عراق، گرفتار در جدال ایران و آمریکا؛ اروپا باید در جهت کاهش تنش ها تلاش کند (بخش نهم)

نویسنده: سجاد جیاد

میدل ایست نیوز: اتحادی اروپا و کشورهای عضو آن به رغم آگاهی از خطرات ناشی از تشدید تنش ها بین ایران و ایالات متحده، هیچ برنامه مشخصی برای چگونگی پیشبرد اهداف خود در عراق ندارند. رویکرد مبتنی بر امنیت در کمک به عراق که ویژگی اصلی سیاست کشورهای اروپایی در سال های اخیر بوده، اگر به عنوان بخشی از یک استراتژی جامع تر شامل تدابیر دولت داری و اقتصادی نباشد، نمی تواند تاثیر بلند مدت بر بهبود اوضاع امنیتی داشته باشد. اتحادیه اروپا در حالی که به صورت یک اتحادیه به عراق کمک های غیر امنیتی می کند، باید تا جایی که می تواند این کمک ها را که بیشتر تلاش در جهت ایجاد ثبات هستند، به روند گسترده تر اصلاحات دولت داری گره بزند.

حضور امنیتی بیشتر از طریق ماموریت ناتو

با توجه به رقابت ایران و آمریكا و مباحثات درباره خروج نیروهای آمریكایی، لازم است كشورهای اروپایی به ویژه اعضای ائتلاف و ماموریت ناتو حضور خود را در عراق افزایش دهند. این امر، درست در زمانی که ایالات متحده درگیر انتخابات ریاست جمهوری (ماه نوامبر) و تمایلات دولت ترامپ به خارج کردن نیروهای آمریکایی از عراق است، باید با هدف تقویت امنیت و پشتیبانی های فنی از بغداد و به منظور ادامه مبارزه علیه داعش صورت گیرد. هدف حمایت همه جانبه اروپا از تلاش های ناتو و نیروهای ائتلافی، از جمله افزایش توانایی نیروهای امنیتی عراق و مربی های آن به منظور کاهش وابستگی به حمایت های خارجی، اجتناب از انتقادات داخلی عراق از ایالات متحده و در عین حال محافظت از مشارکت های امنیتی اروپا از تنش های احتمالی در روابط ایالات متحده و عراق خواهد بود. با کاهش فعالیت های نیروهای ائتلافی، ماموریت ناتو در عراق که از اکتبر 2018 آغاز شده است، نقش مهمی خواهد یافت. دانمارک تا پایان سال 2020 هدایت ماموریت ناتو را بر عهده خواهد گرفت و اروپا می تواند از این فرصت برای افزایش ظرفیت خود در ارائه آموزش و پشتیبانی ضد تروریسم استفاده کند. اگرچه این یکی از توانایی های مرسوم ناتو نیست، اما عراق به چنین حمایتی بیش از آموزش معمول نیروهای مسلح نیاز دارد.

بدون شک افزایش حضور امنیتی و نظامی اروپا در عراق، با توجه به احتمال شورش مجدد داعش و یا درگیری بین ایالات متحده و ایران، خطر بیشتری را برای سربازان اروپایی در پی خواهد داشت. با این حال، کشورهای اروپایی می توانند از طریق اقدامات تدافعی برای محافظت از نیروهای خود و تلاش های سیاسی برای دسترسی گسترده به احزاب سیاسی عراق، این خطر را خنثی کنند. به ویژه، فعالیت های اروپا در عراق باید کاملا از اقدامات یکجانبه آمریکا در این کشور متمایز باشد. همچنین، اتحادیه اروپا و کشورهای عضو آن می توانند به طور مشترک با دولت عراق به دنبال توافقی برای حضور نظامی اروپا در این کشور باشند.

تلاشی برای کاهش تنش بین آمریکا و ایران در عراق

کشورهای اروپایی به ویژه کشورهای عضو برجام (آلمان، فرانسه و بریتانیا) باید ایران و ایالات متحده را ترغیب کنند که عراق را مکانی برای رقابت منطقه ای خود نبینند. روابط نزدیک اروپا با هر سه بازیگر این صحنه، به آنها دسترسی و کانال های مهمی می دهد و می تواند فضای ضروری برای مانور داخلی دولت مصطفی کاظمی فراهم آورد.

همچنین دولت های اروپایی و اتحادیه اروپا باید تلاش گسترده تری در جهت ارتباط سیاسی با دولت و كنگره آمریكا درباره آینده عراق داشته باشند. این امر باید یک تلاش سطح بالا و چند کشوری برای شفاف سازی سیاست ایالات متحده در عراق که منافع مشترکی با سیاست اتحادیه اروپا دارد و چگونگی جلوگیری از رویکردهای تهاجمی را در بر بگیرد. این مهم باید همچنین ایالات متحده را تحت فشار قرار دهد تا ظهور عراقی تقویت شده و مستقل را در جهت منافع خود ببیند؛ اتفاقی که با تبدیل شدن عراق به یک میدان جنگ در یک درگیری منطقه ای محقق نخواهد شد. اروپایی ها باید از طریق توسعه اقتصادی و امنیتی آمریکا را تشویق كنند تا در حمایت در جهت استقلال عراق سرمایه گذاری کند. اقدام آمریکا در جهت کاهش زمان معافیت عراق از تحریم های ایران اشتباه است چرا که با توجه به نیازهای شدید عراق در زمینه برق، تلاش های کاظمی برای ایجاد ثبات در کشور را تضعیف می کند.

تداوم فشار آمریكا بر عراق در راستای قطع روابط با ایران، احتمالا منجر به افزایش تضاد در داخل این كشور خواهد شد. در مقابل، متمرکز کردن تلاش های بین المللی و ایالات متحده بر ایجاد ثبات در دولت کاظمی و ایجاد امکان انجام اصلاحات، هوشمندانه تر خواهد بود. چنین اقداماتی وابستگی بغداد به همه بازیگران خارجی از جمله ایران را کاهش می دهد.

در همین حین، اروپا باید مذاکرات خود با ایران را درباره عراق افزایش دهد. برقراری آتش بس با آمریکا و جلوگیری از افزایش تنش نظامی در عراق باید پیام اصلی این مذاکرات باشد. کشورهای اروپایی به ویژه اعضای برجام که در راس مذاکرات با ایران هستند، باید اطمینان حاصل کنند که ثبات عراق کانون تعامل آنها با رهبران ایران می ماند و باید تاکید کنند که هر گونه فعالیت خارجی موثر در بی ثباتی در این کشور مغایر منافع اروپا تلقی شده و خطر واکنش نظامی آمریکا علیه دارایی های ایران را افزایش می دهد. اروپا باید بررسی کند که آیا راه هایی برای همکاری مشترک اروپا و ایران، مانند برگزاری جلساتی میان دیپلمات های اروپایی و ایرانی مستقر در عراق، وجود دارد تا بتواند مواردی مانند بازسازی، توسعه و تجارت به روشی سودمند و مشترک را در آن مورد بحث قرار دهد.

به رغم چالش های گسترده عراق، هزینه اقدام نکردن یا نادیده گرفتن رکود مستمر در فضای اقتصادی، سیاسی و امنیتی در این کشور، برای اروپا بسیار گزاف خواهد بود. دولت های اروپایی برای حمایت از مشارکت های امنیتی به ویژه مبارزه با هرگونه احیای دوباره داعش، باید حضوری فعال در عراق داشته باشند. تشدید درگیری آمریكا و ایران و بی ثباتی سیاسی در عراق، فرصتی بازگشت داعش را فراهم آورده است.

شکست دولت کاظمی در رسیدگی به نگرانی های عمومی می تواند زمینه ساز یک سیاست سخت گیرانه تر در عراق شود که به طور فزاینده ای مغایر با منافع اروپاست. این امر می تواند احزاب محافظه کار را با آراء، بودجه و اسلحه توانمند سازد و به روی کار آمدن دولت های افراطی شود که گاها همان نگاه منفی به آمریکا را به اروپا نیز دارند.

فضای سیاسی و امنیتی عراق از مدت ها پیش پیچیده بوده و بازیگران اروپایی اغلب در رده دوم پس از بازیگران اصلی یعنی ایران و ایالات متحده، قرار گرفته اند. اما واضح است که مردم عراق و دولت جدید این کشور به دنبال مجموعه مشارکت های جدیدی با این بازیگران خارجی هستند. این جستجوی عراق برای یافتن توازن مناسب، فضا را برای تعامل بیشتر اروپا و طیف وسیع تری از گزینه های مرسوم عراق، فراهم می کند. اروپا باید از جریان سیاسی ایجاد شده در نتیجه تشکیل دولت جدید عراق و همچنین مذاکرات ایالات متحده و عراق برای ایجاد سیاست های مشارکت خود با این کشور استفاده و از منافع امنیتی و اقتصادی اروپا در منطقه بهتر محافظت کند.

منبع: شورای روابط خارجی اروپا