میدل ایست نیوز: «دیوید ایگناتیوس»، روزنامه‌نگار مشهور امریکایی، در مقاله‌ای در نشریه واشنگتن پست، تأکید کرد که با عقب‌نشینی امریکا از افغانستان تحولاتی در منطقه خاورمیانه در حال رخ دادن است که نشان می‌دهد کشورهای منطقه در پی یافتن شراکت‌های تازه و تعامل با جهانی هستند که حنای ابرقدرت سابق دیگر رنگی ندارد.
خاورمیانه که در سال‌های اخیر شاهد تنش‌های خطرناکی بود با جدیت در پی حل اختلافات داخلی‌اش برآمده و به جای وابستگی به قدرت نظامی امریکا به توسعه روابط اقتصادی منطقه‌ای می‌اندیشد.
از مهم‌ترین رخدادها در این راستا مذاکرات عربستان و امارات با ایران است که به واسطه و با تلاش بغداد انجام می‌شود؛ همچنین تلاش امارات برای حل اختلافاتش با قطر و ترکیه. در هر دو حالت، کلید مذاکرات در همکاری اقتصادی و تجاری است. البته امریکا از این روند حمایت می‌کند اما نقش چندانی در آن ندارد.
این فضای تازه را «جیک سولیوان»، مشاور امنیت ملی امریکا، در سفر هفته گذشته خود به ریاض و ابوظبی و قاهره لمس کرد. مقامات این کشورها در این دیدارها تأکید کردند که به حمایت نظامی و دیپلماتیک امریکا تمایل دارند اما از سیاست آشفته امریکا به شدت سرخورده‌اند.
محور اصلی نزاع‌های منطقه را شاید بتوان مسئله یمن دانست. امریکا نماینده ویژه خود هانس گرودنبرگ را مأمور پیشبرد طرحی برای صلح در یمن کرده که به موجب آن عربستان به سازمان ملل اجازه می‌دهد که نظارت بر فرودگاه صنعا و بندر حدیده را به دست گیرد، و در برابر گروه انصارالله با آتش‌بس موافقت کند. البته این پیشنهاد را هنوز انصارالله نپذیرفته‌اند.
یمن بخشی از جنگ های نیابتی ایران و عربستان بود و مذاکرات ایران و عربستان می‌تواند به کاهش تنش در یمن بینجامد. عملا در عراق، دیگر میدان این نزاع نیابتی، شاهد توقف تقریبی حملات علیه عربستان هستیم هرچند انصارالله به حملات راکتی و پهپادی خود به جنوب عربستان ادامه می‌دهد.
مذاکرات ایران و عربستان را «خالد الحمیدان»، رئیس دستگاه اطلاعات عربستان، از طریق واسطه‌های عراقی پیش می‌برد. گفته می‌شود که دولت جدید ایران عرصه مذاکرات را توسعه بخشیده است. به نظر می‌آید که هر دو طرف عمل‌گرایی پیشه کرده‌اند: ریاض اطمینان یافته که امریکا کاری برای سرنگونی نظام حاکم در ایران انجام نخواهد داد، و در نهایت برای رسیدن به ثبات نیاز به همکاری اقتصادی و ازسرگیری مناسبات دیپلماتیک است. گفته شده که ایرانی‌ها آماده بازگشایی سفارت‌خانه‌ها هستند.
در واشنگتن، ولیعهد عربستان همچنان چهره‌ای مورد انتقاد است. سولیوان بار دیگر هشدارهای مقامات امریکایی درباره لزوم مسئولیت‌پذیری «محمد بن سلمان» در پرونده ترور «جمال خاشقجی» را تکرار کرده است.
در دیدار هفته گذشته، بن سلمان از بی توجهی امریکا به نوسازی عربستان و اصلاحات و افزایش حقوق زنان انتقاد کرده است. پاسخ سولیوان این بوده که واشنگتن انتظار بهبود بیشتر در وضعیت حقوق بشر را دارد. این وضعیت احتمالا موجب شود که عربستان بخواهد کارت‌های بازی خود را بیشتر کند و سراغ روسیه و چین برود بی آنکه روابطش با امریکا را بر هم بزند.
در امارات، سولیوان با اصل «نه دشمنی نه مشکلات» مواجه شد. محمد بن زاید، که عملا حاکم امارات است، در دیدار با سولیوان توضیح داد که عقب‌نشینی امریکا از افغانستان به امارات آسیب شدیدی زده است. بخشی از آن از این بابت است که نیروهای اماراتی در افغانستان در کنار امریکایی‌ها جنگیدند.
بن زاید در این دیدار ضمن تأکید بر نارضایتی شدید از بی ثباتی و پیش‌بینی‌ناپذیر شدن سیاست‌های امریکا راه‌حلی چالش‌برانگیز پیشنهاد کرد: اینکه روابط دو کشور در چارچوب یک پیمان امنیتی مستحکم تعریف شود. پیمان نه لزوما شبیه پیمان ناتو، اما برخوردار از تصویب کنگره. امریکایی ها در حال بررسی این ایده هستند.
جنگ های امریکا در خاورمیانه هزینه‌های سنگینی به جای گذاشت. در عین حال، خروج امریکا از افغانستان یک نقطه عطف بود. متحدان سنتی امریکا در منطقه همچنان به شراکت خود با امریکا ادامه می‌دهند، اما صورت‌بندی این شراکت قطعا تغییر خواهد کرد.
