بازسازی فرودگاه موصل و مباحثی درباره معافیت ها

نویسنده: عدنان ابوزید

میدل ایست نیوز: مصطفی الکاظمی، نخست وزیر عراق، مصمم به تکمیل پروژه بازسازی فرودگاه موصل است و برای محافظت از این پروژه در برابر فساد و رویه های پیچیده اداری یک سری معافیت ها برای آن قائل شده. الکاظمی در 26 ژوئیه دستورالعمل هایی را صادر و بر لزوم تسریع در تحقق همه الزامات لازم برای شروع بازسازی فرودگاه بین المللی موصل تاکید کرده است.

کاظمی در 18 ژوئیه ریاست جلسه ای را برای بررسی طرح های بازسازی فرودگاهی برعهده داشت. این فرودگاه در جریان جنگ علیه داعش آسیب دیده است. علاقه ویژه کاظمی به این پروژه، پاسخی به درخواست های فوری ساکنان موصل برای بازسازی فرودگاه و کارخانه ها و اجرای پروژه هایی برای ایجاد فرصت های شغلی قلمداد می شود.

عبدالزهرا الهنداوی، سخنگوی وزارت برنامه ریزی، در همین زمینه به المانیتور گفت: «موصل حدود 90 میلیارد دلار دریافت کرده که بیشترین بخش از مبالغ اختصاص داده شده در بودجه بازسازی از زمان تخریب زیرساخت ها و ده ها هزار خانه، است.»

این پروژه همچنین مورد حمایت ابتکارعمل یونسکو است که در سال 2018 برای احیای روح موصل راه اندازی شد و بارقه امیدی را برای بازسازی بناهای باستانی در این استان ایجاد کرد.

نجم الجبوری، فرماندار نینوا در پاسخ به تماس تلفنی المانیتور گفت: «این پروژه اکنون پس از دستورات اخیر کاظمی به یک اولویت استراتژیک تبدیل شده است.» به گفته دفتر فرمانداری نینوا، تفاوت هایی در برآورد هزینه ها وجود دارد و یک شرکت ارزیابی و حسابرسی بین المللی برای این امر در نظر گرفته شده است.

جهاد الدراجی، سخنگوی سازمان هواپیمایی کشوری عراق، هم به المانیتور گفت: «مذاکرات با یک کنسرسیوم فرانسوی در مورد طرح های مناسب برای این پروژه در حال انجام است که اقتصاد و تجارت استان را احیا می کند و ظرفیت حمل و قل هوایی را میان استان های عراق و خارج از کشور افزایش می دهد.»

زهیر الاعرجی، کمیسر منطقه موصل، از پیشنهادهای چندین شرکت از جمله شرکت های ترکیه ای صحبت می کند: «یکی از شرکت های ترکیه ای این مساله را مطرح کرده که بازسازی این فرودگاه توسط آن مستلزم تضمین 600 هزار مسافر در سال توسط دولت محلی است. چنین امری در شرایط فعلی دشوار به نظر می رسد.»

مظهر محمد صالح، مشاور مالی نخست وزیر عراق، به المانیتور گفت: « شهر موصل در دهه 1950 یک مرکز اقتصادی بزرگ برای تجارت غلات و دومین شهر پرجمعیت در کشور بود. در آن زمان فرودگاه این شهر، فرودگاه اصلی گردشگری و تجاری در شمال عراق قلمداد می شد. موصل به طور خاص و استان نینوا به طور کلی نیاز مبرمی به یک فرودگاه مدنی مدرن و پیشرفته دارد که بتواند حمل و نقل هوایی در شمال عراق را تقویت کند و با فرودگاه های اقلیم کردستان و بقیه فرودگاه های عراق مرتبط باشد. این فرودگاه بیش از پیش برای گردشگری و تجارت حیاتی است.»

او در خصوص معافیت های اعطا شده به پروژه فرودگاه موصل هم گفت: «اجرای پروژه بازسازی فرودگاه موصل که بخشی از کارزار بازسازی نینوا پس از آزادسازی آن از تروریسم است، تاکنون به دلیل تشریفات اداری به تعویق افتاده که عمدتا به دلیل تاخیرها در تصمیم گیری و اخذ تاییدیه بوده و زیان های بسیاری را در پی داشته است. برای از دست ندادن سود و جلوگیری از هزینه های اضافی غیرموجه، باید روند بازسازی فرودگاه را تسریع کرد.»

او در قدردانی از تصمیم کاظمی افزود: «دولت در توافق بر سر اجرای پروژه فرودگاه موصل با انعقاد قراردادهایی خارج از سازوکارهای بوروکراتیک مصوب و بر اساس اختیاراتی که به شورای وزیران داده شده است، تصمیمات استثنایی اتخاذ کرده.»

محمود الهاشمی، محقق مرکز تحقیقات اتحادیه در بغداد، به المانیتور گفت: «بازسازی فرودگاه بین المللی موصل گامی در مسیر درست است. موصل از نظر مساحت و جمعیت پس از بغداد در رتبه دوم قرار دارد. این شهر همچنین دارای میراث و تمدن است و فرودگاه این شهر را می توان یکی از قدیمی ترین فرودگاه‌ها در کشور دانست که زمان ساخت آن به سال 1920 و تحت فرمان بریتانیا به عنوان فرودگاه نظامی عراق، بازمی گردد. این فرودگاه در سال 1922 به یک فرودگاه مدنی و پس از جنگ علیه داعش، به چراگاه حیوانات تبدیل شد.»

او در عین حال اینطور استدلال کرد که علاقه ناگهانی به فرودگاه موصل می تواند به عنوان یک کارت سیاسی برای جلب وفاداری نیروهای سیاسی در استان استفاده شود.

نبیل العلی، محقق سیاسی و اقتصادی در بغداد، از معافیت ها برای پروژه بازسازی فرودگاه انتقاد کرد و به المانیتور گفت: «اعطای معافیت های مکرر از سوی دولت به روسای ادارات، موسسات دولتی و وزارتخانه ها می تواند فساد به دنبال داشته باشد. دستورالعمل های اجرای قراردادها به شماره 2 که در سال 2014 صادر شده، قوانین عالی خطاب به همه سازمان ها و موسسات دولتی هستند و خطوطی را ترسیم می کنند که باید در انعقاد قراردادها رعایت شود، به گونه ای که حقوق همه طرف های قرارداد حمایت و تضمین، عدالت و برابری بین مناقصه گران محقق، و از بودجه عمومی حمایت شود. معافیت از این دستورالعمل ها فقط باید در شرایط خاص مانند جنگ، بلایای طبیعی یا بحران های بزرگ در نظر گرفته شود.»

او افزود: «معافیت های زیادی از جمله معافیت های مربوط به قراردادهای مربوط به برنامه سهمیه بندی، قراردادهای پروژه های توسعه منطقه ای به ارزش ده ها میلیارد دلار، و قراردادهای توسط وزارتخانه ها مشاهده شده است. این معافیت ها می توانند به هدر رفت پول عمومی در حدود 20 درصد از حجم هزینه های خارج از دستورالعمل مذکور، منجر شوند.»

جوزف سیلوا، عضو سابق پارلمان عراق از استان نینوا و فعال مدنی و سیاسی، به المانیتور گفت: «تکمیل فرودگاه نینوا یک اتفاق خوب است و خدمات بسیار مورد نیاز را به منطقه ای با بیش از 3 میلیون نفر جمعیت، فراهم می آورد. در حال حاضر، بیشتر ساکنان مجبور هستند از طریق فرودگاه بین المللی اربیل سفر کنند.» سیلوا معتقد است که این فرودگاه دریچه ای فرهنگی به جهان خواهد بود چرا که می تواند به گاشیش مردم موصل که تحت تاثیر ایدئولوژی داعش بوده اند، بیانجامد. گفتمان سختگیرانه و ریشه دار در موصل، جایی که مسیحیان از تبعیض رنج می برند، رایج است.»

سیلوا در ادامه هشدار داد که باید از این پروژه در برابر فساد و باج خواهان محافظت شود: «بسیاری از پروژه های تجاری در موصل به رغم مبالغ هنگفت مالی که به آنها اختصاص داده شده، در حال شکست هستند. بنابراین، اعمال کنترل مالی دقیق و اطمینان از سرعت و اجرای خوب این پروژه ها بیش از پیش ضروری است.»