میدل ایست نیوز: از حملات 11 سپتامبر سال 2001 میلادی، سیاست خارجی امریکا در قبال خاورمیانه یکی از موضوعات اساسی در همه انتخابات ریاست جمهوری از جمله در انتخابات فرا روی این کشور بوده است.
علیرغم اینکه «دونالد ترامپ» و «جو بایدن» به عنوان نامزدهای ریاست جمهوری امریکا در دو مناظره انتخاباتی زیاد درباره سیاست این کشور درباره خاورمیانه سخن نگفتند اما تیم ترامپ و بایدن نیک می دانند که باید سیاست امریکا در منطقه دستخوش تغییراتی شود.
در دور اول ریاست جمهوری ترامپ، ایران در کانون توجه وی قرار داشت به طوری که از توافق هسته‌ای ایران خارج و تحریم‌های گسترده‌ای علیه این کشور اعمال کرد و با ترور سردار سلیمانی فرمانده نیروی قدس سپاه ایران، تنش با تهران را به اوج خود رساند، امریکا در عرصه منطقه‌ای نیز «ابوبکر البغدادی»، سرکرده داعش را هدف قرار داد و بخشی از نیروهای خود را از عراق خارج کرد همچنین دولت ترامپ موفق شد میان اسرائیل و برخی از کشورهای عرب روابط علنی برقرار کند اما در مقابل در پایان دادن به درگیری سوریه ناکام ماند و با سیاست‌های نامتوازنش بر پیچیدگی پرونده سوریه افزود، در عراق نیز هیچ گونه ابتکاری برای آرام‌سازی تنش طائفی در این کشور ارائه نکرد. در پرونده یمن نیز که میلیون‌ها نفر تاوان جنگی بی نتیجه را پرداخت می‌کنند، دولت ترامپ تلاش کافی برای توقف آن مبذول نکرد در موضوع لیبی نیز تحرکات امریکا و اروپا بسیار کُند و نیازمند استراتژی کامل برای ممانعت از تبدیل این کشور به «حیاط خلوت» تروریسم بین المللی و مافیای تاجران افراد مهاجر افریقایی و گروه‌های مسلح خارجی است.
به نظر بسیاری، به نظر می رسد خاورمیانه منطقه‌ای پرمشکل است که دولت‌های امریکا را یکی پس از دیگری به اظهارنظر درباره لزوم کاهش حضور در این منطقه وا می دارد به طوری که «باراک اوباما»، رئیس جمهوری پیشین امریکا، خاورمیانه را «گورستانی» برای نیروی نظامی امریکا توصیف کرده بود، ترامپ نیز از همان روزهای نخست ریاست جمهوری خود بار مالی مداخلات در خاورمیانه را محکوم و تصریح کرد این منطقه 7 تریلیون دلار هزینه بدون هیچ گونه سودی برای امریکا داشته است.
اما امریکا به دلیل ترس و بیم از وجود آمدن خلا راهبردی که روسیه و چین قادر به پر کردن آن هستند، منطقه خاورمیانه را ترک نکرد و بین ماندن و رفتن مردد ماند چرا که خروج از این منطقه برای امریکا هزینه‌زاست و منجر به توسعه نفوذ دو کشور یاد شده در خاورمیانه علیه منافع واشنگتن می شود و مخاطره‌آمیزتر از آن، خروج امریکا منجر به بازگشت گروه‌های تروریستی در منطقه می‌شود که امنیت اروپا و جهان را تحت الشعاع قرار خواهد داد لذا یکی از سوالات اساسی فرا روی دولت آتی امریکا این است که چگونه میزان نقش‌آفرینی نظامی در منظقه را تبدیل به موفقیت سیاسی کند.
در همین رابطه، روزنامه الاهرام مصر گفت‌وگویی با چهار کارشناس امریکایی و اروپایی در امور خاورمیانه انجام داده است که دیدگاه‌شان درباره سیاست ترامپ یا بایدن در قبال خاورمیانه متفاوت است.
«ارون دیوید میلر»، دیپلمات امریکایی که شش سال مشاور خاورمیانه وزارت امور خارجه امریکا بوده است، در گفت‌وگو با الاهرام گفت: بایدن در صورت پیروزی سیاست تندتری در قبال ترکیه در پیش خواهد گرفت اما به دلیل پیچیدگی‌های داخلی امریکا و ایران در احیای توافق هسته‌ای با چالش‌ها و دشواری‌هایی رو به رو خواهد شد.
اما «بروس ریدل»، که چهار دوره منصب مشاور امور خاورمیانه شورای امنیت ملی امریکا را عهده‌دار بوده است، معتقد است که امریکا در صورت پیروزی بایدن در انتخابات سیاست و رویکرد متوازنی را در خاورمیانه در پیش خواهد گرفت.
«باربار سلافین»، مدیر برنامه ابتکار آینده ایران در شورای اتلانتیک واشنگتن ابراز امیدواری کرد که دولت جدید دیپلماسی فعال‌تری برای حل منازعات منطقه در پیش گیرد وی همچنین پیش‌بینی کرد که بایدن ممنوعیت سفر مسلمانان به امریکا را لغو خواهد کرد.
از سوی دیگر «آنتونی دورکین»، پژوهشگر برجسته کمیسیون روابط خارجی اتحادیه ارپا در گفت‌وگو با الاهرام گفت: ترامپ کارنامه موفقی در منطقه ندارد و دولت آتی با چالش‌های بزرگی رو به رو خواهد بود.
علیرغم اختلاف‌نظر موجود میان میلر، بروس، سلافین و دورکین درباره اولویت‌ها و میزان دشواری یا سهولت احیای توافق هسته‌ای ایران، چهار کارشناس مذکور متفق القول هستند که راهبرد امریکا در خاورمیانه نیازمند بازبینی فوری چه در سایه ریاست جمهوری ترامپ و چه بایدن است.
طی دو دهه اخیر در نتیجه نبود راهبرد روشن امریکا، اوضاع منطقه خاورمیانه با وخامت اوضاع کشورهای بزرگی چون عراق، سوریه، یمن و لیبی به سطح بی‌سابقه‌ای تنزل پیدا کرده است که امنیت، سرمایه‌گذاری و طرح های توسعه در این منطقه را به چالش کشیده است.
به نظر بسیاری از کارشناسان امور خاورمیانه، حتی کشورهای منطقه بر اهمیت تغییر رویکرد کنونی امریکا نسبت به خاورمیانه پی برده اند، به طوری که کشورهایی که پیشتر مصمم به براندازی دولت بشار اسد بودند و از گروه‌های مخالف حمایت می کردند، اکنون از رویکرد پیشین خود دست شسته و سفارتخانه‌های خود در دمشق را بازگشایی کرده اند همچنین شماری از کشورهای شورای همکاری طی ماه‌های گذشته کانال‌های ارتباطی با ایران گشود‌ه اند تا در دوره دوم ریاست جمهوری ترامپ و امکان حمله نظامی وی به ایران، در خط مقدم رویارویی دو کشور قرار نداشته باشند همچنین حتی در صورت پیرزی بایدن و احیای توافق هسته‌ای، در مقابل رویکرد کاخ سفید صف‌آرایی نکرده باشند.
کارشناسان مذکور در پرونده سوریه نیز معتقدند در صورتی که پرونده این کشور به دست روسیه، ترکیه و ایران سپرده شود، درگیری سوریه به درازا خواهد انجامید و در کوتاه مدت راهکاری برای حل این بحران نمی توان متصور بود چرا ترکیه مصمم به حفظ وضعیت کنونی در سوریه است تا راهکار سیاسی پیدا شود که کنترل این کشور بر شمال سوریه را بر اساس خودمختاری ادلب تضمین کند، روسیه و ایران نیز هر کدام خواهان توسعه نفوذ در سوریه بر اساس منافع و ایدئولوژی خاص خود هستند، در همین رابطه، مشاوران بایدن به طور ضمنی اعلام کرده اند که وی در صورت پیروزی تحریم‌هایی علیه ترکیه به دلیل خرید سامانه پدافندی اس 400 تحمیل خواهد کرد چرا که این سامانه سازمان ناتو را با خطر مواجه می کند.
از همین رو، انتخابات امریکا همواره از اهمیت فوق العاده‌ای برای کشورهای منطقه برخوردار بوده است و به گفته دورکین، پیرزی مجدد ترامپ منجر به تداوم رویکردهای کنونی به سود اسرائیل خواهد شد و بدون شک بزرگترین بازنده و متضرر این وضعیت، ایران خواهد بود اما حتی در صورت انتخاب بایدن نیز سیاست امریکا در قبال اسرائیل به دلیل حضور پررنگ لابی یهودی در امریکا دستخوش تغییر چندانی نخواهد شد چرا که هر دو نامزد در بیشتر مسائل مربوط به خاورمیانه، به خصوص در مورد اختلاف بین عرب‌ها و اسرائیل، چندان تفاوتی با هم ندارد، اما وقتی پای ایران به میان می‌آید، دیدگاه‌های دو طرف کاملا متفاوت می‌شود.
به حداقل رساندن شمار نیروهای نظامی آمریکایی در منطقه و مهار تهدیدهای ایران و ایجاد ائتلافی از کشورهای میانه‌رو عربی جهت تضمین صلح و ثبات منطقه، عمده کارهایی است که ترامپ به ادامه آن خواهد پرداخت و از این رو دور دوم او تفاوت چندانی به دنبال نخواهد داشت؛ که این از دید بسیاری یک پیامد مثبت خواهد بود.
پیروزی جو بایدن در انتخابات آتی شاید به یک تغییر رویکرد اساسی در برابر ایران منجر شود؛ هر چند او احتمالا سیاست‌های ترامپ در مورد عرب ها و اسرائیل را ادامه خواهد داد. وقتی امارات و اسرائیل در ماه اوت از توافق خود برای عادی سازی روابط خبر دادند، بایدن در اقدامی کم‌سابقه از این ابتکار ترامپ حمایت کرد.
