تاثیرات بحران اوکراین بر سوریه
سوریه که بهصورت مستقیم و غیرمستقیم از تنش میان مسکو و کییف تأثیر می پذیرد، شاید در میان کشورهای منطقه، پیچیدهترین کشور تأثیرپذیر از بحران اوکراین باشد.
میدل ایست نیوز: پس از گذشت مدتی از بحران به وجود آمده در اوکراین، تأثیرات این رویداد بر کشورهای خاورمیانه قابلمشاهده است. یکی از کشورهای مهم در منطقه که به دلیل روابط نزدیک با مسکو تأثیرات مستقیمی از بحران اوکراین میپذیرد سوریه است. علاوه بر این تأثیرات، بسیاری رویکرد نظامی روسیه در اوکراین را با رویکرد این کشور در سوریه مقایسه میکنند، بهویژه پس از آن که یک ژنرال روسی با تجربه جنگ در سوریه مسئول جنگ اوکراین شد.
سوریه هم بهصورت مستقیم و هم بهصورت غیرمستقیم از تنش میان مسکو و کییف تأثیر خواهد پذیرفت، در میان کشورهای منطقه سوریه شاید پیچیدهترین کشور تأثیرپذیر از بحران اوکراین باشد.
روابط روسیه با سوریه
با وجود قدمت روابط میان سوریه و اتحاد جماهیر شوروی، نزدیکترین شکل روابط میان مسکو و دمشق از سال 2015 و با ورود مستقیم روسیه به بحران سوریه به وجود آمد.
روسیه تحت رهبری پوتین، اهداف بلندپروازانهای را دنبال کرده و به دنبال تثبیت و افزایش نفوذ حداکثری خود در منطقه بود، با ادامه جنگ داخلی سوریه و ورود بازیگران خارجی، مسکو فرصت را برای نقشآفرینی مغتنم شمرده و نفوذ خود در سوریه را چنان افزایش داد که اکنون از این کشور بهعنوان اصلیترین بازیگر در دمشق یاد میشود.
مسکو همچنین با مشاهده ورود ایالات متحده آمریکا به سوریه، زمان را برای صفآرایی در مقابل دشمن دیرینه خود مناسب یافت. علاوه بر امریکا نیروهای اسلام سیاسی نیز مدعی قدرت و به دنبال سرنگونی دولت بشار اسد بودند.
مسکو با حمایت از دولت مرکزی و نبرد در مقابل نیروهای مخالف اسد، هم برای خود متحد استراتژیکی در منطقه ایجاد میکرد، هم به مقابله با امریکا و متحدانش میپرداخت و هم از قدرت گیر اسلام سیاسی در سوریه جلوگیری میکرد.
به همین دلیل در دو بعد سیاسی و نظامی به حمایت از دولت مرکزی سوریه پرداخت؛ در بعد سیاسی، برگزاری اجلاس آستانه و سوچی از ابتکارات ولادیمیر پوتین بود. روسیه همچنین تمام قطعنامههای سازمان ملل را که علیه سوریه بود وتو کرده و حمایت خود از این کشور را علناً آشکار ساخت.
در بعد نظامی نیز، قراردادهای تسلیحاتی بیشماری میان مسکو و دمشق امضا شد. در طول بحران سوریه، مسکو زیردریایی، جنگنده، هواپیماهای آموزشی، تانک و کشی جنگی در اختیار نیروهای حامی بشار اسد قرارداد، اوج حمایت نظامی پوتین از دولت سوریه زمانی بود که سامانه اس 300 را به این کشور انتقال داد و نیز سامانهی اس400 را در لاذقیه مستقر کرد و به این ترتیب در برابر بسیاری از حملات هوایی آتی از آسمان سوریه محافظت کرد.
یکی دیگر از دلایل حمایت بیچونوچرای پوتین از سوریه، پایگاه روسیه در بندر طرطوس است. قرارداد بهرهبرداری از بندر طرطوس سوریه توسط روسیه از زمان حاکمیت اتحاد جماهیر شوروی میان این کشور و حافظ اسد به امضا رسیده بود و پس از یک وقفه چندساله، بار دیگر رئیسجمهور روسیه بندر طروطوس را به مدت 49 سال اجاره کرده، به مدرنسازی و افزایش ظرفیت بارگیری آن پرداخت تا بدینوسیله علاوه بر منافع اقتصادی، تنها پایگاه لجستیکی ناوگان دریایی روسیه در مدیترانه را ارتقا بخشد. تغییر در حاکمیت مرکزی سوریه، میتوانست قرارداد بهرهبرداری از بندر طرطوس را به خطر بیندازد، لذا باتوجهبه اهمیت این بندر، حمایت روسیه از اسد منطقی به نظر میرسید.
مواضع سوریه در قبال بحران اوکراین
سوریه از معدود کشورهایی بود که اقدام روسیه در قبال اوکراین را نه تجاوز نظامی بلکه دفاع مشروع خوانده و از چنین اقدامی حمایت کرد. دلیل اتخاذ چنین موضعی توسط دولت مرکزی سوریه، علاوه بر وجود نوعی اتحاد استراتژیک میان دمشق و مسکو و نیز دینی که اسد به پوتین دارد، ناشی از دیدگاه مشابه دو کشور نسبت به غرب است، هر دو کشور ناتو و متحدانش را دشمن خود تلقی کرده این رویکرد مشابه سبب مواضع نزدیک دو کشور میگردد.
تأثیرات بحران اوکراین بر سوریه
نخستین تأثیری که چنین بحرانی بر تمام کشورهای جهان از جمله سوریه دارد افزایش قیمت جهانی برخی اقلام غذایی و بهتبع آن بحران تأمین مواد غذایی است. این بحران بر سوریه که بهتازگی جنگ داخلی را پشت سر گذاشته و بسیار آسیبپذیر است، تأثیری دوچندان دارد.
از سوی دیگر، بحران اوکراین باعث آشکار شدن شکاف و چنددستگی میان گروههای سوری میشود، با وجود آن که دولت مرکزی دمشق از اقدام روسیه حمایت میکند، کردهای شمال سوریه بادقت تحولات اوکراین را رصد میکنند چرا که معتقدند شکست روسیه سبب بازگشت امریکا به میدان سوریه خواهد شد و با وجود اختلافات به وجود آمده میان کردها و آمریکا، کردهای سوریه همچنان آمریکا را نزدیکتر از روسیه به خود میدانند.
تروریستهای مورد حمایت ترکیه در سوریه نیز امیدوارند روسیه در بحران اوکراین شکست بخورد، چرا که پیروزی روسیه در این بحران سبب شکاف میان اعضای ناتو خواهد شد و قدرت مانور ترکیه در منطقه کاهش مییابد، برخی از این گروهها برای حمایت از اوکراین به این کشور انتقال داده شدهاند.
از دیگر تأثیرات بحران اوکراین که بهصورت غیرمستقیم بر سوریه اثرگذار است میتوان به شکاف در روابط روسیه و اسرائیل اشاره کرد. از سال 2015 و ورود نیروهای روسی به سوریه، تلآویو سیاستهای خود در سوریه را تا حدودی با مسکو همسو کرده بود و بسیاری از اقدامات دو کشور روسیه و اسرائیل در سوریه با هماهنگی کامل انجام میپذیرفت.
در زمان شروع بحران اوکراین رهبران اسرائیل، موضع مشخصی نداشتند و در تلاش بودند محافظهکارانه عمل کنند، اما در روزهای اخیر، یائیر لاپید، وزیر امور خارجه اسرائیل بیان کرد که روسیه مرتکب جنایت جنگی شده است، این موضوع بهعلاوه برای اسرائیل در شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد همگام با دیگر کشورها که منجر به تعلیق روسیه از این شورا شد سبب عصبانیت مسکو شد.
روسیه، سفیر اسرائیل در مسکو را فراخواند تا درباره اظهارات وزیر امور خارجه این کشور توضیح دهد، همچنین در واکنش به رویدادهای اخیر مربوط به مسجدالاقصی بیان کرد اسرائیل غزه را به زندانی بزرگ برای فلسطینیان تبدیل کرده است. علاوه بر این روسیه جزئیاتی از آخرین حملات جنگندههای اسرائیلی در سوریه منتشر کرد. تنش در روابط تلآویو و مسکو در صورت تداوم منجر به صفآرایی نیروهای مورد حمایت این دو کشور در سوریه خواهد شد و ثبات و امنیت سوریه را بیشازپیش مورد تهدید قرار میدهد.