چهار سناریو پیش روی روسیه در قبال عملیات نظامی ترکیه در شمال سوریه

میدل ایست نیوز: آیا رئیس جمهوری ترکیه از همتای روسیه‌ای خود برای آغاز عملیات نظامی در شمال سوریه چراغ سبز گرفته است؟ با اظهارات اخیر رئیس جمهوری ترکیه که اعلام کرد با پوتین درباره «ضرورت» ایجاد منطقه امن در سراسر مرز ترکیه با سوریه گفت‌وگو کرده، این پرسش با جدیت مطرح می‌شود.

بر اساس بیانیه رسمی دفتر ریاست جمهوری ترکیه، «رجب طیب اردوغان» اعلام کرد که آنکارا و مسکو در سال 2019 درباره ایجاد منطقه «خالی از تروریسم» به عمق 30 کیلومتر در مرز ترکیه با سوریه توافق کردند اما این توافق تاکنون عملی نشده و اکنون این موضوع ضرورت پیدا کرده است.

با این حال، مسکو تاکنون در قبال تدارکات گسترده‌ای که ترکیه آغاز کرده تقریبا هیچ موضعی نگرفته است، جز اینکه «سرگی لاوروف»، وزیر خارجه روسیه، چند روز پیش بر ضرورت حفظ آرامش تأکید کرد و گفت که روسیه «منافع امنیتی ترکیه را درک می‌کند».

لاوروف همچنین از «اقدامات امریکا در تشویق گرایش‌های جدایی‌طلبانه در شمال سوریه» انتقاد کرد و از کردهای سوریه خواست که «توهم برخورداری از حمایت امریکا» را کنار بگذارند و برای تحقق منافع خود وارد مذاکره با دولت مرکزی سوریه بشوند.

در این راستا، ارزیابی‌ها در مسکو نشان می‌دهد که ایجاد تنش تازه در منطقه به هیچ وجه به نفع روسیه درگیر جنگ با اوکراین نیست و روسیه نمی‌خواهد توازن قوا در سوریه تغییر چندانی پیدا کند.

برخی کارشناس روسیه‌ای تأکید می‌کنند که اظهارات اردوغان در واقع از تهدید فراتر نخواهد رفت و او بیشتر در پی وادار کردن ناتو به تأمین مطالبات آنکارا در قبال موافقتش با عضویت سوئد و فنلاند است. اما اردوغان بعدتر برای تردید درباره حمله به سوریه جایی نگذاشت.

با وجود این، برخی منابع تأکید می‌کنند که منبج و تل رفعت از اهداف ترکیه در عملیات جدیدش خواهند بود که به معنای دسترسی به جاده راهبردی ام 4 است که روسیه حفظ امنیت آن را خط قرمز خود می‌داند. در این راستا، برخی گزارش‌های رسانه‌ای تأکید کرده‌اند که نیروهای روسیه فعالیت خود را در اطراف این منطقه افزایش داده‌اند و حتی گزارش‌هایی از بمباران هوایی مواضع نیروهای متحد ترکیه در این منطقه منتشر شده است.

در چنین فضایی بود که مذاکره تلفنی اردوغان و پوتین انجام شد. نکته جالب توجه این بود که در بیانیه رسمی کرملین درباره این مذاکرات، هیچ اشاره ای به این حمله نشده است.

کارشناسان تأکید می‌کنند که حجم اختلافات میان روسیه و ترکیه کم‌تر از آن چیزی است که این ارزیابی‌ها مطرح می‌کنند. به نظر این کارشناسان، روسیه مخالفت چندانی با عملیات ترکیه در سوریه نخواهد کرد، به خصوص که این عملیات موجب شکاف بیشتر میان آنکارا و واشنگتن می‌شود و از طرف دیگر به مسکو امکان می‌دهد که کردهای سوریه را برای توافق با دولت مرکزی تحت فشار قرار دهد.

در برابر، نشریات روسیه با اشاره به اینکه روسیه گزینه‌های سختی را در سوریه در پیش دارد و حمله روسیه به اوکراین موجب تقویت موضع ترکیه در سوریه شده است، از چهار سناریوی پیش روی روسیه سخن گفته‌اند.

بر اساس سناریوی اول، مسکو با تنش جدید مخالفت می‌کند و می‌کوشد که با ترکیه به توافقی در این باره برسد. این می‌تواند بهترین گزینه برای مسکو باشد اما هزینه آن احتمالا برای روسیه سنگین خواهد بود، چون قاعدتا ترکیه خواستار امتیازات اقتصادی و تجاری و حتی امتیازات میدانی در سوریه خواهد شد.

سناریوی دوم سناریوی مبادله اراضی است. نشریات روسیه تأکید می‌کنند که یک گزینه «کاملا محتمل» آن است که ترکیه «جبل الزاویه» را به روسیه واگذار کند و در عوض مناطق تحت کنترل نیروهای متحد خود را یکپارچه کند. مطرح کنندگان این سناریو تأکید می‌کنند که این گزینه تا پیش از حمله روسیه به اوکراین محتمل‌ترین گزینه بود اما اکنون ترکیه دست بالا را دارد و می‌تواند شرط های بیشتری برای روسیه تعیین کند.

سناریوی سوم آن است که طرفین آرامش پیشه کنند و روسیه واکنش چندانی به عملیات ترکیه نشان ندهد. در نتیجه، ترکیه بخش‌هایی از زمین‌های تحت کنترل کردها را می‌گیرد بی آنکه بخواهد با پیش‌روی بیشتر با امریکا درگیر شود. این سناریو به معنای ضربه خوردن وجهه روسیه است اما در عوض می‌تواند کردها را به مذاکره و توافق با دمشق متقاعد کند، ضمن اینکه امتیازی هم به ترکیه نمی‌دهد. در عوض، در این حالت، نقش ترکیه در بحران اوکراین کم می‌شود. کارشناسان روس تأکید می‌کنند که این «واقع‌بینانه‌ترین سناریو» برای روسیه است.

سناریوی چهارم هم آن است که مسکو دمشق را به واکنش در برابر حمله ترکیه وادار کند و دمشق هم به ادلب حمله کند. البته برای روسیه هدر دادن تسلیحات و مهمات نظامی در شرایط کنونی کار عاقلانه‌ای نیست و بی تردید مسکو مستقیما با ترکیه درگیر نخواهد شد.

همچنین بخوانید:

سکوت معنادار روسیه در قبال تحرکات نظامی ترکیه در عمق خاک سوریه