میدل ایست نیوز: مقامات عراقی برآورد می‌کنند که در نتیجه گرمای هوا و سوء مدیریت منابع آبی رودخانه فرات تا سال 2040 خشک شود.
به گزارش «لوموند»، خشکی دریاچه ساوه که بیش از 5 هزار سال پیش در غرب سرزمین حاصلخیز بین‌النهرین شکل گرفته بود و از آب‌های رودخانه‌های دجله و فرات تغذیه می‌کرد زنگ هشداری درباره تغییرات زیست‌محیطی در عراق بود که با مشکلات جدی در عرصه تغییرات اقلیمی و بیابان‌زایی مواجه است.
امروز در تأسیسات گردشگری ایجادشده بر دریاچه ساوه در استان مثنی در جنوب عراق، تا چشم کار می‌کند صحراست. اینجا تا همین یک دو سال پیش یک مرکز مهم گردشگری بود و مردم برای شنا و صید ماهی به این منطقه می آمدند، اما از ماه آوریل کاملا خشک شد.
امروز از آن دریاچه پررونق فقط یک برکه به طول 5 کیلومتر و عرض 2 کیلومتر مانده که معادل 5 تا 10 درصد مساحت اصلی دریاچه ساوه است.
«یوسف جابر»، مسئول محیط زیست استان مثنی، تأکید می‌کند که اگر این برکه را بتوان به همین حال نگه داشت دستاوردی مهم به شمار خواهد آمد.
جابر درباره علت خشکی دریاچه می‌گوید که کاهش منابع آبی از سال 2015 آغاز شد، «به مدت 3 سال باران نبارید و دمای هوا بارها بیش از 50 درجه شد، یک زمین‌لرزه جزئی هم چند چشمه را که آبشان به این دریاچه می‌ریخت بست، مصرف آب محلی را هم نباید از نظر دور داشت، صنعتگران و کشاورزان و دامداران هم رقابت سختی را برای استفاده از آب‌های این دریاچه آغاز کردند و چاه‌های غیر قانونی در مناطق صحرایی مجاور کندند و بسیاری از آب‌های زیرزمینی که دریاچه را تغذیه می‌کرد خشک شد».
کاهش باران‌های فصلی و کاهش آب رودخانه‌ها باعث شده که ذخایر آبی عراق60 درصد کم‌تر از سال 2021 باشد. در حدی که یک شهر مربوط به عصر برونز در دل رودخانه دجله در موصل دوباره نمایان شد.
حکومت مرکزی عراق مدت‌هاست که به این مشکل بی توجهی کرده و به گزارش‌های نگران‌کننده سازمان ملل و کارشناسان محیط زیست توجهی نکرده است. این در حالی است که سازمان ملل عراق را یکی از 5 کشوری دانست که بیشترین تأثیر را از تغییرات زیست محیطی پذیرفته‌اند.
از سوی دیگر آب‌های دجله و فرات که 98 درصد آب‌های سطحی عراق را تأمین می‌کنند در دو دهه گذشته به کم‌تر از نصف رسیده و 39 درصد خاک کشور بیابانی شده و 54 درصد از زمین‌های کشاورزی نیز شوره‌زار شده‌اند و این بر زندگی 7 میلیون عراقی تأثیر گذاشته که احتمالا بخش بزرگی از آنها ناچار به کوچ خواهند شد.
در اواخر سال 2020 دولت مصطفی الکاظمی با حمایت سازمان ملل برنامه ملی هم‌زیستی با تغییرات زیست‌محیطی را راه‌اندازی کرد و برای آن 2.5 میلیون دلار اختصاص داد که بعدتر از مه 2022 حدود 3 میلیون دلار دیگر به آن افزود. اما این مبالغ با توجه به حجم مشکل بسیار اندک و البته بسیار با تأخیر است.
در این میان، افزایش جمعیت عراق و در نتیجه افزایش مصرف آب در کشوری که قرار است جمعیتش تا سال 2050 به 70 میلیون نفر برسد نیز بر پیچیدگی بحران افزوده است.
«باسم مسعود»، معاون امور آب‌های زیرزمینی در وزارت منابع آبی عراق، می‌گوید: «در بدترین سناریوی قابل پیش‌بینی تا سال 2040 رودخانه‌های دجله و فرات خشک می‌شوند و در نتیجه سراسر عراق غیر قابل سکونت می‌شود».
بدین ترتیب، عراق امروز باید سبک زندگی شهروندانش را از حالت کشوری سرشار از منابع آبی به کشوری گرفتار خشکسالی تغییر دهد.
از سوی دیگر «حسن الجنابی»، وزیر منابع آبی سابق عراق، می‌گوید که مشکل اصلی کشور دخالت مستقیم در امور آبی است که باعث ایجاد 100 سد و بند آبی در دجله و فرات شده و این عراق را وابسته به سیاست‌های آبی کشورهای مصب کرده است.
در مورد استان مثنی، خشکی دریاچه ساوه شغل 70 درصد از 900 هزار فردی را که زندگی‌شان از کشاورزی و دامداری می‌گذرد با خطر مواجه کرده است. در نتیجه کشاورزان سراغ حفر چاه‌های غیرقانونی برای استفاده از منابع زیرزمینی رفته‌اند.
در ماه مه، وقتی فصل درو کردن گندم به پایان رسید حجم آب‌های دریاچه ساوه به صورت چشمگیری افزایش یافت. از سوی دیگر، وقتی 4 کارخانه سیمان و نمک در فصل تابستان فعالیت خود را متوقف کردند، باز آب‌های بیشتری به دریاچه ریخته شد. این یعنی که این استان با مشکل عدم توازن میان توجه به مسائل زیست‌محیطی و در نظر گرفتن مسائل اجتماعی و اقتصادی مواجه است.
دولت عراق در سال جاری کشت برنج در سراسر کشور را ممنوع اعلام کرد ضمن اینکه تولید ذرت را نیز بسیار محدود کرد.
کارشناسان تأکید می‌کنند که مشکل اصلی در کشور نبود برنامه‌ریزی بلندمدت است که خود نتیجه بی ثباتی سیاسی است. یک نمونه‌اش همین که عراق 10 ماه است دولتی با اختیارات کامل ندارد.
