نویسنده: مایکل کرانتز
میدل ایست نیوز: مسیحیان در شمال عراق به سختی از سال های اشغال داعش جان سالم به در بردند و رد خشونت ها هنوز بر ذهن آنها باقی است، اما جلگه های نینوا با شکست داعش به آرامش نرسیدند و حالا با مشکلات محیط زیستی و اقتصادی روبه رو هستند.
در سال 2016 که پدر عمار یاکو، یک کشیش کاتولیک سریانی در شهر بغدادیا در شمال عراق با اکثریت جمعیت مسیحی آشوری، به کلیسای خود بازگشت، کلیسا را مدفون شدن زیر آوار و در حالی یافت که آثار هنری آن غارت شده بود. پیش از آنکه نیروهای امنیتی عراقی و نیروهای شبه نظامی بتوانند شهر را از داعش بازپس بگیرند، شهر و ساختمان های آن از جمله کلیسای بزرگ معصومین برای دو سال متوالی در معرض غارت و جنگ شهری قرار داشت. پنج سال پس از تلاش های جمعیت یاکو برای بازسازی کلیسا، پاپ فرانسیس از آنجا دیدن کرد، اما اکنون که حدود دو ماه از سفر تاریخی پاپ گذشته، یاکو آینده ای تلخ را برای جامعه خود پیش بینی می کند چون منطقه درگیر وضعیت امنیتی متشنج و نگرانی های فوریتی است. یاکو گفت: «از سال 2006 تا پیش از 2014 که داعش وارد شهر شد، شرایط اقتصادی و تجاری در بغدادیا خوب بود، اما حالا وضعیت اقتصادی خوب نیست. هیچ سرمایه گذاری روی مناطق آسیب دیده نمی شود. اقتصاد در شهر دچار رکود شده.»
پس از فرار داعش، بسیاری از مسیحیانی که به شهرهای خود در دشت های نینوا در شمال عراق بازگشتند، بازسازی زندگی خود در فضای اقتصادی افسرده پساجنگ را دشوار یافته اند. همانند دیگر مناطق در عراق، بخش کشاورزی در نینوا هم در سال های اخیر تحت تاثیر تغییرات اقلیمی، عدم دسترسی مطمئن به آب و فساد و سوءمدیریت دولتی بوده است. اما تهدیدها برای یک جامعه اقلیت دشوارتر است و شکل تهدیدی برای ادامه سکونت مسیحی ها در منطقه را به خود گرفته چرا که سبب شده بسیاری از آنها به جای قمار روی آینده در فضایی ناامن، در صدد مهاجرت برآیند.
پاسکال واردا، رئیس سازمان حقوق بشر حمورابی در بغداد، گفت: «شرایط آب و هوایی آنجا چالش های زیادی ایجاد می کند؛ چالش هایی که برای یافتن راه حل برای آنها به یک دولت داری واقعی نیاز است. عراق از نظر کشاورزی و همچنین از نظر صنعتی بسیار غنی است، اما این بخش ها به دلیل عدم مراقبت در حال نابودی هستند.» واردا که یک مسیحی آشوری است، در ادامه از ناکارآمدی، تاخیر در تامین بذر برای کشاورزان و خودداری دولت از سرمایه گذاری در بازسازی جوامع و در حمایت از کشاورزان در شمال عراق در سال های پس از داعش ابراز تاسف کرد.
به گزارش خدمات کشاورزی خارجی وزارت کشاورزی ایالات متحده، در سال مالی 2021-2022 تولیدات جو، ذرت و برنج در عراق به دلیل کمبود آب کاهش و تولید گندم افزایش خواهد یافت؛ اما احتمال اینکه کشاورزان در شمال عراق بتوانند از این افزایش جزئی بهرمند شوند، اندک است.
ساکنان و تحلیلگران به طور مشابه به این مساله اشاره کردند که اشغال داعش، مشکلات مالی پساجنگ، و انقباض اقتصادی جهانی ناشی از همه گیری کرونا سبب شده اند دولت عراق نتواند هزینه دانه هایی را که پس از برداشت از کشاورزان خریداری می کند، به طور کامل بپردازد.
جان داکالی، ساکن روستای مسیحی نشین القوش در استان نینوا، گفت دولت جدیدا پرداخت به کشاورزان این روستا را آغاز کرده و برخی هنوز هیچ غرامتی از زمان جنگ دریافت نکرده اند: «اکثر آنها احساس می کنند که هزینه های زیادی دارند و در پایان فصل، دولت قادر به پرداخت همه پول آنها نخواهد بود. آنها ناامید شده اند و به همین دلیل، مانند گذشته فعال نیستند.»
زهرا هادی محمود، استاد علوم اقتصادی مهندسی کشاورزی در دانشگاه بغداد، معتقد است که این شرایط به سوءاستفاده از کشاورزان انجامیده: «تلاش های دولت برای حمایت از کشاورزان کافی نبوده و این امر به ظهور حلقه عمده فروشان منجر شده است، حلقه ای از فساد اداری هنگام خرید محصول گندم با قیمت پایین و فروش آن به دولت. این شرایط وضعیت مالی مزارع را وخیم تر می کند.» محمود در ادامه به این مساله اشاره می کند که از آنجایی که داعش سیستم آبیاری که کشاورزان استفاده می کردند را در استان نینوا نابود کرده، کشاورزی این منطقه اکنون به بارندگی وابسته شده اند و این در حالی است که به گفته ساکنان و کشاورزان محلی، شمال عراق شاهد خشکسالی و بارندگی های نامنظم بوده است.
برنامه محیط زیست سازمان ملل متحد در گزارشی در سال 2019 عراق را «پنجمین کشور آسیب پذیر در جهان» در برابر عوامل مرتبط با تغییرات آب و هوایی خواند. اگرچه شدیدترین تغییرات آب و هوایی رخ داده در عراق تاکنون در جنوب در حال خشک شدن این کشور بوده، اما ترکیبی از خشکسالی های متناوب و زیرساخت های توسعه نیافته آبیاری به تدریج منطقه مسیحی نشین در شمال را نیز به منطقه ای مملو از گرد و خاک تبدیل می کند.
سد سازی روی دجله و دیگر رودخانه ها در ترکیه و ایران هم تهدیدی برای تامین آب عراق به شمار می رود. نبیل موسی از موسسه غیرانتفاعی نگه دارندگان آب عراق-کردستان در سال 2014 سفری را در امتداد دجله در شمال عراق در نزدیکی سد موصل داشت و کشاورزانی را دید که می گفتند امکان کشاورزی در منطقه به دلیل درگیری ها و تغییرات آب و هوایی، دیگر وجود ندارد. موسی گفت: «چشم انداز به ویژه در اطراف رودخانه به دلیل تغییرات آب و هوایی و تاثیرات انسانی در حال تغییر است. فکر می کنم اولین ضربه تغییرات اقلیمی به این منطقه وارد آید. آسیب آغاز شده و ما برای آن آماده نیستیم.»
در بغدادیا، ساکنان گفتند فشار مشکلات جنگ و وضعیت ناخوشایند اقتصادی غیر قابل تحمل و به دلیلی برای مهاجرت بسیاری از مسیحیان از عراق تبدیل شده است.
به گزارش موسسه سیاست آشوری در واشنگتن دی.سی.، جمعیت مسیحیان آشوری در عراق از 1.5 میلیون نفر در سال 2003، در سال 2019 به کمتر از 200 هزار نفر کاهش یافته است. راین هانا، مدیر اجرایی این موسسه، گفت خسارات وارده توسط داعش بازگشت بسیاری از مسیحیان را به سرزمین هایشان دشوار کرده است: «جدای از تخریب ها (در جریان اشغال)، مشکلات امنیتی سبب شده برخی کشاورزان حتی حالا هم به زمین های خود دسترسی نداشته باشند.»
به رغم همه این موارد، بغدادیا یکی از شهرهای خوش اقبال در منطقه به شمار می رود که 70درصد از ساکنان آن موفق شده اند به خانه های خود بازگردند و حتی با کمک سازمان های غیردولتی و اهداکنندگان خارجی، برخی از زیرساخت ها را بازسازی کنند. شهرها و روستاهای دیگر در استان نینوا و در بسیاری از دیگر مناطق در عراق، با مشکلات شدیدتری مواجه هستند که نیاز به رسیدگی دارند.
