را از کشورهای حاشیه خلیج دریافت می‌کند و این کمک‌های اقتصادی به نوبه خود بر تحرکات مصر در عرصه بین‌المللی تاثیرگذار است.

در این میان با وجود اینکه حمایت مصر از دولت بشار اسد در بحران سوریه، موجب بروز التهاباتی در روابط قاهره با کشورهای حاشیه خلیج شد اما اینک حمایت مصر از دولت سوریه، تنش‌ها و جنجال کمتری را ایجاد می کند.

از 9 اکتبر، روابط رو به رشد مصر با دولت بشار اسد تنها در علت مخالفت کشورهای شورای همکاری خلیج با عملیان نظامی ترکیه در سوریه خلاصه نشده است بلکه اکنون قاهره در تلاش است تا کشورهای عربی را به رسمیت شناختن مشروعیت دولت سوریه سوق دهد.

در همین راستا، با توجه به اقدام سلطنت عمان در عدم قطع روابط با سوریه و پیوستن بحرین به امارات در بازگشایی سفارت‌خانه خود در دمشق و در پیش گرفتن موضعی محتاطانه از سوی کویت در قبال بحران سوریه، دیگر نمی توان دولت سوریه را از سوی کشورهای عربی، طرد شده حساب کرد.

با وجود اینکه قطر هنوز به شدت با عادی‌سازی روابط با دمشق مخالف است اما کارشناسان تاکید می کنند که عربستان به احتمال زیاد مدتی است که همگرایی و برقراری کانال‌هایی برای گفت‌وگو با سوریه را آغاز کرده است، از این رو باید گفت با توجه به ائتلاف مستحکم قاهره با ابوظبی و روسیه در خاورمیانه و شمال افریقا، روشن است که حمایت مصر از دولت سوریه مورد قبول متحدان منطقه‌ای این کشور است.

همانند ابوظبی، دیدگاه‌های مقامات قاهره در قبال دولت سوریه نیز با مواضع شخصی السیسی درباره طرح‌های بلندپروازانه ترکیه در جهان عرب و نقش گروه اخوان المسلمین و گروه‌هایی مانند داعش و القاعده مرتبط است.

و سرانجام اینکه، تحرک کشورهای خلیجی در عادی‌سازی روابط با دمشق در چارچوب روند ژئوسیاسی قدرت روزافزون روسیه در خاورمیانه قابل تفسیر است و ههزمان با روی‌آوری کشورهای شورای همکاری خلیج به روسیه به ویژه در پی کاهش اعتماد به ایالات متحده امریکا به عنوان تضمین‌کننده قابل اعتماد امنیت، کشورهای پادشاهی عربی آهسته‌وار به آشتی با دولت سوریه به عنوان امری ضروری برای بهبود روابط با کرملین نگاه کردند.

عامل ایدئولوژیک

حمایت قاهره از دولت بشار اسد تنها به مخالفت با عملیات چشمه صلح ترکیه در شمال شرق سوریه مربوط نمی شود، بلکه در واقع، فاکتورهای بسیاری وجود دارد که دولت سوریه را به عنوان شریک طبیعی مصر قرار می دهد که از جمله مهم‌ترین آنها می توان به نفرت مشترک دو کشور از گروه اخوان المسلمین و نزدیکی مواضع دو کشور در قبال اسلام سیاسی، افراط‌گرایی و تروریسم اشاره کرد.

در همین راستا، در نخستین روزهای پس از سرنگونی «محمد مرسی»، رئیس جمهور فقید و اخوانی مصر در سال 2013 میلادی، «بشار اسد»، رئیس جمهور سوریه در مصاحبه‌ای تلویزیونی اعلام کرد: «در هر جا از جهان که گروه یا فردی از دین برای تحقق اهداف سیاسی خود سوء استفاده می کنند، محکوم به سرنگونی هستند، نمی توانی (مرسی) مردم را فریب بدهی، به ویژه مردم مصر که از تمدنی هزاران ساله برخوردار است و از اندیشه قومی عربی حمایت می کند.» در مقابل، السیسی نیز در سال 2016 میلادی آشکارا اعلام کرد دولت مصر از بشار اسد در جنگ داخلی سوریه حمایت می کند.