شواهدی که نشان می دهد عربستان به سمت عادی سازی روابط با اسرائیل می رود

میدل ایست نیوز: اين روزها در ذهن بسیاری از مردم در خاورمیانه این پرسش مطرح است که آیا بالاخره عربستان با اسرائیل روابط برقرار خواهد کرد یا نه.

حاکمان عربستان که به لحاظ تاریخی منتقد اسرائیل و برخورد آن با فلسطینیان بوده اند اخیرا در آستانه عادی سازی روابط با کشوری برآمده اند که تا همین چندی پیش در رسانه های عربی از آن به «رژیم صهیونیستی» یاد می شد.

آنچه در شبکه های اجتماعی به حدس و گمان ها در این باره دامن زده مصاحبه ای است که شبکه عربستانی «العربیه» با «بندر بن سلطان آل سعود»، رئیس سابق دستگاه اطلاعات عربستان که سال ها نیز سفیر این کشور در امریکا بود، پخش کرد. او در این مصاحبه به شدت از سران فلسطین بابت اعتراضشان به اقدامات اخیر چند کشور عربی برای عادی سازی روابط با اسرائیل انتقاد کرد.

او گفت که «وقتی سطح حرف های آنها این قدر پایین می آید، چه انتظاری از کمک و حمایت بین المللی دارند» و افزود که «این نحوه برخورد اهانت آمیز سران فلسطین با سران کشورهای همکاری مطلقا پذیرفتنی نیست».

سران فلسطینی عادی سازی روابط میان امارات و بحرین با اسرائیل را «خنجر از پشت» و «خیانت» خوانده بودند.

بندر بن سلطان که 22 سال در سفارت کشورش در عربستان و از نزدیکان جورج بوش پسر به شمار می آید (چندان که او را بندر بن بوش می خوانند) از «شکست تاریخی» سران فلسطینی سخن گفت و در شکست فلسطین و اسرائیل در رسیدن به صلح هردو را به یک اندازه شایسته سرزنش دانست.

اوبا اشاره به اختلافات میان فتح و حماس گفت که آنها وقتی نمی توانند مسائلشان را بین خودشان حل کنند چه طور می توانند مسائلشان را با دیگران حل کنند.

یک مقام عربستانی نزدیک به خاندان سلطنتی تأکید کرد که چنین اظهاراتی بدون موافقت پیشین پادشاه و ولیعهد عربستان امکان انتشار در یک شبکه وابسته به عربستان را نداشت.

این مقام افزود که انتخاب بندر بن سلطان برای مطرح کردن این اظهارات آشکارترین نشانه برای مقدمه چینی عربستان برای اعلام رسمی روابط با اسرائیل است.

تردیدهای تاریخی

اظهارات بندر بن سلطان و حمایت تلویحی او از عادی سازی روابط امارات و بحرین با اسرائیل نشان می دهد که عربستان هم در مسیر مشابهی قرار گرفته و در مقایسه با مردمش با سرعت بیشتری در این مسیر گام برمی دارد.

مردم عربستان، به خصوص در مناطق غیر شهری، سال هاست که عادت کرده اند که نه اسرائیل که همه یهودیان را به چشم دشمن ببینند. این موضوع چنان در میان آنان پررنگ است که به خرافه و قصه ها هم راه یافته است.

بیگانه هراسی و سوءظن تاریخی به بیگانگان که در میان مردم عربستان رواج بسیار دارد، مانعی معنوی دربرابر برقراری روابط رسمی با اسرائیل است و گذر از آن زمانبر خواهد بود. برای همین است که عربستان پا به پای متحدانش روابط خود را با اسرائیل رسمی نکرد.

فاجعه صدام

روابط عربستان با فلسطین روابطی پرفراز و نشیب بوده است. دولت های شورای همکاری تا دهه ها از فلسطین حمایت مالی و سیاسی کردند. اما وقتی صدام حسین به کویت حمله کرد، یاسر عرفات تصمیم گرفت که در کنار صدام بایستد و این مایه خشم شدید کشورهای شورای همکاری شد.

بعد از آزادی کویت در سال 1991، این کشور اکثر فلسطینیان ساکن کویت را بیرون انداخت و به جای آنها کارگران مصری را به کار گرفت.

زمان زیادی برد تا مقامات منطقه «خیانت» یاسر عرفات را فراموش کنند.

طرح صلح عربستان

عربستان تلاش های عملی ای نیز برای صلح فلسطین و اسرائیل انجام داده. در مارس 2002، در کنفرانس سران اتحادیه عرب در بیروت طرح صلح پیشنهاد امیر عبدالله بن عبدالعزیز، پادشاه وقت عربستان، را تصویب کرد.

در این طرح پیشنهاد شده بود که در ازای خروج از همه سرزمین های عربی ازجمله کرانه باختری و نوار غزه و بلندی های جولان و لبنان و به رسمیت شناختن قدس شرقی به عنوان پایتخت فلسطین و یافتن راه حلی عادلانه  برای مسئله آوارگان فلسطینی همه کشورهای عربی اسرائیل را به رسمیت بشناسند.

این طرح با استقبال بین المللی مواجه شد و حتی تا مدتی نخست وزیر وقت اسرائیل «اریل شارون» را تحت فشار قرار داد. اما اندکی پیش از انتشار این طرح، یک هتل اسرائیلی در نتانیا منفجر و در آن 30 نفر کشته و بیش از 100 نفر زخمی شدند و همه مذاکرات صلح متوقف شد.

18 سال بعد، کشورهای عربی هر یک مسیر خود را رفت اما در وضعیت فلسطینیان پیشرفتی حاصل نشد بلکه سیاست توسعه طلبانه اسرائیل با ساخت شهرک های بیشتر وضعیت آنان را بدتر هم کرد.

امروز امارات و اردن و بحرین و مصر روابط رسمی با اسرائیل دارند و چند کشور عربی هم روابط غیر رسمی خود را با اسرائیل تحکیم می کنند. با این تفاوت که برخلاف روابط سرد اردن و مصر با اسرائیل، بسیار پرشور و پرحرارت می نماید.

در این صورت مقامات اسرائیلی به عادی سازی روابط با عربستان در آینده چگونه می اندیشند؟

شکی نیست که آنها هم با اهتمام فراوان مصاحبه بندر بن سلطان را مشاهده کرده اند هرچند هرگز واکنشی به آن نشان نداده اند.

عربستان به صورت سنتی بسیار کند و با احتیاط عمل می کند به خصوص اگر موضوع به تغییر سیاست هایش مربوط شود. اما قدرت گرفتن «محمد بن سلمان» که شخصیتی بی باک دارد، احتمالا وضع را در این کشور دگرگون کند.

امروز زنان در عربستان به راحتی رانندگی می کنند و این کشور به تدریج درهای خود را به روی گردشگران باز کرده است.

این همه یعنی که توافق صلح اسرائیل و عربستان اگر هم لزوما نزدیک نباشد، غیر واقع بینانه نیست.