میدل ایست نیوز: تصمیم دولت اتیوپی برای آب‌گیری سد النهضة، شوک بزرگی به افکار عمومی مصر وارد کرده است و بسیاری به دلیل ورود مصر به مرحله فقر آبی به شدت از خسارت‌های اقتصادی فاجعه‌بار آن در نگرانی به سر می برند.
رود نیل برای مصر، شریان زندگی به شمار می رود و نه تنها برای تامین آب شرب، بلکه از آن برای فعالیت‌های مختلف کشاورزی، صنعتی، تجاری و غیره استفاده می‌شود به همین دلیل خبر آب‌گیری سد النهضة به سرعت به موضوع نخست مقامات و مردم مصر بدل شد.
بنا به گزارش‌های رسمی و بین المللی با ورود مصر به مرحله فقر آبی، بحران‌های متعددی گریبان‌گیر این کشور خواهد شد که از جمله مهم‌ترین آن می توان به بایر شدن میلیون‌ها قطعه زمین، بیکار شدن میلیون‌ها مصری، به خطر افتادن امنیت غذایی و به راه افتادن موج سنگینی از گرانی و کمبود کالاها اشاره کرد.
موقعیت سد النهضه بر رود بزرگ نیل
سد النهضه بر روی رود نیل آبی در کشور اتیوپی و در ۴۰ کیلومتری مرز سودان قرار دارد، این سد با ۱۴۵ متر ارتفاع و طول ۱۸۰۰ متر و با گنجایش ۷۴ میلیارد متر مکعب، بزرگترین سد آبی برقی آفریقا و دهمین سد بزرگ جهان است. هزینه تمام شده این پروژه نیز پنج میلیارد دلار برآورده شده که دولت اتیوپی گفته است که تمامی آن را خود تأمین خواهد کرد.
آدیس آبابا انتظار دارد با تکمیل شدن ساخت سد، ۹ هزار مگاوات ( برابر با تولید برق شش نیروگاه اتمی) برق تولید کند و به بزرگترین صادر کننده انرژی در آفریقا تبدیل شود؛ بنابراین اتیوپی حساب ویژه‌ای بر روی این سد برای توسعه اقتصادی خود باز کرده است. کشوری که عمده جمعیت ۱۰۵ میلیون نفری‌اش زیر خطر فقر زندگی می‌کنند.
آدیس آبابا به چالش می طلبد
تصمیم آدیس آبابا برای آب‌گیری سد النهضة پس از آن وارد فاز اجرایی شد که مذاکرات 2 هفته‌ای در سطح فنی و حقوقی میان سه کشور مصر، سودان و اتیوپی با نظارت ایالات متحده امریکا، اتحادیه اروپا و افریقا به در بسته خورد.
در همین رابطه، یک مقام آگاه در وزارت منابع آب مصر در گفت‌وگو با العربی الجدید تاکید کرد: به زودی نشستی میان «محمد عبدالعاطی» وزیر منابع آب، «سامح شکری» وزیر امور خارجه و شماری از فرماندهان امنیتی، اطلاعاتی و نظامی برای بررسی و گفت‌وگو بر سر تحولات این بحران و سناریوهای مورد نظر در روزهای آتی برگزار خواهد شد به ویژه آنکه آدیس آبابا تاکید کرده است هیچ قدرتی نمی تواند مانع از آب‌گیری و راه‌اندازی سد شود.
بایر شدن میلیون‌ها قطعه زمین کشاورزی
همزمان با آب‌گیری سد النهضة، هشدارها در رابطه با آثار فاجعه‌بار این سد بر مصر افزایش یافته است، کشوری که بر علاوه بر حوزه‌های کشاورزی، صنعتی، برای تامین جمعیت 100 میلیون نفری خود، 93 درصد به آب نیل وابسته است.
«ضیاء القوصی»، کارشناس امور آب مصر معتقد است که آغاز آب‌گیری سد النهضة موجب کاهش شدید حقابه مصر می شود که با میزان کنونی هم کفاف نیاز مصر را نمی دهد، این اقدام اتیوپی همچنین موجب کاهش تولید برق مصر در سد العالی می شود و کاهش هر 5 میلیارد مترمکعب منجر به بایر شدن یک میلیون قطعه زمین کشاورزی می شود.
طبق نظر کارشناسان و تحقیقات انجام شده، پیش‌بینی می شود که در صورت آب‌گیری سد النهصة در مدت زمان کوتاه (3 الی 4 سال) 20 میلیارد متر مکعب از حقابه مصر که اکنون 55.5 میلیارد متر مکعب است، کاهش پیدا کند و در نتیجه آن، 4 میلیون قطعه زمین بایر شوند.
در همین رابطه، «سید خلیفه»، رئیس اتحادیه کشاورزان تصریح کرد: «در صورت تکمیل سد النهضة، مصر دچار خسارت های سنگینی خواهد شد از جمله اینکه 20 میلیارد متر مکعب از حقابه مصر کم خواهد شد و 50 درصد از شیلات تلف خواهد شد و 4 میلیون نفر شغل خود را از دست خواهند داد.
وی اظهار داشت: «بایر شدن زمین‌های کشاورزی تاثیر روشنی بر امنیت غذایی مصر خواهد داشت لذا بهای محصولات کشاورزی و وارد کردن آن از خارج افزایش پیدا خواهد کرد و موجب آوارگی میلیون ها کشاوز و نابود شدن جلوه‌های زندگی در کرانه نیل و گردشگری در این مناطق به ویژه در استان‌های الاقصر و اسوان خواهد شد.»
فروش آب
«محمد نصر علام»، وزیر سابق منابع آب تاکید کرد آب‌گیری سد النهضة منجر به توقف رهاسازی آب برای استفاده‌های زراعی و شوری کشاورزی خواهد شد لذا ده‌ها محصول کشاورزی از بازار حذف خواهد شد، هدف اتیوپی از ساخت این سد، فروش آب به مصر در آینده است.»
احتمال استفاده از گزینه نظامی در آینده تحولات پیرامون النهضه چقدر است؟
اگرچه توسل به گزینه نظامی پیامد‌های سنگینی در عرصه‌های بین المللی و منطقه‌ای خواهد داشت، اهمیت رود نیل برای مصر و اهمیت تامین انرژی برای اتیوپی چنان چه اشاره شد، این گزینه را قابل اعتنا می‌کند.
اگرچه اتیوپی و مصر تاکنون از فروافتادن در این بحران نظامی اجتناب کرده اند، اما انگیزه‌ها و منافع دو کشور احتمال وقوع درگیری نظامی را افزایش می‌دهد.
موضوع امنیت استراتژیک و تامین آب برای مصر و موضوع تولید انرژی، مزایای اقتصادی و نگرانی از به خطر افتادن مشروعیت سیاسی داخلی برای اتیوپی از جمله دلایل مهمی است که می‌تواند دو کشور را وارد جنگ کند.
