نویسندگان: لوئیزا لاولاک و مصطفی سلیم
میدل ایست نیوز: زمانی که در عراق برای نبرد با داعش فراخوان داده شد، صف داوطلبان طولانی بود. دوستان برای پرداخت هزینه انتقال به دفاتر استخدام نیروهای شبه نظامی محلی پول جمع کردند و بسیاری از مردان جوان به سمت خطوط مقدم پیش رفتند. با توجه به اینکه ارتش عراق تقریبا نابود شده بود، اساسا نیروهای شبه نظامی عمدتا مسلمان شیعه مسئولیت عقب راندن سنی های تندرو داعش را برعهده داشتند. از دیدگاه بسیاری در شهر ناصریه، این نبرد جنگ برای نجات روح عراق بود.
نظامی سابق تامر الصافی با یادآوری نبردهای سال 2014 و کشته شدن دو برادرش در آن درگیری ها، می گوید: آن زمان فقط مساله جنگ مطرح بود. جنگ برای آینده ما بود. برای عراق بود.»
این بسیج گسترده عواقب گسترده ای داشت و شبه نظامی های پیروز را در رده های بالای قدرت در عراق قرار داد و آنها را برای مقابله با ایالات متحده آماده کرد. بسیاری از این گروه های شبه نظامی که متحد ایران هستند، در سال های اخیر حملات موشکی خود را به مواضع ارتش ایالات متحده افزایش داده اند که این مساله با تهدید جنگ گسترده تر بین ایالات متحده و ایران همراه بود و این تهدید حتی حالا که مقامات ارشد در واشنگتن و تهران درباره بازگرداندن روابط دیپلماتیک صحبت می کنند، ادامه دارد.
اما اگرچه برخی از مقامات آمریکایی در مبارزات گسترده علیه گسترش نفوذ منطقه ای ایران، گروه های شبه نظامی را چیزی بیش از نیروهای نیابتی این کشور نمی دانند، این گروه ها اغلب تاریخچه آشفته خود را پشت سر گذاشته و عمیقا در تار و پود جامعه عراق فرو رفته اند. برخی از آنها چندین دهه قدمت دارند. شبکه رسمی آنها معروف به نیروهای بسیج مردمی یا حشدالشعبی در سال 2014 با پشتیبانی گسترده شیعیان جنوب عراق و در حالی شکل گرفت که ده ها هزار نفر فراخوان نخست وزیر عراق و آیت الله العظمی علی سیستانی، عالی ترین مرجع مذهبی شیعه عراق، را برای جنگ با داعش پاسخ گفتند.
و در حالی که برخی از عراقی ها از این گروه های شبه نظامی متحد ایران شکایت دارند، گلایه ها فراتر از نفوذ ایران است و نگرانی درباره ماهیت کنونی و خلف وعده های آنها را شامل می شود. این شبه نظامی ها امروز قدرت اقتصادی و مجری رژیم سیاسی هستند. آنها در همه نهادهای حاکم حضور دارند و در اعتراضات گسترده علیه دولت در اکتبر 2019، با تظاهرات کنندگان برخورد خشونت آمیز داشته اند.
عبدالله 58 ساله، داوطلب سابق شبه نظامی، گفت: «باعث شد از اینکه به بردارم اجازه جنگ دادم، پشیمان شوم. هر روز دعا می کنم که آنقدر زنده بمانم تا از فرزندانش مراقبت کنم.» حیدر، برادر عبدالله، پاییز 2014 توسط یک تک تیرانداز داعش کشته شد.
در ناصریه با اکثریت جمعیت شیعه چهره های نیروهای کشته شده مانند حیدر در بیلبوردهای کمرنگ، ارواحی از گذشته هستند که نشان می دهند این شهر فرسوده چقدر برای شکست دادن داعش فداکاری کرده است. اما برخی از خانواده ها در ناصریه و دیگر شهرهای جنوبی اگرچه شجاعت پسران خود را در ملاء عام جشن می گیرند، اما گاهی احساس می کنند از سوی گروه های شبه نظامی که پسرانشان برای آنها جنگیدند و کشته شدند، رها شده و حتی خیانت دیده اند.
ستار 59 ساله گفت: «آنها به ما وعده زمین دادند. به ما قول جبران خسارت دادند. آخرین باری که وارد دفتر آنها شدم، فقط همه مدارک خود را روی میز آنها انداختم و گفتم کاش هرگز پسرم را نفرستاده بودم که شهید شود.» عکس مشتاق، پسر 18 ساله در حالی که در جنگ در سازمان بدر (متحد ایران) در سال 2015 مجروح شده، آویزان بود. خانواده مشتاق تا سال گذشته ماهانه 900هزار دینار عراقی (چیزی بیش از 600 دلار) از سازمان بدر دریافت می کردند؛ اما پرداخت بدون هیچ توضیحی متوقف شد. ستار گفت: «آنها گفتند پرداخت دوباره از سر گرفته می شود، اما اینطور نشد.»
حشدالشعبی از بودجه فدرال عراق برای پرداخت به خانواده های کشته شدگان جنگ استفاده می کند؛ اما درباره اینکه پول دقیقا کجا می رود، پاسخگویی کمی وجود دارد. در بودجه ملی حدود 68 میلیون دلار به خرید زمین برای خانواده های شهدا اختصاص داده شده؛ اما طبق اعلام بنیاد شهدای عراق، از سال 2014 فقط 3500 قطعه زمین به بستگان شبه نظامی های کشته شده اختصاص یافته است. برخی از خانواده های عراقی فکر می کنند غرامت آنها قطع شده است چون دیگر نفعی برای شبه نظامیان ندارند.
مقامات بنیاد شهید که در تخصیص پرداخت ها مشارکت داشتند، گفتند اطلاعی از موضوع خاصی در این زمینه ندارند، اما معطلی های دیوان سالاری را مقصر دانستند. کیفا حیدر، سخنگوی بنیاد، گفت: «شاید مردم از حق و حقوق خود آگاهی کامل نداشته باشند؛ یا شاید در بوروکراسی مشکلاتی وجود داشته باشد. اما در رابطه با شهدای حشدالشعبی ما مشکلی نداریم زیرا تمام مراحل پرداخت آنها انجام شده است.»
حملات به سایت های مرتبط با ایالات متحده
اگرچه شبکه گروه های شبه نظامی عراق شامل گروه هایی از اکثر فرقه های مذهبی این کشور می شود، اما شبه نظامیان شیعه بر آن تسلط دارند و بسیاری از آنها مورد حمایت ایران هستند. به طور ویژه، ایالات متحده درباره گروه های برجسته ای مانند کتائب حزب الله، عصائب اهل الحق، حزب حزب الله النجبا و بدر نگرانی دارد و در ماه های اخیر برخی از آنها را به حمله موشکی به تاسیسات نظامی و دیپلماتیک خود متهم کرده. این حملات به کشته شدن آمریکایی ها و سایر نیروهای خارجی و همچنین شهروندان عراقی انجامیدند و گاهی اوقات آمریكا حملات تلافی جویانه انجام داده که شدیدترین آن ترور سردار قاسم سلیمانی، فرمانده ارشد ایرانی، و ابو مهدی المهندس، جانشین فرمانده حشدالشعبی، در بغداد توسط دولت ترامپ بود که باعث افزایش تنش بین ایالات متحده و ایران در خاک عراق شد. با توجه به اینکه برخی از شبه نظامیان مصمم به بیرون راندن ارتش ایالات متحده از عراق هستند، خطر مرگ و میر و افزایش خشونت بین ایالات متحده و ایران همچنان وجود دارد.
«می خواهم از کشورم دفاع کنم»
در یک خانه کوچک در حومه ناصریه تصویر علی، یک مبارز کشته شده دیگر، را می توان دید. صورت او در عکس لبخند می زند. پدرش عماد به یاد دارد که با او بر سر تصمیمش مبنی بر تعطیلی تجارت پر رونق الکترونیک برای پیوستن به حزب الله النجبا بحث کرده است: «به او گفتم عراق لیاقت آن را ندارد که بخاطر آن بمیری. اما او گفت من می خواهم از كشورم دفاع كنم.» علی در سال 2016 در اوایل 20 سالگی اش در حالی که سعی داشت یک بمب دست ساز را در حرم سامرا خنثی کند، کشته شد. عماد گفت: «به طور کلی در بسیاری از خانواده ها مانند ما ناامیدی وجود دارد.»
حسین، برادر علی، در تایید این حرف گفت که در تلاش برای نجات عراق به اعتراضات ضد دولتی پیوسته است: «برادرم به همان دلیلی به جنگ رفت که من در تظاهرات شرکت کردم. ما به کشور خود اهمیت می دهیم.»
