دیپلماسی پزشکی، راهکار ترکیه برای بهبود روابط پرتنش بین‌المللی

میدل ایست نیوز: بسته‌های مهر و موم شده با نشان ریاست جمهوری و منقش به پرچم ترکیه که چندی است پس از شیوع ویروس کرونا در راستای کمک‌های آنکارا به ده‌ها کشور ارسال می‌شود حاوی تجهیرات پزشکی و ادوات لازم برای مهار بیماری کووید ۱۹ است.

روی هر بسته همچنین بخشی از سروده مولوی،‌ شاعر قرن سیزدهم به چشم می‌خورد که ظهور امید پس از ناامیدی‌ مطلق و فرارسیدن روشنایی از پس تاریکی‌ها را نوید می‌دهد.

این پیام که از سوی مقامات آنکارا و از طریق کمک‌های پزشکی منتقل می‌شود نه تنها نوید دهنده روزهای بهتر در مبارزه با بیماری کووید ۱۹ است بلکه به نوعی به انتظار دولتمردان ترک برای بهبود روابط دیپلماتیک کشورشان با جهان نیز اشاره دارد.

ترکیه با نیم نگاهی به روابط با متحدان اروپایی خود در ناتو،‌ اختلافات با ایالات متحده بر سر خرید سیستم پدافند ضد موشکی روسیه،‌ انتقادهای حقوق بشری و تحریم‌های غرب بر ضد ایران،‌ امیدوار است تا از رهگذر ویروس کرونا فرصتی تازه برای کاستن از تنش‌ها در روابط دیپلماتیک بیابد.

ترکیه برغم دارا بودن بیشترین شمار ابتلا به بیماری کووید ۱۹ در خاورمیانه و به جا گذاشتن بیش از ۳۷۰۰ قربانی (تا یازدهم ماه مه) در راه مبارزه سخت و نفس‌گیر با بیماری همه‌گیر کووید ۱۹، تا کنون به ۶۱ کشور جهان از جمله ایالات متحده،‌ اسپانیا، ایتالیا، فرانسه و بریتانیا کمک و تجهیزات پزشکی ارسال کرده است.

این بخشش به قدری سخاوتمندانه بوده که بنا به گزارش برخی منابع، کمک‌های پزشکی آنکارا حتی اسرائیل را نیز شامل شده است.

بر اساس محاساباتی که به تایید منابع رسمی در آنکارا رسیده، ترکیه عنوان سومین توزیع کننده بزرگ کمک‌های پزشکی در دوره شیوع بیماری همه‌گیر کووید ۱۹ در جهان را به خود اختصاص داده است.

این کمک ها اغلب شامل محموله‌های ماسک، لباس‌های محافظ بیمارستانی،‌ کیت‌های تشخیص بیماری، مواد ضد عفونی کننده و دستگاه‌های تنفس مصنوعی بوده است.

رجب طیب اردوغان،‌ رئیس جمهوری ترکیه پیش‌تر همزمان با ارسال یکی از این محموله‌ها به ایالات متحده آمریکا طی نامه ای خطاب به دونالد ترامپ ابراز امیدواری کرده بود که آنچه وی از آن به عنوان «روح همبستگی» کشورش نام می‌برد بتواند به سیاستمداران آمریکایی برای درک بهتر اهمیت راهبردی روابط میان دو کشور کمک کند.

آنکارا به دلیل خرید سیستم پدافند ضد موشکی اس ۴۰۰ روسیه در معرض تحریم‌های بالقوه ایالات متحده آمریکا قرار دارد. این سامانه پدافند موشکی بسیار پیشرفته سال گذشته از سوی آنکارا خریداری شد اما هنوز به طور کامل در ترکیه نصب نشده است.

مقامات ترکیه برغم تهدیدهای آمریکا اعلام کرده‌اند که تصمیم نهایی آنها نصب و راه اندازی کامل تجهیزات خریداری شده از روسیه است.

از سوی دیگر مولود چاووش اوغلو، وزیر امور خارجه ترکیه نیز به تازگی اعلام کرده است که کمک‌های پزشکی کشورش به ایالات متحده اندکی از لحن تهدیدآمیز واشنگتن کاسته است.

آقای چاووش‌اوغلو با طرح این سوال که آیا کمک‌های اخیر جو مثبتی را در آمریکا رقم زده است؟ می‌گوید بله و جو مثبتی نیز از دید مردم آمریکا به وجود آمده است.

وزیر امور خارجه ترکیه در عین حال می‌افزاید برغم ملایم شدن لحن تهدید‌ها و رقم خوردن جو مثبت در روابط دو کشور مشکلات همچنان باقی است.

کمک‌های ترکیه در زمینه تجهیزات پزشکی و بیمارستانی همچنین به کشورهای لیبی،‌ عراق، ایران،‌ تشکیلات فلسطینی، روسیه، حوزه بالکان و چین، خاستگاه اولیه شیوع ویروس کرونا در جهان ارسال شده است.

آنکارا همچنین مدعی است برغم اختلافات با تل‌آویو بر سر ساخت شهرک‌های یهودی نشین در کرانه باختری رود اردن و نیز ماهیت بیت المقدس به اسرائیل نیز این کمک‌ها را ارسال کرده است.

ترکیه همچنین برای افزایش نفوذ خود در قاره سیاه و تقویت روابط اقتصادی با کشورهای این قاره کمک‌هایی به پانزده کشور آفریقایی ارسال کرده است.

همه محموله‌های ارسالی از سوی آنکارا اما بدون اشکال و ایراد نبوده است. به عنوان مثال ارسال ونتیلاتور به اسپانیا پیشتر به دلیل مشکلات بر سر مجوزهای صادراتی با تاخیر زیاد انجام شد. ارسال ۴۰۰ هزار لباس محافظ به بریتانیا نیز با مشکلاتی همراه شد به نحوی که پس از حرف و حدیث‌ها بر سر کیفیت لباس‌های محافظ، آنکارا و لندن تاکید کردند که ارسال محموله با نظارت مستقیم دولت‌ها انجام نشده و مشکلی بابت کمک‌هایی که به صورت مستقیم از سوی ترکیه ارسال می‌شود، وجود ندارد.

به اعتقاد تحلیل‌گران، با آنکه این کمک‌ها دستاوردی دیپلماتیک برای آنکارا به حساب می‌آید و توانسته تا حدی از شدت اختلافات ترکیه در سطح روابط بین‌الملل بکاهد اما دستیابی به نتایجی پایدار بدون برداشتن گام‌های مشخص جهت رفع اختلافات اساسی غیر ممکن به نظر می‌رسد.