بعد از همکاری مشترک در نوار غزه؛ مناسبات قطر و مصر رو به کدام سو دارد؟

میدل ایست نیوز: طی تجاوز نظامی اسرائیل به نوار غزه، قطر و مصر همکاری پررنگی با یکدیگر برای توقف این جنگ داشتند؛ امری که پس از توافق العلا عربستان، تحولی قابل ملاحظه در مناسبات دو کشور به شمار می رود.

در همین رابطه، ایالات متحده امریکا، تشکیلات خودگردان فلسطین و حماس از قطر و مصر برای تلاش‌هایشان در توقف حملات اسرائیل به نوار غزه تشکر کردند؛ امری که از نفوذ این دو کشور در پرونده فلسطین نشان دارد.

«سامح شکری»، وزیر امور خارجه مصر در بیست و یکم ماه مه اعلام کرد اجرای توافق العلا و اقداماتی که مصر و قطر اتخاذ کرده‌اند به خوبی پیش می‌رود و قاهره به همه تعهدات خود در بازگشت مناسبات با دوحه عمل کرده است.

شکری افزود: کمیته مربوط به اجرای توافق به صورت دوره‌ای در دو سطح سیاسی و حقوقی جلساتی برگزار می‌کند و همه شاخص‌ها تاکنون مثبت و به سود دو کشور بوده است.

مناسبات قطر و مصر از زمان کودتای ارتش مصر و سرنگونی «محمد مرسی»، رئیس جمهوری فقید مصر در سال 2013 میلادی رو به تنش نهاد تا اینکه به دنبال بروز بحران میان قطر و دیگر کشورهای شورای همکاری در سال 2017 میلادی، روابط دوحه و قاهره کاملا قطع شد.

بازگشت احتیاط‌آمیز روابط و همکاری مهم

روابط دو کشور قطر و مصر طی ماه‌های اخیر در راستای عمل به توافق العلا بازگشتی احتیاط‌‌آمیز از سوی هر دو طرف را شاهد بوده است به طوری که وزرای امور خارجه دو کشور با یکدیگر دیدار و گفت و گو کردند.

اما در این میان، تجاوز نظامی اخیر اسرائیل به نوار غزه همزمان با تقابل خشونت‌آمیز فلسطینی‌ها در بیت المقدس و کرانه باختری منجر به همکاری و تحرک مشترک قطر و مصر برای تثبیت آتش بس میان دو طرف درگیر شد تا اینکه تلاش‌های دو کشور به همراه دیگر طرف‌های بین المللی منجر به حصول توافق آتش‌بس از بامداد جمعه گذشته شد؛ توافقی که نخستین دستاورد دیپلماتیک مشترک میان قاهره و دوحه به شمار می رود.

قطر و مصر تقریبا دو کانال غیر مستقیم ایالات متحده امریکا برای ارتباط با حماس به شمار می رود که مسئولان و روزنامه‌های امریکایی به وضوح در مرحله درگیری اسرائیل و نوار غزه بدان اشاره کردند.

در همین رابطه، مناسبات قطر و مصر هنوز احتیاط پررنگ دو طرف و اظهارنظرهای اندکی را شاهد است حتی دیدارهای دو طرف زیاد مورد پوشش رسانه‌ای قرار نمی گیرد کما اینکه پرونده‌های مهم مورد مذاکره میان این دو کشور همچنان به صورت دقیق نامعلوم است.

با بازگشت مساله فلسطین به صحنه سیاست منطقه و جهان، این احتمال وجود دارد که مناسبات قطر و مصر از طریق همکاری در عملیات بازسازی نوار غزه یا ارتباط با حماس به نیابت از طرف واشنگتن شاهد پویایی بیشتری باشد.

همه اینها می‌تواند طی مرحله آتی به پیشرفت مناسبات قطر و مصر بیانجامد به ویژه که دو کشور در بسیاری از پرونده‌های مهم مشترک هستند همچنین همگرایی مصر و ترکیه نیز می تواند در تقویت روابط قطر و مصر تاثیرگذار باشد.

در همین ارتباط، تماس تلفنی شیخ تمیم بن حمد آل ثانی، امیر قطر با عبدالفتاح السیسی، رئیس جمهوری مصر در ماه مبارک رمضان می‌تواند نشانه‌ای از انتقال روابط دو کشور به مراحل پیشرفته‌تر باشد؛ تماس تلفنی که سردبیر روزنامه دولتی الاهرام مصر آن را دلیلی بر توسعه مناسبات و همکاری‌های دو کشور پس از توافق العلا توصیف کرد.

بهره‌برداری از توافق آشتی العلا

در همین راستا، «یاسر عبدالعزیز»، تحلیلگر امور سیاسی مصر معتقد است تحولات کنونی در روابط مصر و قطر، تلاش دو طرف برای بهره‌برداری از توافق آشتی العلا برای تحقق اهداف سیاسی خاص از جمله مساله فلسطین است.

عبدالعزیز در گفت‌وگو با خلیج آنلاین تصریح کرد: تماس تلفنی امیر قطر با السیسی نقطه تحولی بزرگ در روابط دو کشور بود و دوحه تلاش دارد تاریخ روابط خود با مصر را بشنکند همچنین قطر به مصر به عنوان برگه و اهرمی قدرتمند در تحولات منطقه نگاه می کند که نمی توان آن را نادیده گرفت.

وی افزود: مصر روابط قوی با حماس و اسرائیل دارد اما از اهمیت حضور بسیاری از رهبران این گروه فلسطینی در دوحه آگاه است، از همین رو تلاش دارد تا از طریق رهبران قطر، تاثیرگذاری خود بر رهبران حماس را تضمین کند.

این تحلیلگر مصری با بیان اینکه دوحه و قاهره اکنون می‌کوشند تا آتش‌بس جاری میان غزه و اسرائیل را تثبیت کنند، اظهار داشت: مساله ارتباط غیرمستقیم امریکا و اروپا با حماس به خصوص پس از درگیری‌های اخیر به امری مبرم تبدیل شده است و از این رو، قاهره و دوحه با همکاری همدیگر برای مدیریت این تماس‌ها در ارتباط‌اند.

وی اظهار داشت: پرونده بازسازی نوار غزه، تثبیت آتش‌بس، کاهش فشارهای اسرائیل و تداوم فعالیت گذرگاه رفح در راس مذاکرات دوحه و قاهره خواهد بود همچنین مصر تلاش خواهد کرد از طریق قطر، حماس را قانع کند تا شرکت‌های مصری برای بازسازی غزه حضور داشته باشند؛ امری که غالبا گروه‌های مقاومت فلسطینی به دلیل نگرانی از نفوذ دستگاه‌های اطلاعاتی با آن مخالفت می کنند.

این تحلیلگر مصری در پایان اظهار داشت: امکان تقویت همکاری‌های اقتصادی برای دولت مصر امری مهم به شمار می رود به خصوص که این کشور به دلیل پیامدهای کرونا و کاهش ورود گردشگران و کمک‌های دیگر کشورهای شورای همکاری با وضعیت اقتصادی دشواری به سر می برد.