میدل ایست نیوز: منابع آگاه اردنی خبر دادند که استعفای دولت اردن به ریاست «عمر الرزاز» هرچند نتیجه طبیعی تصمیم پادشاه اردن درباره انحلال مجلس این کشور است، در شرایط سیاسی حساسی برای اردن رخ داده است.
به گفته این منابع نارضایتی مردمی که از پیش از شیوع کرونا آغاز شده و با ورود آن به اردن افزایش یافت، این کشور را دچار وضعیت فلج اقتصادی کرده که نظام سیاسی اردن را با چالش‌های بی سابقه‌ای مواجه می‌کند و آن را وادار می‌کند که تن به تغییراتی دهد که بتواند دربرابر خواسته های صندوق بین المللی پول کمی به مردم خود امتیاز دهد.
اردن پیش از این با کمک و دخالت قدرت‌های منطقه‌ای و حمایت سیاسی و اقتصادی آنان مراحل حساسی از تاریخ خود را پشت رسر گذاشته بود. در ازای این کمک‌ها، اردن نقش‌های مهمی را در منطقه برعهده گرفته بود که شامل ایجاد تعادل‌های منطقه‌ای می‌شد، چه در مقام کشوری جایگزین عراق درگیر جنگ و نزاع، چه در مقام کشوری که می‌توانست در نزاع با اسرائیل نقش واسطه را داشته باشد، و چه در مقام کشوری که می‌تواند در رابطه با سوریه تعادل ایجاد کند.
به گفته این منابع، امروز با توجه به تغییرات منطقه‌ای و بحران اقتصادی داخلی، ضرورت دارد که اردن در پی نقشی تازه برای خود در منطقه باشد. این نقش تازه برای اردن مسئله مرگ و زندگی است چون اساس وجود آن به عنوان یک کشور را توجیه می‌کند.
این منابع تأکید می‌کنند که تغییرات منطقه باعث شده که اردن نقش سنتی خود به عنوان پل ارتباط‌های محرمانه میان کشورهای عربی و اسرائیل یا منطقه‌ای امن میان اسرائیل و کشورهای شورای همکاری را از دست بدهد.
عادی سازی روابط میان امارات و بحرین با اسرائیل باعث شده که دیگر نیازی به وساطت اردن در کار نباشد. پیش از این، از 1996 قطر نیز با برقراری روابط مستقیم با اسرائیل از وساطت اردن بی نیاز شده بود. عربستان هم دیگر مسیرهای مخفی خاص خود را با اسرائیل دارد.
این منابع می‌افزایند که اردن مهم‌ترین برگ برنده خود را که عراق بود از دست داده است. در زمان رژیم بعث، اردن از کمک‌های نفتی دست‌ودلبازانه صدام حسین برخوردار بود. افزون بر این، کالاهای اردنی امکان رقابت با کالاهای ترکیه‌ای و ایرانی در بازارهای عراق را ندارند.
به گفته این منابع، با همه حسن نیتی که عراق تاکنون دربرابر اردن نشان داده کاری بیش از این از عراق برای کمک به اردن برنمی‌آید. این‌گونه، اردن یک برگ برنده مهم دربرابر کشورهای شورای همکاری را از دست داده است.
آنچه در این میان وضعیت اردن را سخت‌تر کرده آن است که خود اسرائیل هم حس کرده که اردن نقش منطقه‌ای خود را از دست داده، این ضعف حتی شامل تأثیر سنتی اردن بر فلسطین هم می‌شود، چون دولت محمود عباس به نحو بی سابقه‌ای ضعیف شده و این حماس است که در میان فلسطینیان محبوب‌تر می‌شود.
در سوریه نیز اردن نتوانست نقشی اساسی برعهده بگیرد، هرچند اردن میزبان یک و نیم میلیون سوریه‌ای آواره است. حتی در جنوب سوریه که روابط تاریخی با اردن دارد، نیز نقش ایران بسیار مهم‌تر از اردن شده ضمن آنکه حضور روسیه نیز کاملا اردن را به محاق برده است.
اقتصاد اردن تا دهه‌ها به حواله‌های نیروی کار خود در کشورهای شورای همکاری و نیز کمک‌های دست‌و دلبازانه این کشورها وابسته بود، اما بحران اقتصادی‌ای که کل منطقه را فراگرفته باعث کاهش شدید این حواله‌ها و کمک‌ها نیز شده است.
با این همه، نهاد حاکمیت در اردن همچنان قدرتمند است و شاهدش آنکه توانسته تنش‌های داخلی ناشی از بحران‌های اقتصادی را مهار کند و در موضوع شیوع کرونا نیز تا حد زیادی موفق عمل کند.
به گفته این منابع، این موفقیت‌های اردن اما نباید باعث شود که بحران اصلی این کشور که از دست رفتن نقش سنتی آن در منطقه‌ای است که همه چیز آن تغییر کرده از دیده پنهان شود.
