میدل ایست نیوز: در هفته‌های اخیر، رویدادهایی به وقوع پیوست که نشان از تشدید اختلافات میان عربستان سعودی و امارات داشت، این اختلافات در سالهای اخیر در جنگ یمن وارد مرحله جدیدی شده بود و اکنون در جلسات اوپک پلاس نیز، شدت یافته است.
وقوع این اتفاقات، سبب می‌شود تا ریشه‌های اختلافات میان عربستان و امارات را بررسی کنیم:
۱- رقابت‌های اقتصادی
از زمان به قدرت رسیدن «محمد بن سلمان»، ولیعهد عربستان در این کشور، ریاض بیش از گذشته در صدد رقابت بر سر مسائل اقتصادی با همسایگان خود برآمده است، این رقابت ها با امارات بیشتر در حوزه‌ی گردشگری است. بن سلمان قصد دارد جایگاه قطب گردشگری منطقه را از امارات بگیرد. این رقابت منشا اختلافات بسیاری شده است، در ماه های گذشته، عربستان همه‌ی شرکت های خود را که در خاک امارات مشغول به فعالیت بودند به کشور فراخواند، این اقدام ضربه‌ی جدی به اقتصاد امارات وارد می‌کند، که در راستای تحقق اهداف عربستان خواهد بود.
۲- توافق عربستان و قطر
پس از آنکه عربستان، امارات، بحرین و مصر در سال 2017 به تحریم قطر پرداختند، در سال جاری با توافق العلا، تحریم قطر پایان یافت.
این توافق در واقع توافقی دو طرفه میان ریاض و دوحه بود که منافع دیگر کشورهای تحریم کننده در آن مورد بررسی قرار نگرفته بود. رفع تحریم در حالی انجام شد که هیچ یک از شروط 13 گانه‌ای که کشورهای تحریم کننده تدوین کرده بودند محقق نشد.
با وجود آنکه قطر به عادی سازی روابط خود با تمام کشورهای تحریم کننده میپردازد، توافق العلا چندان به کام امارات نبود، اختلافات قطر و امارات به ویژه پس از شکایاتی که قطر علیه امارات در سازمان تجارت جهانی مطرح کرده بود، عمیق تر از آن بنظر می‌رسد که با توافقی محدود حل شود. پس از توافق عربستان و قطر، امارات احساس انزوا می‌کند و این امر نیز به تشدید اختلافات این کشور با عربستان دامن می‌زند.
۳- مسئله یمن
اختلافات امارات و عربستان در یمن در سه محور قابل بررسی است:
نخست_ قدرت طلبی دو کشور در جنوب یمن، در حالی که عربستان در بندر الحدیده مستقر است، امارات در تلاش برای تسلط بر جزیره‌ی سقطری است و ممانعت عربستان در جهت تحقق این امر، منجر به ایجاد تنش میان دو کشور شده است.
دوم_ رئیس جمهور مورد حمایت عربستان منصور هادی، رئیس جمهور مستعفی یمن، از حمایت های بسیار عربستان برخوردار است اما امارات منصور هادی را نماینده‌ی مطلوبی نمی‌داند، امارات عیدروس الزبیدی، استاندار عدن که منصورهادی وی را برکنار کرده بود، به عنوان رئیس شورای انتقالی جنوب برگزیده است.
سوم_حزب الاصلاح، امارات علیه حزب اخوانی الاصلاح در یمن مواضع منفی دارد اما عربستان در بسیاری از بازه‌های زمانی به مذاکره و همکاری با این حزب پرداخته است.
این اختلافات از ابتدای بحران یمن کم و بیش وجود داشتند اما بنظر می‌رسد عدم تحقق اهداف کشورها در جنگ یمن علاوه بر آنکه یمن را به پاشنه آشیلی در سیاست خارجی آنها تبدیل کرده، موجب تشدید اختلافات میان طرفین نیز شده است.
۴- اختلافات در اوپک پلاس
در جلسات اوپک پلاس در سال 2020، تصمیم بر آن شد که در پی شیوع ویروس کرونا و کاهش تقاضای جهانی نفت، کشورها اقدام به کاهش تولید کنند. در جلسه‌ی هفته‌ی گذشته، طرحی مورد بررسی قرار گرفت که بر اساس آن، کشورها از اوت تا دسامبر 2021 تولید خود را تا 2 میلیون بشکه افزایش دهند و برنامه‌ی کاهش تولید کنونی،به جای آوریل 2022، هشت ماه دیگر و تا پایان سال آینده‌ی میلادی تمدید شود.
امارات با این طرح مخالفت نموده و بیان کرد که با بخش نخست این طرح موافق است اما بخش دوم خیر، چرا که معتقد است طرح مبنای تولید این کشور در مه 2020 پائین در نظر گرفته شده، این مخالفت در راستای سیاست جدید صادراتی امارات است که بر مبنای آن امارات قصد دارد صادرات نفت خود را به حداکثر برساند.
مخالفت امارات با این طرح به عدم تصویب آن منجر شد و این مسئله موجب ایجاد تنش میان امارات و عربستان بعنوان یکی از اعضای کلیدی اوپک پلاس گردید.
۵- مسئله ترکیه
در ماه های اخیر، اخباری از بهبود روابط میان ترکیه و عربستان به گوش می‌رسد، گویا پس از آنکه کاخ سفید به دست جو بایدن و تیم او سپرده شد، مقامات کشورهای خاورمیانه، خود را ناگزیر از تعامل و حل اختلافات دیدند، در همین راستا عربستان و ترکیه نیز به ویژه پس از عادی سازی روابط عربستان و قطر، قدم هایی در جهت بهبود روابط برداشتند، این مسئله خشم امارات را برانگیخت چرا که ترکیه در جبهه‌های مختلفی، از جمله یمن و مصر در مقابل امارات قرار دارد. حمایت ترکیه از اخوان المسلمین نیز بعنوان عامل مهمی سبب شکاف میان امارات و ترکیه شده است چرا که امارات مخالفت سرسختانه‌ای با اخوان المسلمین داشته و آنها را تروریست می‌خواند.
۶- مسئله اسرائیل
در سال 2002 اجلاس سران اتحادیه‌ی عرب در بیروت برگزار شد و طرحی موسوم به ابتکار صلح عربی در این اجلاس به تصویب رسید، بر اساس این طرح کشورهای عربی تنها در صورتی به عادی سازی روابط خود با رژیم صهیونیستی خواهند پرداخت که به پیش از مرزهای 1967 بازگردد، به آوارگان فلسطینی اجازه‌ی بازگشت دهد، و تشکیل یک کشور مستقل فلسطینی به پایتختی قدس شرقی را به رسمیت شناسد. پس از این اجلاس، ابتکار صلح عربی مبنای روابط کشورهای مختلف عربی با اسرائیل بود تا آنکه کشورهای بحرین و امارات در توافقی موسوم به توافق ابراهیم، به عادی سازی علنی روابط خود با اسرائیل پرداختند. این مسئله سبب اختلاف میان عربستان و امارات شد چرا که عربستان معتقد است تمام کشورهای عرب باید به ابتکار صلح عربی بیروت پایبند باشند و آرمان فلسطین را در سیاست خارجی خود فراموش نکنند، از سوی دیگر بسیاری از مقامات امارات، معتقدند ریاض آنها را برای عادی سازی روابط با اسرائیل تشویق کرده و اکنون برای حفظ وجهه‌ی بین المللی خود به محکوم کردن این توافق میپردازد.
عوامل فوق، بخشی از ریشه‌های تنش میان ابوظبی و ریاض هستند، اختلاف بر سر میادین نفتی مشترک، اختلافات ارضی و بسیاری از دیگر موارد نیز از سال های دور وجود داشته اند اما تا امروز لزوم همگرایی در قالب شورای همکاری چندان اجازه‌ی بروز و ظهور اختلافات را نداده بود.
