نیاز شورای همکاری به اصلاحات و ساز وکارهای جدید پس از بحران اخیر

میدل ایست نیوز: با وجود اینکه کشورهای عضو شورای همکاری یک سازمان سیاسی-اقتصادی منطقه برای همکاری فیمابین تاسیس کرده و نام شورای همکاری را بر آن گذاشتند اما چیزی نمانده بود که اختلافات گسترده این شورا را از بین ببرد و به کار آن پایان دهد.

تعجب آور نبود که تنش و رقابت در روابط میان این کشورها وجود داشته باشد اما این امر در نیمه سال 2017 فراتر از انتظارها رفت، هنگامی که عربستان، امارات و بحرین ارتباط خود را با قطر کاملا قطع کردند.

با وجود این بحران، نشانه ای مبنی بر فروپاشی کامل شورای همکاری وجود نداشت؛ این سازمان قادر به ادامه کار با تاثیر کم در عملکرد خود یا تاثیر در روابط میان کشورهای عضو بود اما برخی خواستار انجام اصلاحاتی در شورای همکاری و ساختار آن بودند.

تلاش ها برای ماندن شورای همکاری

شورای همکای از زمان بحرانی که میان عربستان، امارات و بحرین با قطر شکل گرفت اختلافات شدیدی با یکدیگر داشتند به صورتی که مانع از اتفاق آرای اعضا بود.

طی 3 سال و نیم، کویت به واسطه «صباح الاحمد الجابر الصباح»، امیر فقید خود و پس از آن «نواف الاحمد الجابر الصباح»، امیر کنونی تلاش های فراوانی برای حل این بحران کرد.

در نهایت این تلاش ها با اعلام توافق علنی میان کشورهای درگیر بر سر بازگشایی مرزها و فک محاصره و از سرگیری تدریجی روابط به ثمر نشست.

اما گام نهایی حل بحران شورای همکاری در چهل و یکمین اجلاس سران شورای همکاری در شهر العلای عربستان برداشته شد هنگامی که کشورها در این اجلاس بر سر احترام به حاکمیت کشورها، عدم دخالت در امور داخلی یکدیگر و احترام به سیاست های خارجی یکدیگر به توافق رسیدند.

اصلاح سیستم شورای همکاری

پیش از برگزاری اجلاس سران قطر از طریق «محمد بن عبدالرحمن آل ثانی»، وزیر امور خارجه خود تاکید کرد که هر نوع تسویه حساب در بحران شورای همکاری باید فراگیر باشد و یکپارچگی شورای همکاری را حفظ کند.

این اولین اظهارات وزیر امور خارجه قطر در این رابطه نبود به صورتی که وی در دسامبر 2018 نیز گفته بود که شورای همکاری نیاز به اجرای قوانین خود به شکل بهتری دارد و اشاره کرده بود که اصلاح شورای همکاری ممکن است در پایان بحران آن کمک کند.

«نایف الحجرف»، دبیرکل شورای همکاری نیز در مه 2020 تاکید کرده بود که بحران شورای همکاری چالشی برای روند همکاری میان کشورهای عضو است و به نگرانی مشترک همه کشورهای عضو تبدیل شده است.

سازوکارهای جدید

«عوض بن سعید باقویر»، تحلیلگر سیاسی و روزنامه نگار عمانی معتقد است که آشتی میان کشورهای عضو شورای همکاری که اخیرا در عربستان صورت گرفت، دستاورد سیاسی و حل بحرانی پیچیده که بیش از 3 سال به طول انجامید محسوب می شود.

وی در گفت وگویی با پایگاه خبری «الخلیج اونلاین» تاکید کرد که این آشتی باید سازوکارهای جدیدی برای حل اختلافات میان کشورهای عضو ایجاد کند، به صورتی که سازوکاری برای حل اختلافات وجود داشته باشد همانگونه که این شیوه در اتحادیه اروپا نیز وجود دارد.

عوض بن سعید ضمن تاکید بر لزوم ایجاد اصلاحات ساختاری در شورای همکاری به صورتی که مانع از تکرار اختلافات این چنینی باشد اشاره کرد که در بحران اخیر همه به خصوص ملت های منطقه خسارت دیدند.

وی افزود که سران کشورهای عضو شورای همکاری باید بدانند که چالش های خطرناکی منطقه را تهدید می کند از این رو آشتی میان کشورهای عضو شورای همکاری باید مسیر گرایش های سیاسی و پروژه های راهبردی غیر ضابطه مند را تغییر دهد.

اصلاحات مهم

«نجیب السماوی»، محقق امور سیاسی بر لزوم انجام اصلاحات فوری در شورای همکاری و لغو ائتلافات دوجانبه بین برخی از کشورهای عضو که موجب تشدید اختلافات می شود تاکید کرد.

وی در گفت وگویی با الخلیج اونلاین گفت که تا زمانی که اصلاحات ریشه ای که موجب تقویت یکپارچگی می شود در شورای همکاری صورت نگیرد، این شورای به کار خود از طریق برگزاری نشست های دوره ای در سطح اجلاس سران یا سطوح پایین تر ادامه خواهد داد و پیشرفت قابل توجه ای در آن شکل نمی گیرد.

السماوی در ادامه اشاره کرد که عملکرد شورای همکاری باید از طریق یک ائتلاف مؤثر ارتقا پیدا کند.

این محقق تصریح کرد که اصولی که کشورهای عضو شورای همکاری در اجلاس اخیر بر سر آن توافق کردند از جمله احترام به حاکمیت کشورها و عدم دخالت در امور داخلی دیگران، نیاز به کار دارد چرا که بارزترین دلایل به وجود آمدن بحران شورای همکاری نبود احترام به همین اصول با دلایل مختلف بود.