خوش بینی محتاطانه به آتش بس جدید در یمن

نویسنده: آنل شلین

میدل ایست نیوز: اگر عربستان سعودی به دنبال راهی برای پایان دادن به جنگ خود علیه حوثی ها در یمن در عین حفظ وجهه سیاسی و بین المللی باشد، آتش بس و توقف درگیری ها به بهانه ماه رمضان می تواند بهترین فرصت برای آن باشد. اعلان خبر آتش بس دو ماهه بین ائتلاف تحت رهبری عربستان سعودی و حوثی ها در یمن توسط سازمان ملل متحد، به ویژه با توجه به اینکه در آستانه ماه مبارک رمضان صورت گرفت، اتفاقی خوشایند بود و با استقبال عمومی مواجه شد.

شرایط آتش بس از این قرار است: طرفین درگیری هر گونه عملیات نظامی تهاجمی هوایی، زمینی و دریایی در داخل یمن و فراتر از مرزهای آن را متوقف خواهند کرد؛ سعودی ها به کشتی های سوخت رسان اجازه ورود به بنادر شهر حدیده را خواهند داد (از ژانویه 2022 تاکنون هیچ محموله سوختی به حدیده نرسیده است)؛ سعودی ها امکان رفت و آمد پروازهای تجاری داخلی و خارجی به فرودگاه صنعا را که از سال 2015 عملا غیر قابل اجرا بوده است، فراهم خواهند آورد.

هانس گراندبرگ، فرستاده ویژه سازمان ملل متحد در امور یمن، همچنین اعلام کرده در حال حاضر بر مذاکرات بیشتر برای گشودن جاده ها در تعز و دیگر فرمانداری های یمن نظارت دارد. شهر تعز از سال 2015 تحت محاصره حوثی ها بوده است. به گفته گروندبرگ، آتش بس کنونی به گونه ایست که امکان تمدید آن پس از دوره دو ماهه مقرر با رضایت طرفین وجود دارد. ناظران اکنون تعهد هر دو طرف به حفظ آتش بس را زیر نظر گرفته اند و می خواهند بدانند آیا سعودی ها حقیقتا به کشتی ها اجازه ورود به بندر حدیده و به هواپیماها اجازه پرواز در صنعا را می دهند یا خیر.

حوثی ها در 26 مارس پس از یک حمله موفقیت آمیز به تاسیسات نفتی آرامکو در نزدیکی جده، آتش بس یک جانبه در حملات فرامرزی و همچنین عملیات زمینی در داخل یمن اعلام کردند و گفتند اگر سعودی ها محاصره هوایی و دریایی بنادر تحت کنترل حوثی ها را لغو کنند، آتش بس ادامه خواهد یافت. سعودی ها با اعلام آتش بس در 29 مارس پاسخ حوثی ها را دادند و مذاکرات عناصر یمنی در ریاض را هماهنگ کردند. حوثی ها از پیوستن به این مذاکرات به دلیل برگزاری آنها در عربستان سعودی خودداری کردند، اما گفتند به پیوستن به مذاکرات در صورتی که در یک کشور بی طرف مانند کویت یا عمان برگزار شود، تمایل دارند. به نظر می رسد این فضای عمومی تنش زدایی به موفقیت سازمان ملل در اعمال فشار برای تحقق آتش بس دو ماهه کمک کرده است.

در موارد قبلی اعلان آتش بس، توقف موقت در درگیری ها به این دلیل که هیچ یک از طرفین انگیزه کافی برای حفظ آتش بس را نداشتند، شکست خورد. این مرتبه اما احتمال موفقیت آتش بس وجود دارد، چرا که حوثی ها به طور مداوم توانایی خود را برای آسیب رساندن به زیرساخت های انرژی عربستان به نمایش گذاشته و سبب شده اند سعودی ها به این نتیجه برسند که حتی به رغم استفاده از سامانه های ضد موشکی پاتریوت توسط ایالات متحده، خطر برای اقتصاد آنها بسیار جدی است. امارات متحده عربی احتمالا پس از حمله پهپادهای حوثی ها به ابوظبی در اواسط ژانویه که تصور امنیت و ثبات را در این کشور به چالش کشید، به محاسبات مشابهی رسیده است. وضعیت کنونی این چنین است که حتی با تضمین کمک های دفاعی ایالات متحده، هیچ یک از سامانه های ضد موشکی یا ضد پهپادی موجود نمی تواند خطرات ناشی از موشک ها و پهپادها را به کل از بین ببرد.

دولت جو بایدن باید این مساله را برای ریاض روشن کند که اگر سعودی ها برهم زننده آتش بس کنونی باشند، واشنگتن مجبور خواهد شد در حمایت نظامی از آنها تجدید نظر کند. متاسفانه، ایالات متحده هیچ گونه رابطه کاری با حوثی ها ندارد و از این رو، ابزار خاصی هم برای تحت فشار قرار دادن آنها برای حفظ آتش بس در اختیار ندارد. با این حال، تعهد سعودی ها به فراهم آوردن امکان ورود کشتی ها به بندر حدیده و پرواز هواپیماها در فرودگاه صنعا، خود انگیزه مناسب و کافی برای ترغیب حوثی ها به حفظ و تمدید آتش بس قلمداد می شود.

اعمال فشار بیشتر آمریکا بر سعودی ها برای حفظ آتش بس احتمالا در نتیجه اعلان اخیر اعضای کنگره مبنی بر معرفی مجدد قطعنامه اختیارات جنگی برای پایان دادن به حمایت ایالات متحده از اقدامات نظامی عربستان در یمن صورت گرفته است. کنگره ایالات متحده در سال 2019 نیز قطعنامه مشابهی درباره اختیارات جنگی را با موفقیت تصویب کرد؛ اگرچه رئیس جمهوری دونالد ترامپ آن را وتو کرد و به حمایت از عربستان ادامه داد. بدون کمک پیمانکاران نظامی ایالات متحده، دو سوم نیروهای هوایی عربستان سعودی قادر به پرواز نیستند. اگر قطعنامه قدرت های جنگی در دولت ترامپ تصویب می شد، سعودی ها با چشم انداز شرم آور از دست دادن حمایت ایالات متحده و عدم توانایی در حفظ نیروی هوایی کارآمد مواجه می شدند.

عربستان سعودی از مدت ها پیش تمایل خود به خروج از درگیری یمن را نشان داده، اما به دنبال یافتن راهکار و ابزاری برای حفظ وجهه سیاسی خود در عین عقب نشینی از این جنگ فاجعه آمیز است. آتش بس یک جانبه حوثی ها و به دنبال آن آتش بس سعودی ها که اکنون طولانی تر و توسط سازمان ملل نیز تایید شده است، می تواند امکان خروج آبرومندانه از جنگ وحشیانه 7 ساله در یمن را برای عربستان فراهم آورد. با این حال، با توجه به شکست های متعدد آتش بس های قبلی، باید دید که دو طرف می توانند ماندگاری توافق کنونی را تضمین کنند یا خیر.