میدل ایست نیوز: حمله روسیه به اوکراین و همچنین تحریم‌های سختی که امریکا و اروپا علیه روسیه وضع کرده و می‌کنند چالش‌های سختی را برای کشورهای جهان در پی داشته است.
به گزارش «الجزیره» بر اساس آمارهای بانک مرکزی روسیه، حجم سرمایه گذاری خارجی روسیه 482 میلیارد دلار است که شامل سرمایه‌گذاری‌های مالی و غیر مالی و بانکی و شرکتی و دولتی می‌شود.
در میان 10 کشور اولی که مقصد این سرمایه گذاری بوده‌اند نام هیچ کشور عربی دیده نمی‌شود. قبرس در رتبه اول سرمایه‌گذاری خارجی روسیه جای دارد و در رتبه‌های بعدی هلند و دیگر کشورهای اروپایی و همچنین سنگاپور در این سیاهه به چشم می‌آیند.
در مورد کشورهای عربی، بیشترین همکاری‌های روسیه به بخش انرژی و نفت و گاز مربوط می‌شود که در عراق و مصر می‌بینیم، همچنین مبادلات تجاری مانند واردات گندم از روسیه. علاوه بر این، گردشگران روسیه‌ای منابع درآمد مهمی برای کشورهایی عربی از جمله مصر، تونس، مراکش و اردن هستند.
با اینکه روسیه روابط خوبی با اکثر کشورهای عربی دارد، جالب توجه است که پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، روابط کشورهای عربی با روسیه تضعیف شد و اکثر این کشورها تعامل با اروپا را بر روسیه ترجیح دادند. اما دو دهه بعد و با سیاست‌های «ولادیمیر پوتین» بار دیگر روسیه به عنوان یک کشور مهم در مناسبات خارجی بسیاری کشورهای عربی مطرح شد.
«سرگی لاوروف» در آوریل 2019 اعلام کرد که کشورش 400 پروژه سرمایه‌گذاری به ارزش 40 میلیارد دلار در کشورهای عربی اجرا کرده که سهم شرکت‌های روسیه‌ای در این سرمایه‌گذاری‌ها 25 میلیارد دلار بوده است. تمرکز اصلی این سرمایه‌گذاری‌ها در مصر و امارات بوده است.
«ثانی بن احمد الزیودی»، وزیر مشاور در امور تجارت خارجی امارات، تأکید کرد که کشورش 90 درصد سرمایه‌گذاری خارجی روسیه در کشورهای عربی را به خود اختصاص داده و 4 هزار شرکت روسیه‌ای در امارات فعال هستند. ضمن اینکه 80 درصد سرمایه‌گذاری‌های کشورهای عربی در روسیه نیز متعلق به امارات است.
در اوت 2020، «ماکسیم ماکسیموف»، سفیر روسیه در بغداد، تأکید کرد که سرمایه‌گذاری‌های کشورش در بخش نفت و گاز عراق به 13 میلیارد دلار رسیده است. او البته بازه زمانی این سرمایه‌گذاری را اعلام نکرد و در نتیجه اظهارات وی از شفافیت لازم برخوردار نیست هرچند در حضور پررنگ روسیه در پروژه‌های نفتی عراق تردیدی نیست.
با وجود همه این آمارها، در میان 10 کشور رتبه نخست سرمایه‌گذاران خارجی در کشورهای عربی در سال‌های 2019 و 2020 نام روسیه به چشم نمی‌خورد.
بررسی های بیشتر نشان می‌دهد که موضوع سرمایه‌گذاری روسیه در کشورهای عربی و به طور خاص در مصر بیشتر ابعاد رسانه‌ای دارد تا واقعی. مثلا مصر اعلام کرده که 467 شرکت روسیه‌ای در این کشور سرمایه‌گذاری کرده‌اند، که البته رقم بالایی است اما وقتی حجم سرمایه‌گذاری این تعداد شرکت را بررسی کنیم می‌بینیم که این سرمایه‌گذاری از 60 میلیون دلار بیشتر نمی‌شود.
اکثر این سرمایه گذاری‌ها در بخش گردشگری است و در نتیجه شرکت‌هایی که در این بخش فعال‌اند سرمایه‌های چندانی ندارند. مثلا کل سرمایه شرکت «تیزتور» که در بخش گردشگری فعالیت می‌کند 9.9 میلیون دلار است. یا مثلا شرکت «سیما» که در تولید سیمان و راه‌سازی فعالیت می‌کند کل سرمایه‌اش 1.4 میلیون دلار است.
گزارش هایی بدون عدد و رقم درباره حضور روسیه در منطقه شهرک‌های صنعتی خلیج سوئز نیز مطرح شده که حجم سرمایه‌گذاری روسیه در این بخش 7 میلیارد دلار برآورد شده که 35 هزار فرصت شغلی ایجاد می‌کند.
در مورد نیروگاه اتمی الضبعه مصر هم باید گفت که هزینه این پروژه 40 میلیارد دلار برآورد شده که 80 درصد آن را روسیه و 20 درصد را مصر پرداخت می‌کند و این نیروگاه قرار است 1200 مگاوات برق تولید کند.
هنوز سخن گفتن از آینده سرمایه گذاری روسیه در کشورهای عربی زود است. البته در این بازه کوتاه زمانی وضعیت گردشگری تأثیر بسیار شدیدی از حمله روسیه به اوکراین گرفته است.
همچنین سرمایه گذاری های روسیه در بخش نفت و گاز کشورهای عربی متوقف نخواهد شد چون این بخش دست‌کم تاکنون تحریم نشده است. ضمن اینکه کشورهایی که مقصد این سرمایه‌گذاری‌ها هستند حاضر نیستند به راحتی آن را از دست بدهند.
در این میان، بعید نیست که روسیه سراغ سرمایه‌گذاری‌های پنهان از جمله از طریق شهروندان خود که تابعیت کشور دیگر را هم دارند برود یا سرمایه‌گذاری خود در بخش نفت و گاز را که هدف تحریم قرار نگرفته افزایش دهد.
در مشخص نبودن سناریوهای جنگ در اوکراین، نمی‌توان با قطعیت درباره آینده سرمایه گذاری روسیه در کشورهای عربی سخن گفت. اما این را می‌توان گفت که سرمایه‌گذاری روسیه در این کشور چندان حالت رقابتی ندارد که حذف آن از گردونه ممکن نباشد چون به بخش‌های محدود نفت و گاز و گردشگری مربوط می‌شود که روسیه در آنها فناوری خاصی ندارد و حجم سرمایه‌هایش در حد هر کشور اروپایی و حتی آسیایی دیگر است.
