بن بست سیاسی در میانه ترس از موج جدید خشونت ها در عراق

نویسنده: تحریریه المانیتور

میدل ایست نیوز: مصطفی الکاظمی، نخست وزیر عراق، روز دوشنبه در ادامه کارزار خود برای پیشبرد گفت و گوی ملی به عنوان راه حلی برای پایان دادن به بن بست سیاسی، با رهبران کرد دیدار کرد. کاظمی در سفر خود به اقلیم کردستان با مسعود بارزانی، رئیس حزب دموکرات کردستان، نچیروان بارزانی، رئیس اقلیم کردستان، و مسرور بارزانی، نخست وزیر اقلیم کردستان، دیدارهای جداگانه داشت و در هر سه جلسه، مهمترین مساله گفت و گوی ملی و سازوکار پیشبرد آن برای پایان دادن به نزدیک به یک سال بن بست سیاسی در تشکیل دولت جدید پس از انتخابات سراسری سال گذشته بود.

برهم صالح، رئیس جمهوری عراق، و همچنین بافل طالبانی و دیگر رهبران اتحادیه میهنی کردستان نخست وزیر را در سفر به اربیل همراهی کردند. این اتفاق، یک تحول مهم در آشتی بین دو حزب کرد است. این دو حزب هنوز موفق نشده اند بر سر نامزدی برای ریاست جمهوری به توافق برسند. حزب دموکرات کردستان دومین دوره ریاست جمهوری صالح را رد کرده و ریبر احمد، وزیر کشور اقلیم کردستان، را برای این سمت پیشنهاد داده است. در همین حال، اتحادیه میهنی کردستان بر تجدید دوره صالح اصرار دارد. همراهی صالح با نخست وزیر و حضور در اربیل پس از سال ها غیبت، گامی مهم در جهت کاهش تنش ها تلقی می شود. این امر به ویژه با توجه به اینکه گفت و گوی ملی محور اصلی دیدارهای نخست وزیر با رهبران کرد بود، صادق است.

کاظمی در سخنرانی خود در پنجمین سالگرد درگذشت جلال طالبانی، رئیس جمهوری پیشین عراق، گفت: «عراق، مردم عراق و منافع عراقی ها اهدافی هستند که همه طرف ها در میز گفت و گوی ملی باید در جهت پیشبرد آنها بکوشند.» مراسم سالگرد و سخنرانی کاظمی پس از دیدارهای او با رهبران اقلیم کردستان برگزار شد.

کاظمی یک ماه پیش کارزار گفت و گوی ملی را آغاز کرد. تا کنون دو جلسه از گفت و گوهای ملی با حضور ژنین هنیس پلاسخرت، نماینده ویژه دبیرکل سازمان ملل متحد در عراق، و همه رهبران نیروهای سیاسی فعال در عراق البته به استثنای مقتدی صدر، روحانی پوپولیست شیعه رهبر جنبش صدر، برگزار شده است. در جریان این گفت و گوها، همه نیروهای سیاسی با درخواست صدر مبنی بر برگزاری انتخابات زودهنگام موافقت کردند؛ با این حال، تصمیم گیری نهایی درباره جزئیات برگزاری انتخابات مجدد مستلزم حضور صدر است.

کاظمی سعی دارد با حضور در میان دیگر رهبران عراقی در اربیل و بغداد، به صدر نزدیک نیز شود تا او را متقاعد کند که به گفت و گوی ملی بپیوندد و بدین ترتیب، امکان تهیه یک طرح ملی جامع برای پایان دادن به بن بست سیاسی فراهم آید.

صدر بزرگ ترین برنده انتخابات سال گذشته بود، اما به دلیل موفقیت ائتلاف رقیب موسوم به چارچوب هماهنگی که عمدتا از دیگر گروه های شیعه عراقی تشکیل شده در تشکیل یک سوم مانع که روند انتخاب رئیس جمهوری به عنوان بخشی از تشکیل دولت را متوقف کرده است، صدر در تشکیل دولت شکست خورد. صدر در نهایت از مجلس خارج شد و فرصتی را برای رقیب خود، چارچوب هماهنگی، فراهم آورد تا به عنوان بزرگ ترین بلوک جایگزین او در مجلس شود و به سمت تشکیل دولت حرکت کند. با این حال، زمانی که چارچوب هماهنگی تلاش کرد تا دولتی به رهبری محمد شیاع السودانی که از نزدیکان نوری مالکی، دشمن قدیمی صدر است، تشکیل دهد، صدری ها به مجلس هجوم بردند و این روند را متوقف کردند.
تظاهرات گسترده و درگیری های خونین مدتی طول کشید، اما در نهایت صدری ها در 29 اوت به اشغال پارلمان پایان دادند و ساختمان مجلس در منطقه سبز را ترک کردند.

مجلس هفته گذشته بالاخره توانست کار خود را از سربگیرد و اولین جلسه پس از درگیری ها را برگزار کند. برگزاری جلسه مجلس با خشم شدید صدری ها که در اطراف منطقه سبز تظاهرات کردند، همراه شد. دو موشک نیز در اطراف ساختمان مجلس شلیک شد.

روز اول اکتبر هزاران معترض در سالگرد جنبش تشرین در میدان آزادی در مرکز بغداد گردهم آمدند. اعتراض های جنبش تشرین در سال 2019 با درگیری و خشونت همراه بود و در نهایت به استعفای عادل عبدالمهدی، نخست وزیر پیشین، و همچنین آغاز طرح بازنگری در قانون اساسی در مجلس عراق انجامید. از جمله خواست های اصلی معترضان، پایان نظام سیاسی موسوم به «محاصصه» بوده که نظام سهمیه بندی فرقه ای قدرت است و از زمان سقوط صدام حسین پس از حمله نظامی تحت رهبری ایالات متحده به عراق در سال 2003 بر این کشور حاکم شده.

مجلس هنوز تاریخی برای جلسه بعدی خود تعیین نکرده است؛ انتظار می رود در صورت برگزاری یک جلسه جدید در مجلس، چارچوب هماهنگی طرح دیگری برای تشکیل دولت ارائه دهد. در همین حال، رسانه های حامی صدر درباره موج جدیدی از اعتراضات در صورت تلاش چارچوب هماهنگی برای تشکیل دولت بدون هماهنگی با صدری ها هشدار داده اند.

المانیتور اخیرا اطلاعاتی دریافت کرده مبنی بر اینکه پیام هایی بین دو طرف مبادله شده که می تواند به مشارکت صدر در دور سوم گفت و گوهای ملی بیانجامد و کاظمی هم در حال آماده سازی مقدمات برای این مذاکرات است.

تظاهرات اول اکتبر امسال تا اندازه زیادی مسالمت آمیز بود و تلفات جانی نداشت و فقط برخی زخمی شدند که شدت جراحات آنها زیاد نبود. انتظار می رود آرامش تا 25 اکتبر که سالگرد موج دوم جنبش تشرین در سال 2019 است، ادامه یابد.