تالاب‌های عراق؛ میراث جهانی که مورد بی‌توجهی قرار گرفته است

میدل ایست نیوز: تالاب‌های واقع در جنوب عراق پنج سال پیش در فهرست میراث جهانی ثبت شد، سازمان یونسکو در 17 ژوئیه سال 2016 میلادی با اجماع آرا تصویب کرد که تالاب‌های عراق به عنوان منطقه حفاظت شده طبیعی و بین‌المللی در فهرست میراث جهانی ثبت شود اما تا به امروز این مناطق شاهد هیچگونه تحولی در زمینه خدمات‌رسانی یا عمرانی نبوده است.

تالاب‌ها (به عربی الاهوار) به مناطق آبی گسترده‌ای گفته می‌شود که در سه استان میسان، ذی قار و بصره امتداد داشته و بیش از 40 هزار کیلومتر مربع مساحت دارد و سرشار از منابع طبیعی است و پدیده آبی منحصر به فرد عراق به شمار می‌رود، این تالاب‌ها آب خود را از دو رود دجله و فرات و نیز آب‌های زیر زمینی و باران کسب می‌کند و ده‌هزار تن از مردم عراق در اطراف آن زندگی می‌‍کنند که از مهم‌ترین این مناطق باید به الدماج، حمّار و الحبایش اشاره کرد.

سازمان یونسکو در سال 2017 میلادی با این شرط این تالاب‌ها را به فهرست میراث جهانی ثبت کرد که این مناطق رسیدگی و ترمیم و تخلفات و ساخت‌وسازهای غیرقانونی موجود در آن تخریب شود همچنین بازگشت ساکنان اصلی تالاب‌ها بدان تسهیل شود تا گردشگران به این مناطق جذب شود.

اما علاوه بر اینکه هیچ کدام از این شروط تاکنون تحقق نیافته است بلکه شمار تخلفات در افزایش یافته و درگیری‌های عشایری بر سر حقابه‌ در سایه نبود نظارت دولتی بالا گرفته است؛ امری که می‌تواند این تالاب‌ها را با خطر حذف از فهرست میراث جهانی رو به رو کند.

در گزارشی که از سوی دفتر هماهنگی سازمان ملل صادر شده، بر اهمیت پایبندی عراق به ایجاد شبکه مناطق حفاظت شده تاکید شده و آمده است: تالاب‌ها از رهگذر حمایت مناسب می‌تواند به توسعه هر چه بیشتر گردشگری در عراق بیانجامد و در حفظ مناظر طبیعی و پایداری این اکوسیستم نقش‌آفرین باشد.

در همین رابطه، وزارت امور خارجه امریکا هم اعلام کرد که این کشور 4 میلیون دلار برای حمایت از تلاش‌های بین‌المللی و داخلی به منظور حفظ تالاب‌ها ارائه کرده است؛ تالاب‌هایی که مکان زیست حیوانات خاصی از جمله ماهی‌ها، پرندگان و گاو‌ها است.

«حیدر المشهدانی»، از علاقه‌مندان به طبیعت در استان ذی قار به العربی الجدید گفت: اموالی که سازمان‌های بین‌المللی و وزارات امور خارجه کشورهای جهان برای حمایت از تالاب‌های عراق اختصاص می‌دهند، تاکنون هیچ برآیندی میدانی نداشته و این تالاب‌ها وضعیت‌شان تفاوتی نکرده است بلکه بیش از گذشته در معرض خشکی قرار دارد همچنین به دلیل پایین آمدن سطح آب، بسیاری از اهالی به مناطق دیگر مهاجرت کرده‌اند همچنین برخی عشایر جنوب بر سر آب با یکدیگر درگیر هستند و مسئولان دولتی هیچ توجهی به وضعیت تالاب‌ها ندارند.

در همین ارتباط، «علی البدریری»، نماینده پارلمان عراق هم تصریح کرد: اگر این تالاب‌ها در کشور دیگری بودند، اکنون تبدیل به جاذه گردشگری مهمی شده بودند که سالانه از تمام نقاط جهان برای بازدید از آن به عراق می آمدند اما دولت‌های متوالی عراق درگیر جنگ یا مشکلات دیگر بوده‌اند.

البدیری افزود: هیچکس نمی‌داند مبالغ اختصاص یافته شده برای تالاب‌ها کجا هزینه شده است.

از سوی دیگر، «عبدالامیر الحمدانی»، وزیر فرهنگ، گردشگری و آثار باستانی عراق به العربی الجدید گفت: پرونده تالاب‌ها در حیطه اختیارات وزارت بهداشت و محیط زیست قرار دارد زیرا این تالاب‌ها تنها مکانی آبی نیست بلکه حاوی انواع گیاهان و پرندگان و غیره است همچنین سازمان ملل و یونسکو و مرکز میراث جهانی تالاب را پرونده‌ای فرهنگی-طبیعی می دانند.

الحمدانی افزود: شاید مهم‌ترین دلیلی که باعث به تاخیر افتادن تبدیل تالاب‌ها به مکانی گردشگری شد، مشکل عدم ثبات آبی است که نیازمند توافق میان عراق و ترکیه است.

وی گفت: عراق 15 میلیارد دینار (10 میلیون و 300 هزار دلار) برای ساخت موزه‌ای در آنجا اختصاص داد اما شرایط امنیتی و شیوع کرونا مانع از تداوم این پروژه شد.

وزیر فرهنگ عراق اظهار داشت: وضعیت کنونی تالاب‌ها نیازمند تضمین ثبات آبی و ایجاد و تکمیل زیرساخت‌‌ها و تبلیغ گردشگری است.