میدل ایست نیوز: مقامات دولت فدرال در بغداد و مسئولان دولت محلی اقلیم کردستان در اربیل اخیرا شاهد جدالی علنی بر سر حقوق کارمندان اقلیم هستند، صحنهای که نشانگر عمق بحران مالی عراق به دلیل سقوط بهای نفت از یک طرف و تبعات اقتصادی فاجعهبار بحران کرونا از سوی دیگر است.
در همین رابطه، دولت محلی اقلیم کردستان با صدور بیانیهای، نارضایتی شدید خود را از تعلل دولت فدرال در ارسال حقوقها ابراز کرد، دولت فدرال عراق نیز در واکنش به این بیانیه ضمن ابراز تعجب تأکید کرد: «مذاکرات دوجانبه به مراحل خوبی رسیده بود و دولت فدرال از آغاز مذاکرات، اهتمام خود را عملا به حقوق شهروندان کُرد و تأمین حقوق کارکنان آنان را نشان داد به خصوص که روشن شد که پرداختیهای دولت فدرال بابت حقوق کارکنان دولتی اقلیم به آنان پرداخت نمیشود و دهها هزار درخواست از اقلیم دریافت کرده که خواستار دریافت مستقیم حقوق خود از حسابهای بانکی شان شده اند.»بغداد با این پاسخ به صورت غیر مستقیم مقامات کُرد را به دزدی و سرقت از حقوق ارسالی کارمندان از دولت فدرال متهم کرد.
در این میان، دولت مرکزی عراق خواهان دست گذاشتن بر منابع درآمدزا در منطقه اقلیم کردستان نظیر مالیاتها، درآمد گذرگاههای مرزی و دیگر موارد، پیش از پرداخت حقوق کارمندان اقلیم کردستان است که مقامات اربیل از پذیرش آن سرباز میزنند.
دولتمردان اقلیم کردستان معتقدند که وضعیت اقلیم در رابطه با دریافت سهمیه از بودجه تفاوتی با دیگر مناطق عراق ندارد و قواننین نافذ در عراق بر پرداخت حقوق کارمندان اقلیم کردستان از سوی دولت مرکزی تصریح دارد و نباید در این موضوع تمایزی میان شهروندان اقلیم و دیگر مناطق قائل شد.
در مقابل، وزارت دارایی عراق ضمن ایراد اتهام غیر مستقیم به مقامات اربیل در سرقت اموال ارسالی، تصریح کرد که اموالی که برای پرداخت حقوق کارمندان ارسال میشود به دست این افراد نمی رسد.
بغداد و اربیل از سال 2003 میلادی در دستیابی به توافقی ثابت در رابطه با ماهیت روابط میان دولت فدرال و دولت محلی اقلیم و سازوکار تقسیم درآمدها و منابع و نیز کنترل گذرگاهها و موارد دیگر ناکام مانده اند.
با وجود روابط تنگاتنک میان «مصطفی الکاظمی»، نخستوزیر عراق و «مسعود بارزانی»، رهبر حزب دموکرات و سیاستگذار اصلی اقلیم کردستان، تنشها درخصوص حقوق کارمندان اقلیم میان بغداد و اربیل اخیرا افزایش یافته است.
به موجب توافقی که در دوره نخستوزیری «حیدر العبادی» و مشخصا تصدی «عادل عبدالمهدی» بر وزارت نفت حاصل شده، اربیل می بایست روزانه 250 هزار بشکه از نفت تولیدی خود به دولت فدرال تحویل دهد تا بغداد نیز به تعهدات خود از جمله پرداخت حقوق کارمندان اقلیم عمل کند اما قراردادهای اربیل با شرکتهای خارجی که در شرایطی مبهم صورت گرفت، توان مقامات کُرد در دخل و تصرف نفت تولیدی را محدود و مانع از ارسال 250 هزار بشکه به دولت مرکزی شد، از این رو، توافق مذکور بعدها مورد اصلاح قرار گرفت تا قیمت 250 هزار بشکه از سهمیه اقلیم کردستان از بودجه فدرال کسر شود.
این روال تا سال زمستان سال 2017 ادامه داشت، تا اینکه بارزانی در این تاریخ بر برگزاری همهپرسی جداییطلبانه از عراق اصرار ورزید، اقدامی که دولت عبادی را واداشت تا همه حقوق اقلیم کردستان را قطع کرده و آن را تحت محاصره نظامی درآورد.
از جمله خسارتهایی که بارزانی در پی پافشاری بر برگزاری همهپرسی جداییطلبانه متحمل شد، باید به ناگزیری وی از پاسخ مثبت به بغداد در کنترل محدود بر گذرگاههای مرزی با ترکیه و ایران به علاوه فرودگاه اربیل و سلیمانیه اشاره کرد که مذاکرات مربوط به آن در دوره نخستوزیری عبدالمهدی هم ادامه داشت اما در آن دوران در سایه تکیه «فواد حسین»، رئیس دفتر بارزانی بر وزارت دارایی و اقدام وی در ارسال غیر قانونی اموال به اقلیم کردستان، مشکلات مالی کمتری برای اربیل پیش آمد.
هنگامی که الکاظمی بر صندلی نخستوزیری عراق تکیه زد، بسیاری پیشبینی کردند که اختلافات میان بغداد و اربیل با توجه به دوستی عمیق وی با بارزانی به زودی حل و فصل خواهد شد اما سقوط بهای نفت همزمان با همهگیری کرونا به شدت درآمدهای نفتی عراق را تحت الشعاع قرار داد به طوری که بغداد برای پرداخت حقوق کارمندان خود مجبور به استقراض خارجی و داخلی شده است.
از همین رو، این وضعیت، بغداد را به یافتن منابع درآمدی دیگر برای پر کردن کسری بودجه شدید واداشت لذا درآمدهای گذرگاههای مرزی، فرودگاهها و بنادر در کانون توجه دولت قرار گرفت.
مقامات اقلیم کردستان اعم از حزب دموکرات و اتحادیه میهنی بر بزرگترین گذرگاههای زمینی اقلیم با ترکیه و ایران تسلط دارند و همه درآمد کلان این گذرگاهها را بدون اینکه دیناری از آن را به دولت مرکزی بپردازند، تصاحب میکنند، همچنین اقلیم کردستان با در دست داشتن فرودگاه اربیل و سلیمانیه و پروازهای منظم آن به ترکیه، کشورهای عضو شورای همکاری و اروپا و دیگر کشورها درآمد میلیونی از آن به دست میآورند.