میدل ایست نیوز: ملاحظه میزان اهمیت عامل کُردی در پرونده سوریه برای ایالات متحده امریکا و روسیه بنا به دلایلی که برای هر دو کشور متفاوت است، از دید هیچ کارشناس و تحلیلگری پنهان نیست؛ مسکو برای مقابله با پیشروی ترکیه و گروه‌های مسلح همسو با این کشور در شمال سوریه، همکاری خود با کُردها را توسعه داده است.
علیرغم کینه و دشمنی که کُردهای عضو حزب دموکرات سوریه به عنوان شاخه پ.ک.ک از ترکیه به دل دارند، این گروه نمی خواهد موجبان خشم امریکا را فراهم کند چرا که این کشور اخیرا موضع خود را به حمایت از ترکیه در سوریه و محکومیت رفتارهای روسیه تغییر داده است.
نقشه مبتنی بر اصل منافع
کُردهای سوریه که با هدف بقا و کسب وزن سیاسی در آینده سوریه، به دقت بر اساس منافع خود دست به موضع‌گیری می زنند، پیشتر با ایالات متحده امریکا در جنگ علیه داعش متحد شدند و در این راه کشته‌های بسیاری داند اما کُردها نیک می دانند که این اتحاد برای واشنگتن اتحادی راهبری نیست و مهمترین شاخصه آن به تماس تلفنی روسای جمهوری امریکا و ترکیه در دسامبر 2018 و عقب‌نشینی نیروهای امریکایی از برخی مناطق شمال سوریه است که کُردها را با سرنوشت‌شان بدون هیچ گونه حمایتی از موجودیت و امیال سیاسی‌شان تنها گذاشت.
در ادامه، کُردها به درخواست‌های روسیه برای گشودن کانال گفت‌وگو با دولت سوریه چراغ سبز نشان دادند اما با این شعار که «اوضاع پیش از 2011 دیگر بازنخواهد گشت» و کُردها دیگر همانند گذشته تحت لوا و تسلط دولت مرکزی سوریه قرار نخواهند گرفت.
برخی گزارش‌ها نشان می دهد که کُردها در گذشته نگران بودند که روسیه در قالب تلاش برای نگه‌داشتن ترکیه به عنوان متحد خود، به آنکارا اجازه دهد در مقابل برخی امتیازات در ادلب کنترل شهر کوبانی در نزدیکی مرز ترکیه را به این کشور واگذار کند اما تحولات اخیر این خوش‌بینی را نزد کُردها تقویت کرد که می توان به مناسبات با روسیه در تحقق اهداف سیاسی و امنیتی دل بست.
با این وجود، اولویت‌های موجود در سیاست کُردها از زمان آغاز عملیات چشمه صلح ترکیه در اکتبر سال 2019 دستخوش تغییر شد و رهبران کُردی به این جمع‌بندی رسیدند که دمشق به عنوان گزینه راهبردی می تواند در سایه تحولات روی داده مورد اعتماد قرار گیرد.
در اواخر ماه دسامبر گذشته، روس‌ها نشستی را با نمایندگان کُردها در پایگاه هوایی حمیمیم برگزار کردند و پس از آن مقدمات برگزاری جلسه‌ای میان هیات کُردی و نمایندگان دولت سوریه در دمشق را ترتیب داد، این مذاکرات که رهبری آن در طرف سوری را «علی مملوک»، رئیس دفتر امنیت ملی سوریه برعهده داشت منجر به توافقی برای تشکیل کمیته مشترک به منظور تداوم گفت‌‌وگوها و ترسیم نقشه مربوط به آینده مناسبات دو طرف شد.
اطلاعات موجود نشان می دهد که نشستی در تاریخ پانزدهم ژوئیه سال 2018 میان هیات کُردی و مسئولان دولت سوریه انجام شد که به علت پافشاری دمشق به بازگشت به حالت ماقبل 2011، این مذاکرات به شکست انجامید اما در ادامه در نوزدهم ژانویه سال 2019 هنگامی که فرمانده قسد به پایگاه حمیمیم رفت، یادداشتی را تقدیم روس‌ها کرد و از آنها خواست بر اساس بندهای این یادداشت به مذاکرات دمشق و قامشلی نظارت کنند، این یادداشت بر موارد ذیل تاکید داشته است:
یکپارچگی اراضی سوری. سوریه به صورت جمهوری و دموکراتیک اداره شود و خودمختاری بخشی از این سیستم باشد. نمایندگان مناطق خودمختار در پارلمان و دمشق نماینده داشته باشند. پرچم منطقه خودمختار در کنار پرچم سوریه قرار گیرد. منطقه خودمختار سیاست خاص خود را در چارچوب قانون اساسی و همسو با منافع مردم سوریه داشته باشد.نیروهای دموکراتیک کُرد بخشی از ارتش سوریه قلمداد شوند و مسئولیت حفاظت از مرزها را عهدهدار شوند. زبان عربی زبان رسمی سراسر سوریه باشد اما تحصیل در مناطق خودمختار به زبان محلی امکان‌پذیر باشد و بالاخره ثروت سوریه میان همه مناطق به عدالت توزیع شود.
اما تنش شکل گرفته در مناسبات روسیه و ترکیه بر سر ادلب منجر به بروز برخی تغییرات اعلام نشده در گزینه‌های تاکتیکی کُردها شد و آنها با ارتش سوریه در بخش‌هایی از شمال غرب حلب و مشخصا در طول مرزهای عفرین همکاری کردند.
توسعه مناسبات میان گروه‌های کُردی و دولت سوریه
کُردها تحت نظارت روسیه در تلاش هستند تا مناسبات خود با دمشق را گسترش دهند با این امید که این امر به ایجاد منطقه خودمختار در شمال سوریه و به رسمیت شناخته شدن آن از سوی دمشق کمک کند اما اطلاعات در دسترس حاکی از آن است که نظام سوریه همچنان اصرار دارد که این مساله باید در قالب قانون «مدیریت محلی» حل و فصل شود.
این قانون بدین معناست که مناطق مذکور از سوی مقامات محلی اداره می شوند اما تصمیمات اصلی در دست دولت مرکزی باقی ماند و وزارت مدیریت محلی در دولت مرکزی به نحوه اجرای این قانون اشراف داشته باشد.
در همین رابطه، «نواف خلیل»، رئیس پژوهشکده امور کُردها معتقد است مذاکرات این گروه با دمشق در صورتی که روسیه اجرای آن را تضمین کند، می تواند موفقیت‌آمیز باشد اما روسیه هنوز نقش ضمانت‌کننده را ایفا نکرده است.
در این میان برخی منابع اعلام کردند که امریکا به رهبران کُرد نسبت به مشارکت در عملیات نظامی علیه نیروهای تُرک موجود در شمال سوریه هشدار داده است، گرچه نیروهای قسد این خبر را تکذیب کرده اند اما این امر را بعید ندانسته اند که واشنگتن به کُردها برای کشیده نشدن به درگیری اعمال فشار کند که ناچار است در کنار ترکیه بایستد.
در پایان باید گفت روسیه علیرغم درک موضع کُردها، به آنها به عنوان بخشی از متحدین خود در مبارزه با تروریسم یا گروه‌های مسلح مخالف نگاه نمی کند بلکه نگرش روسیه به کُردها بیشتر مقطعی و تابع متغیرهای دیگر است.
