«سه پیغام» در سفر «ولادیمیر پوتین» به سوریه

میدل ایست نیوز: سفر «ولادیمیر پوتین»، رئیس جمهور روسیه، به دمشق در روز سه شنبه گذشته با سفر وی به سوریه برای بازدید از پایگاه نظامی حمیمیم در لاذقیه در پایان سال 2017 تفاوت های بسیاری دارد، چون نتایج آن به محض ترک دمشق ازسوی پوتین آشکار شد.

این سفر فقط چند روز بعد از اقدام امریکا در ترور سردار قاسم سلیمانی و چند روز پیش از «سفر تاریخی» وی به اسرائیل انجام شده است.

از اولین نتایج این سفر آتش بسی شکننده در ادلب بود که چند ساعت بعد در دیدار پوتین با «رجب طیب اردوغان»، رئیس جمهور ترکیه اعلام شد.

اما این سفر ابعاد عمیق تر دارد که به آنچه غربی ها از آن به مرحله «پسا سلیمانی» یاد می کنند مربوط می شود. می توان از سه پیغام این سفر سخن گفت:

الف. سوریه روسیه ای است: قرار بود هواپیمای پوتین در پایگاه نظامی روسیه در لاذقیه فرود بیاید. اما پوتین طبق معمول از فرصت غیاب شهید قاسم سلیمانی استفاده کرد و وارد دمشق شد و گشت و گذاری هم در مناطق تاریخی و دینی انجام داد و در ستاد عملیات روسیه با بشار اسد دیدار کرد و گزارشی از روند عملیات نظامی شنید. در این جلسه هیچ مقام سیاسی حضور نداشت و فقط فرماندهان نظامی حاضر بودند.

به گفته مقامات غربی پوتین با این کار می خواست این پیغام را به طرف های مختلف برساند که مطرح شدن احتمال کاهش نفوذ ایران در سوریه در پی ترور سپهبد شهید قاسم سلیمانی، سوریه بیش از پیش تحت نفوذ روسیه خواهد بود. می توان گفت که ایران از این پیغام چندان خرسند نشد، موضوعی که علی مطهری، نماینده مجلس ایران، آن را اینگونه بیان کرد: «رفتار آقای پوتین رئیس جمهور روسیه در سفر به سوریه تحقیرآمیز و عین رفتار ترامپ در سفر به افغانستان و عراق بود. پوتین به جای آنکه در اقامتگاه بشار اسد به دیدار او برود، در پایگاه نظامی روسیه در سوریه نشست تا اسد به دیدار او بیاید. شهدا را دیگران دادند،بهره برداری را روسیه می کند».

ب. به گفته برخی مقامات غربی، پوتین می خواست مطمئن شود که رئیس جمهور سوریه تصمیمی برای پیوستن به برنامه های تلافی جویانه ایران در حمله به نیروهای ائتلاف بین المللی در شرق فرات ندارد و می خواهد به تفاهمات روسیه با امریکا احترام بگذارد. تفاهماتی که در مه 2017 حاصل شد و به موجب آن شرق فرات در اختیار امریکا و غرب آن در اختیار روسیه است.

دو نشانه در این باره وجود دارد: نخست توافق نظامیان روسیه و امریکا برای افتتاح گذرگاه صالحیه در استان دیرالزور که به مدت چند ماه بسته بود. دوم ازسرگیری حملات اسرائیل به مواضع نیروهای وابسته به ایران در دیرالزور و سکوت روسیه و سوریه در این باره. حمله روز گذشته به کاروانی حامل تجهیزات برای نیروهای «کتائب امام علی» را می توان نوعی اقدام آزمایشی در این باره دانست. این اولین اقدام پس از ترور سردار شهید سلیمانی بود که تلاش های بسیاری برای افتتاح گذرگاه مرزی البوکمال میان سوریه و عراق انجام داد تا مسیر امدادرسانی جایگزینی برای سوریه و لبنان ایجاد کند.

ج. مقامات غربی می گویند که سومین پیام پوتین در دمشق آن بود که تا زمانی که اسرائیل نیروهای سوریه را هدف قرار نداده، سوریه نباید خود را درگیر «تحرکات غافلگیرکننده یا اقدامات ناروا» ازجانب ایران برای گرفتن انتقام سردار شهید سلیمانی کند.

اسرائیل تاکنون از هدف قرار دادن نیروهای سوریه ای خودداری کرده اما در نوامبر گذشته اعلام کرد که در پاسخ به حمله موشکی به جولان، «نیروهای سوریه و مواضع ایرانی را بمباران کرده است». به گفته این مقام غربی «پوتین در این سفر تفاهمات سابق درباره چراغ سبز به اسرائیل برای زدن نیروهای ایرانی را تثبیت کرد».

در این میان تصادفی نیست که بمباران «مواضع ایران» در البوکمال با اعلام آزادی دو زندانی که یکی از آنها متهم به تجسس برای سوریه شده بود ازجانب اسرائیل هم زمان شده است.

بنیامین نتانیاهو روز پنجشنبه اعلام کرد که با آزادی این دو اسیر موافقت کرده است و افزود که این اقدام «اقدامی برای اثبات حسن نیت پس از تحویل گرفتن بقایای پیکر سرباز اسرائیلی از سوریه با واسطه روسیه» بوده است.

پوتین که چند روز دیگر به اسرائیل سفر می کند می خواست در این سفر از رویکرد دمشق در این لحظه حساس و پس از اولین برخورد جدی میان ایران و امریکا جویا شد و می خواست مطمئن می شود که سوریه خود را درگیر این نزاع نخواهد کرد. روسیه می خواهد بیشترین استفاده ژئوپلتیک را از حضور خود در «سوریه روسیه ای» ببرد.