نویسنده: سی. آنتونی پاف
میدل ایست نیوز: رهبران عراقی به رغم همه چالش های سیاسی، اقتصادی-اجتماعی و امنیتی موجود، موفق شده اند پیشرفت داشته باشند. در حقیقت، به نظر می رسد جامعه عراق به سمت یک روحیه ملی گرایانه و دوری از تاکید بر هویت قومی-فرقه ای در حرکت است؛ روحیه ای با تاکید بر حق برابر شهروندی. کارشناسان در کارگروه های امنیتی، اجتماعی اقتصادی و سیاسی گفتگو برخی از اقداماتی که می توانند در ایجاد تغییرات مثبت در عراق به کار گرفته شوند را شناسایی کرده اند.
اقدامات ویژه امنیتی
- اصلاحات بخش امنیتی. اصلاحات باید بر یافتن نقش های خاص برای هر بازیگر و ایجاد روش های موثر برای هماهنگی عملیات و فعالیت ها در بین آنها متمركز باشد. جامعه بین المللی می تواند با پشتیبانی از تلاش های نخست وزیر به جلب حمایت در بخش امنیت، احزاب سیاسی و سایر بازیگران اصلی و همچنین مقابله با بازیگران خارجی كه در روند اصلاحات دخالت می كنند، به عراق كمك كند. این شامل ایجاد یک سری اصول برای اداره بازیگران بین المللی و منطقه ای، شناسایی و رسیدگی به ارتباطات فراملی نهادهای عراقی، ایجاد چارچوبی اصولی برای فعالیت های بخش امنیتی و ایجاد خطوط قرمز برای مذاکره می شود.
- تعاملات با گروه های شبه نظامی و سایر گروه های مسلح فرعی ملی. اگرچه منطقی است که دولت عراق تعامل با گروه های شبه نظامی و سایر گروه های مسلح فرعی را در اولویت قرار دهد، اما آماده سازی برای مقابله با مخالفان با این رویکرد نیز ضروری است.
- استخدام و ادغام اجتماعی. در نظر گرفتن تغییر روش استخدام در سرویس های امنیتی نیز در برنامه اصلاحات ضروری است. امتیازات برای استخدام باید از برخی آژانس های خاص گرفته شد و استخدام ها در بوروکراسی عراق به صورت حرفه ای صورت بگیرند. هدف نهایی این است که نیروهای امنیتی به طور گسترده منعکس کننده جامعه باشند. دولت عراق می تواند موفقیت نیروهای حشدالشعبی در ایجاد احساس وابستگی ملی را الگو قرار دهد و تلاش های مشابهی را در ارتباط با سایر خدمات امنیتی در پیش بگیرد.
- به روز رسانی قانون خدمت سربازی و بازنشستگی. قانون خدمت سربازی و بازنشستگی که مربوط به سال 2008 است باید تکمیل و به روز رسانی شود. به طور خاص، نیاز به تعیین الزامات برای ارتقاء شغلی و مناصب وجود دارد تا اطمینان حاصل شود که افراد صالح در موقعیت های فرماندهی قرار می گیرند. این قانون باید در مورد کلیه سرویس های امنیتی اعمال شود.
- پیگیری شفاف سازی و جلب اعتماد عمومی. رهبران عراق باید سوءاستفاده های قبلی توسط سرویس های امنیتی علیه همه عناصر جامعه عراق را به رسمیت بشناسند و سپس برای بازسازی اعتماد عمومی، شفاف سازی درباره این سرویس ها از جمله سرویس های اطلاعاتی را در پیش بگیرند. قرار دادن شخصیت های کاریزماتیک و حرفه ای در راس نهادهای امنیتی می توانند مردم را به حمایت از این نهادها ترغیب کنند. کارزارهای رسانه ای پیرامون فرماندهانی که در پی خدمات وفادارانه شهرت دارند نیز می توانند در جلب توجه عموم موثر باشند.
- اجرای یک کارزار رسانه ای مختص نیروهای امنیتی. تلاش ها در زمینه شفاف سازی و مبارزه با فساد باید به صورت علنی صورت بگیرند و موفقیت های اعضای نیروهای امنیتی و واحدهای کوچک جشن گرفته شوند. نیروهای امنیتی عراق برای ماهیتی شخصی و احساسی برای عراقی ها بیابند.
- آشکارسازی و مشخص سازی نقش ها و مسئولیت ها. نقش ها و مسئولیت های مناسب آژانس های مختلف امنیتی باید به روشنی تعیین شوند. این اختیارات باید پیش از تعیین مسئولیت های فردی مشخص شده باشند.
- مشخص سازی وضعیت نیروهای ائتلافی بین المللی. وجود نیروهای ائتلافی بین المللی باید به صورت یک مشکل سیاست عمومی نیازمند یافتن راهکار تلقی شود که بشود درباره آن به صورت صادقانه و غیر سیاسی گفت و گو کرد. تعیین نقش و شفافیت در زمینه هایی که نگرانی های امنیتی همه ذینفعان را برطرف کند، اقدام موثری خواهد بود. شرکای خارجی نیز باید به نوبه خود آموزش واحدهای درگیر در رسیدگی به اعتراض های عمومی و برقراری امنیت در حداقل احتمال خشونت را به همتایان عراقی پیشنهاد دهند.
نتیجه
اگرچه حل سخت ترین چالش ها نهایتا بر عهده عراقی هاست، اما این کشور در مسیر پیش روی خود همچنان به کمک های بین المللی نیاز دارد؛ البته کمک ها باید سازنده باشند و به تحریک و ایجاد التهاب در رقابت های داخلی و منطقه ای منجر نشوند. حاصل نشدن پیشرفت در مسیر اصلاحات و ارتقای شرایط کشور می تواند اراده سیاسی همه طرف های فعال را از بین ببرد. در غرب، نوعی احساس فزاینده بیهودگی می تواند اراده سیاسی لازم برای تعهد سرمایه گذاری مالی و انسانی را تضعیف کند. در عراق، احساس رها شدگی می تواند باعث کینه توزی شود و تمایل این کشور به همکاری با ایران، روسیه و چین را افزایش دهد؛ اتفاقی که برای غرب چندان خوشایند نیست.
پیشنهادات مطرح شده در گزارش برای جایگزینی همکاری و کمک های فعلی در نظر گرفته نشده اند، بلکه هدف از آنها ایجاد یک روند بهبود مستمر در روابط عراق با ایالات متحده و اروپا و ارتقاء امنیت و شکوفایی مردم عراق است. مشارکت مداوم نیروهای ائتلاف بین المللی در مبارزه با داعش نه تنها احتمال موفقیت را افزایش می دهد، بلکه فضایی برای ارتش عراق فراهم می آورد تا خود را به عنوان یک نیروی ملی و رها در وابستگی های مذهبی در دفاع از مردم عراق معرفی کند.
اقدامات پیشنهادی اگر به صورت همزمان و هماهنگ اجرا شوند، می تواند یک سری راه حل های بالقوه را جایگزین شیوه های معیوب حل مشکلات کنند. موفقیت در گرو افزایش اعتماد عمومی به دولت عراق است. با بهبود امنیت و حاکمیت و کاهش فساد و موانع سرمایه گذاری، شرایط سرمایه گذاری خارجی نیز بهبود می یابد. افزایش سرمایه گذاری باعث رشد اقتصاد عراق، افزایش فرصت های شغلی و پرداخت به موقع دستمزدها می شود. سطح بالاتر اشتغال زایی هم به نوبه خود فرصت های جذب را برای گروه های افراطی کم می کند و مقاومت عراق را بالاتر می برد.
شرایط وخیم کنونی عراق می تواند همان لحظه و فرصتی باشد که همه جناح های رقیب را گردهم می آورد و در موقعیتی قرار می دهد که در نهایت به جای رقابت ناکارآمد و ترویج فساد، در صدد همکاری بیشتر برآیند. از این رو، می توان گفت زمان آن رسیده که دولت عراق با کمک شرکای بین المللی خود این جناح ها را در یک توافق بزرگ دور که مسئولیت پذیری بهتر و حکمرانی موثرتر را فراهم می آورد، گردهم جمع کند.
