چتم هاوس: سیاستهای آبی ترکیه و ایران، عراق را از 40 درصد منابع آبی محروم کرده است

میدل ایست نیوز: مرکز مطالعات سیاسی «چتم هاوس» در گزارشی تأکید کرد که عراق به علت سیاست‌های آبی ترکیه و ایران از 40 درصد منابع آبی خود محروم شده است.

در این گزارش که نشریه عراقی «المدی» آن را منتشر کرده آمده که دولت فعلی عراق باید موضوع آب را که به علت سیاست‌های نادرست دولت‌های سابق این کشور به یک بحران تبدیل شده در اولویت‌ قرار دهد.

براساس این گزارش 6.3 درصد جمعیت جهان در خاورمیانه زندگی می‌کنند که  فقط 1.4 درصد آنها به آب آشامیدنی بهداشتی دسترسی دارند و در حالی که در 1955 فقط سه کشور عربی گرفتار کم‌آبی بود این تعداد هم‌اکنون به 11 کشور رسیده است.

این گزارش تأکید کرده که عراق تا سال 1970 در وضعیت خوبی به لحاظ آبی بود اما پس از آن حدود 40 درصد از سهمابه خود را از دست داد و علت آن سیاست‌های کشورهای همسایه به خصوص ایران بود.

در این گزارش آمده که افزایش دمای هوا و کاهش بارش تأثیر شدیدی بر کاهش ذخایر آبی عراق داشت و حدود 8 میلیارد متر مکعب از این ذخایر بخار شده است و علت اصلی این وضعیت بسته شدن مسیر آب‌های دجله و فرات از جانب ترکیه بوده است.

رودخانه دجله که از مصب آن در ترکیه است و طول آن به 1718 کیلومتر است، از ترکیه وارد سوریه می‌شود و پس از طی 50 کیلومتر در خاک سوریه به روستای مرزی فیشخابور می‌رسد و در آنجا در 5 مسیر (رودخانه‌های خابور، زاب بزرگ، زاب کوچک، نهر العظیم، رود دیالی) در خاک عراق پیش می‌رود و در منطقه قرنه به رود فرات می‌رسد و شط العرب را می‌سازد.

«مهدی رشید الحمدانی»، وزیر منابع آبی عراق، می‌گوید که تأمین آب رودخانه‌های دجله و فرات ازجانب ترکیه 50 درصد کاهش و در رودخانه الزاب کرکوک 70 درصد کاهش یافته است و در نتیجه رودهای شاخه گرفته از رود زاب که به سد دربندخان می‌رسد به صفر رسیده است.

او می‌افزاید که ایران نیز مسیر بسیاری از رودخانه‌های مهم را که به عراق می‌رسید ازجمله رود سیروان را منحرف و بارها برای خشک کردن آن اقدام کرده است. همین وضعیت در رودخانه‌های دیالی و خانقین رخ داده و انحراف مسیر آنها باعث شده که آب این رودخانه‌ها دیگر به عراق نرسد.

به گفته وزیر منابع آبی عراق میانگین حجم آب رودخانه فرات در خاک عراق در سال 1933 حدود 30 ملیلیارد متر مکعب بود اما هم‌اکنون 9.3 میلیارد متر مکعب است.

ساخت سد الیسو در ترکیه باعث شد که آب دجله نیز از 20.5 میلیارد متر مکعب به 9.7 میلیارد مترمکعب کاهش یابد.

ضمن اینکه پنج رودخانه کانجان، کالار بدره، کانجیلات، کرخ، خوبین نیز توسط ایران کاملا خشک شده است.

مشکل دیگر در این میان، حملات تروریست‌های داعش به تأسیسات تصفیه آب و آب شرب در نقاط گوناگون عراق است. ازجمله داعش با تخریب سد فلوجه بسیاری از زمین‌های کشاورزی اطراف آن را خشک و نیز پروژه‌های آبیاری در صقلاویه و ابوغریب و رضوانیه و لطیفیه و اسکندریه را متوقف کرده است.

در این گزارش تأکید شده که دولت عراق باید با یافتن راه حلی مناسب مانع از آن شود که نسل‌های آینده عراق قربانی سیاست‌های آبی ترکیه و ایران شوند.

این گزارش برضرورت فرهنگ‌سازی درباره صرفه‌جویی در مصرف آب و آموزش کودکان در مدارس در این باره شده و تأکید کرد که مردم عراق نیز به اسراف در مصرف آب و هدر دادن آن عادت کرده‌اند.