میدل ایست نیوز: تصمیم ترکیه برای بازگشایی مسجد «ایاصوفیه» و پایان دادن به حالت موزه بودن آن، باعث بحث و جدل های بسیار نه فقط در ترکیه که در جهان عرب و جهان غرب شده است.
بررسی واکنش ها به این موضوع در شبکه های اجتماعی نشان می دهد که بحث در این باب از اظهار نظر فردی درباره یک تصمیم دولت ترکیه فراتر رفته و به مجادلاتی سیاسی ـ دینی درباره اماکن مذهبی تبدیل شده است.
دو رویکرد کلی به این موضوع در شبکه های اجتماعی قابل تشخیص است: «رجب طیب اردوغان» و هواداران او به مسائلی استناد می کنند که از همه مهم تر ادعای جعلی بودن امضای «مصطفی کمال آتاتورک»، بنیان گذاری جمهوری ترکیه، بر حکم تبدیل این ساختمان عظیم به یک موزه است.
آنان می گویند که امضای آتاتورک بر این حکم که در اوایل جمهوری ترکیه صادر شده با آنچه در اسناد رسمی بعدی دیده می شود فرق دارد.
همچنین آنان می گویند که «محمد فاتح»، سلطان عثمانی که در 1453 قسطنطنیه را فتح کرد ساختمان این مسجد را که در آن زمان کلیسا بود با اموال شخصی خود خریداری کرد و در مورد این مسجد موضوع فتح در میان نبود.
این گروه تصمیم دولت ترکیه تصمیمی «میهن پرستانه» و مرتبط با «ابهت و اقتدار ترکیه» می دانند. گروه دیگری هم از این تصمیم به عنوان یک تصمیم دینی و «دفاع از حق» دفاع می کنند.
اما در سوی دیگر، مخالفان نیت اردوغان در این موضوع را انتخاباتی می دانند، به خصوص که محبوبیت حزب اردوغان پایین آمده و احتمال دارد که این حزب شهرداری استانبول را از دست بدهد.
ناظران ترکیه ای می گویند که اردوغان می خواهد محبوبیت گروه های تازه به خصوص محافظه کاران و قومیت گرایان را جلب کند.
بسیاری از ناظران، سخنرانی اخیر اردوغان در این باره را «اعلان آغاز مرحله ای جدید می دانند که به هویت لائیک ترکیه پایان می دهد و گام تازه ای در مسیر اسلامی سازی حکومت است».
بسیاری تحلیلگران نیز به پیامدهای این تصمیم بر روابط ترکیه با کشورهای غربی تمرکز می کنند و اقدام اردوغان را عاملی جهت افزایش «انزوای ترکیه» در عرصه بین المللی و دامن زدن به گفتمان اسلام ستیزی می دانند.
در غرب، این اقدام ترکیه «اقدامی برای تحریک افکار عمومی در میان مسیحیان جهان» دانسته می شود.
«برثلماوس»، رهبر مسیحیان ارتدکس جهان که در استانبول سکونت دارد، این اقدام را «مایه ناامیدی و سرخوردگی مسیحیان و عامل شکاف میان شرق و غرب» دانست.
«پاپ فرانسیس»، رهبر مسیحیان کاتولیک جهان نیز این تصمیم ترکیه را «به شدت غم انگیز» خواند. او گفت که «به استانبول فکر می کنم، به ایاصوفیه، بسیار غمگین هستم».
در جهان عرب، همان رد پای موافقت یا مخالفت با اردوغان در اظهار نظر درباره این اقدام او نیز دیده می شود.
«نوره الکعبی»، وزیر فرهنگ امارات ــ کشوری که در جناح مخالف ترکیه در سیاست های منطقه ای جای می گیرد ــ گفت که «تغییر وضعیت فعلی ایاصوفیه به ارزش فرهنگی این نماد انسانی ضربه می زند».
«نجیب ساویریس»، میلیاردر مصری، نیز با انتشار توئیتی گفت که این مسجد در اساس کلیسا نبوده و خطاب به اردوغان «دشمنی همه مسیحیان جهان» را به وی تبریک گفت.
موافقان اردوغان از «حالت یک بام و دو هوای افراد در تعامل با تصمیم ترکیه» سخن گفتند و تأکید کردند که از دیرباز تبدیل عبادتگاه ها در میان همه ادیان مرسوم و آن که پیروز شده فرهنگ خود را به منطقه فتح شده تحمیل کرده است و ایاصوفیه در این باره استثنا نیست.
مخالفان اما از تصمیم عمر بن خطاب یاد می کنند که وقتی بیت المقدس را فتح کرد حاضر به نماز خواندن در کلیسای قیامت نشد و مسجدی برای مسلمانان برپا کرد تا آن کلیسا به مسجد تبدیل نشود.
