سود یا زیان؛ سهم حوزه نفت عراق از تحریم‌های غرب علیه روسیه چه خواهد بود؟

میدل ایست نیوز: حمله نظامی روسیه به اوکراین بسیاری از معادلات را در سطح جهان تغییر داد؛ یکی از این موارد پیامدهای اقتصادی بود که می‌توان نمود آن را در رکوردشکنی قیمت نفت و رسیدن آن به آستانه 140 دلار در هر بشکه مشاهده کرد، موضوعی که باعث شد نگاه‌ها به عراق و شرکت‌های روسی فعال در این کشور در حوزه نفت و انرژی بچرخد.

سوالی که مطرح است این است که آیا تحریم‌های اعمال شده از سوی غرب علیه مسکو  بر روی فعالیت شرکت‌های روسی حاضر در عراق هم تاثیر خواهد گذاشت؟ به ویژه آنکه این شرکت‌ها قراردادهای طولانی مدت با طرف عراقی دارند.

روسیه بدون شک یکی از غول‌های حوزه انرژی در سطح جهان است. این کشور روزانه بیش از 10 میلیون بشکه نفت تولید می‌کند و 16 درصد گاز طبیعی جهان را هم تولید می‌کند و از سویی اروپا 25 درصد از نیاز خود به نفت و 40 درصد از سرانه مصرف گاز خود را از طریق روسیه تامین می‌کند.

اگر به عراق هم نگاهی بیاندازیم می‌بینیم که این کشور به استناد آمار شرکت بازاریابی نفت عراق (SOMO) در فوریه گذشته با صادرات روزانه 3 میلیون و 314 هزار بشکه در روز بالاترین صادرات خود در دو سال گذشته را ثبت کرده و با درآمد 8 میلیارد و 540 میلیون دلاری، بالاترین درآمد ماهیانه خود از محل فروش نفت را از سال 2014 تاکنون کسب کرده است.

سرمایه‌گذاری غول‌های روس در حوزه نفت عراق

روسیه یکی از مهم‌ترین سرمایه‌گذاران در حوزه نفت عراق است؛ حجم سرمایه‌گذاری این کشور به گفته سفیر سابق روسیه در بغداد به حدود 13 میلیارد دلار می‌رسد و شرکت‌های نفت روسی مانند Zarubezhneft، Stroytranskaz، Tatneft، Soyuzneftgas خیلی پیگیرانه به دنبال ورود به بازار نفت و گاز عراق هستند.

از سویی شرکت‌های مختلف روسیه در عراق فعالیت دارند، از جمله این شرکت‌ها “گازپروم” (Gazprom) است که پروژه‌های مختلفی در اقلیم کردستان عراق و میدان نفتی بدره در استان واسط دارد. حجم میدان نفتی بدره در استان واسط به 3 میلیارد بشکه می‌رسد و شرکت روسی گازپروم 40 درصد از سهم این میدان نفتی را در اختیار دارد.

گفتنی است که با وجود تحریم‌های وضع شده علیه شرکت گازپروم روسیه از زمان دونالد ترامپ رئیس جمهور سابق امریکا و متوقف شدن فعالیت خط لوله گاز “نورد استریم 2” -تحت مالکیت این شرکت -به طول هزار و 230 کیلومتر، گازپروم همچنان بدون هیچ مشکلی در عراق فعال است.

دیگر شرکت روسی با نام “لوک اویل” (Lukoil) بهره‌بردار اصلی میدان نفتی “غرب قرنه 2” در استان بصره به حساب می‌آید که فعالیت خود را در این میدان نفتی از سال 2010 یا عقد قراردادی 25 ساله آغاز کرد. حجم این میدان بزرگ نفتی در استان بصره عراق حدود 14 میلیارد بشکه تخمین زده می‌شود.

لوک اویل حدود 75 درصد سهم پروژه “غرب قرنه 2” را در اختیار دارد و شرکت عراقی نفت شمال هم مالک 25 درصد دیگر این پروژه است.

از دیگر شرکت‌های نفتی روسیه در عراق می‌توان از “روزنفت” (Rosneft) نام برد. این شرکت روسی در اقلیم کردستان عراق فعال است و در بخش خط لوله نفت سهامدار است. روزنفت نیز در سال 2020 به اتهام کمک به ونزوئلا از طریق واسطه‌گری در فروش و انتقال نفت این کشور و همکاری با شرکت نفت ملی ونزوئلا، تحت تحریم‌های امریکا قرار گرفت.

تاثیر تحریم شرکت های روسی بر عراق

تحریم‌های امریکا تاکنون علیه 2 شرکت از سه شرکت نفتی روسیه که در عراق فعال هستند، وضع شده است با این وجود این تحریم‌ها تاثیری بر فعالیت و بخش نفتی عراق نگذاشته است.

کارشناسان نیز معتقدند که در صورت عدم توانایی شرکت‌های روسی برای پایان پروژه‌های خود در عراق یا عقب نشینی آنان از عراق که امری بعید به نظر می‌رسد، دولت عراق به سمت دو رویکرد حرکت خواهد کرد: اول آنکه شرکت‌های داخلی جای شرکت‌های روس را می‌گیرند مانند آنچه در میدان نفتی مجنون پس از خروج شرکت “شیل” (Shell) رخ داد و اما در رویکرد دوم که احتمال آن کمتر است، یک شرکت دیگر جایگزین آنها می‌شود.

تاثیر مثبت و منفی جنگ اوکراین بر اقتصاد عراق

از سویی برخی کارشناسان نفتی در خصوص پیامد تحریم‌های امریکا علیه شرکت‌های نفتی روسیه بر عراق معتقدند که این کشور از این مساله دچار ضرر نخواهد شد و حتی این تحریم‌ها می تواند باعث افزایش قیمت نفت و در نتیجه افزایش درآمدهای نفتی عراق شود که حدود 90 درصد از کل درآمد ارزی این کشور را شامل می‌شود.

البته همه ناظران و فعالان حوزه انرژی معتقد نیستند که تحریم‌های امریکا بر عراق بی تاثیر است. «ایوان شاکر» پژوهشگر اقتصادی در گفت‌وگو با “الجزیره نت” یادآور شد که به دلیل حجم بالای سرمایه‌گذاری شرکت‌های روسی در حوزه نفت عراق، این تحریم‌ها بر این کشور تاثیر خواهد گذاشت.

این پژوهشگر اقتصادی تاکید کرد که بغداد باید خود را برای این مساله آماده کند زیرا تحریم‌های امریکا الزام آور است.

شاکر در خصوص پیامدهای خوب و بد ادامه جنگ اوکراین بر اقتصاد عراق هم گفت که این مساله باعث افزایش بی سابقه قیمت نفت خواهد شد ولی این مساله به نفع عراق نخواهد بود زیرا بیشتر کشورها به دلیل پیامدهای کرونا از تورم رنج می برند و بحران اوکراین این مساله را تشدید خواهد کرد و در مجموع باعث کندی رشد اقتصاد جهانی خواهد شد.

وی تاکید کرد از آنجا که اقتصاد عراق بر صادرات نفت خام استوار است و این کشور بیشتر کالاهای مورد نیاز خود را وارد می کند، یک کشور مصرف کننده محسوب می شود؛ از این رو پیامدهای ادامه جنگ اوکراین برای عراق منفی خواهد بود و این کشور در آینده بیشتر از تورم رنج خواهد برد.

آیا تحریم روسیه بر اقلیم کردستان عراق هم تاثیر می‌گذارد؟

شرکت نفتی روزنفت روسیه 40 درصد از خط لوله‌های نفت اقلیم کردستان را در اختیار دارد؛ با این حال «شیرکو جودت» عضو کمیسیون انرژی و منابع طبیعی در پارلمان اقلیم کردستان عراق، مشکل آفرینی تحریم های امریکا علیه این شرکت روسی بر اقتصاد اقلیم را با توجه به قراردادهای امضا شده میان طرفین بعید می داند.

البته این عضو پارلمان اقلیم کردستان عراق خاطرنشان کرد که شاید معاملات سیاسی بتواند در این زمینه مشکل آفرینی کند.

جودت در گفت‌وگو با الجزیره نت و در پاسخ به این سوال که اقلیم کردستان تا چه اندازه تحت تاثیر تحریم‌های غرب علیه روسیه به ویژه شرکت‌های نفتی آن قرار خواهد گرفت، گفت که نوع تحریم‌ها، تأثیرات آن را بر روی اقلیم کردستان و نفت آن تعیین خواهد گرفت.