میدل ایست نیوز: طی سال‌های اخیر مبارزه با پ‌ک‌ک یکی از محورهای سیاست خارجی آنکارا بوده است. ترکیه بسیاری از روابط خود با دیگر کشورها را تحت‌الشعاع این محور اساسی قرار داده و برای رسیدن به خواسته خود از هیچ ابزاری دریغ نمی‌کند.
دیگر کشورها نیز در مقاطع مختلف بنا به منافع ملی خود، سیاستی همسو با آنکارا اتخاذ می‌کنند و دراین‌بین فعالان کرد پ‌ک‌ک و گروه‌های وابسته به آن، قربانی روندهای دیپلماتیک می‌شوند.
به‌عنوان‌مثال از سال‌های دهه ۱۹۹۰، حضور عبدالله اوجالان در سوریه، بنیان‌گذار مشترک و بانفوذ حزب کارگران کرد ترکیه (PKK) در سوریه موجب بروز بحران دیپلماتیک در روابط دمشق و آنکارا بود. در سال ۱۹۹۸، حکومت ترکیه همسایه خود را به حمله نظامی تهدید، تانک‌های خود را در مرز ترکیه – سوریه مستقر کرد و خواهان استرداد رهبر کردها شد. مقامات سوری به این توافق دست یافتند که به‌جای استرداد، او را به کشور ثالثی اخراج کنند.
پس از آن که اوجالان از سوریه اخراج شد، به هرکجا که رفت با فشار ترکیه نتوانست در آنجا بماند و سرانجام در کنیا توسط دستگاه‌های مخفی ترکیه و با کمک موساد اسرائیل و سیا بازداشت شد. او در ترکیه به حبس ابد محکوم شد و در زندانی در جزیره «ایمرالی» به سر می‌برد. در زمان بازداشت او پیام روشن بود: ترکیه قادر است به استرداد اعضای تحت تعقیب PKK از هر کشوری که باشد دست یابد.
راهبردهای ترکیه اعم از بمباران نظامی، باج‌خواهی‌های مهاجرتی و وتوی دیپلماتیک، برحسب موقعیت و ابزارهای فشاری که در اختیار دارد، متفاوت اما باهدف یکسان و کسب حمایت مخاطبان در مبارزه علیه PKK است. نتیجه نیز چنین است و مخالفان حکومت ترکیه نباید در هیچ جایی خود را در امنیت حس کنند.
اکنون چنین روندی دررابطه‌با فعالان کرد سوری نیز در حال تکرار است و آنکارا تحریم آنان توسط سوئد و فنلاند را به‌عنوان پیش‌شرط موافقت خود برای پیوستن این دو کشور به ناتو عنوان کرده است.
روابط آنکارا و استکهلم
ترکیه مدت‌های طولانی است که سوئد را به‌خاطر روابط نزدیک با پ‌ک‌ک (حزب کارگران کردستان) و ی‌پ‌گ (یگان‌های مدافع خلق) که آن را شاخه سوریه پ‌ک‌ک می‌خواند، شماتت می‌کند.
یکی از دلایل اصلی این مناقشه، تعریف و تفسیر کاملاً متفاوت سوئد از مفهوم تروریسم است. سوئد که مدافع حقوق بشر و دموکراسی بوده، از نزدیک خواسته‌های کردها در ترکیه را دنبال کرده است حتی به قیمت آزردگی ترکیه.
برای مثال وزیر امور خارجه ترکیه به‌شدت آنا لیند، وزیر امور خارجه سوئد را برای برگزاری یک نشست ۲۰۲۰ استکهلم با نمایندگان ارشد ی‌پ‌گ محکوم کرده است.
ترکیه و سوئد همچنین بر سر عملیات مرزی ترکیه در شمال شرقی سوریه به نام عملیات چشمه صلح در اواخر سال ۲۰۱۹ با هم مجادله کردند. مولود چاووش‌اوغلو، وزیر خارجه ترکیه و آنا لیند، وزیر خارجه سوئد در جریان دیداری در آنکارا در سال ۲۰۲۱ با هم وارد مجادله لفظی شدند.
سوئد در اندیشة پیوستن به ناتو
پس از تجربة تلخ اوکراین، سوئد و فنلاند بیش از گذشته در جهت پیوستن به ناتو تلاش کردند، در این میان مخالفت ترکیه به‌عنوان یکی از اعضای پیمان آتلانتیک شمالی، مانعی جدی به‌حساب می‌آمد.
ترکیه سوئد را به‌خاطر روابط نزدیک با ی‌پ‌گ حامی تروریست می‌داند و شرط او برای موافقت با پیوستن سوئد به ناتو متوقف کردن حمایت از کردهای سوریه است.
در خصوص فعالیت‌های پ‌ک‌ک و تروریست شمردن آنها در داخل کشور ترکیه میان این کشور با متحدان در ائتلاف ناتو اختلافی وجود ندارد.
ولی موضوع مناقشه‌برانگیز گروه‌های برون‌مرزی کرد و سایر شاخه‌های پ‌ک‌ک نظیر یگان‌های مدافع خلق (YPG) است که در طول دوران نبرد با داعش در شمال عراق و سوریه نه‌تنها از سوی متحدان غربی به‌عنوان گروه تروریستی شناخته نشدند، بلکه با حمایت تسلیحاتی و به‌عنوان یک شریک در نبرد علیه داعش حساب شده بودند.
حالا خواست اصلی ترکیه از سوئد علاوه بر تروریستی شناختن گروه پ‌ک‌ک و سایر شاخه‌های این گروه، مقابله فعالانه با فعالیت آنها در خاک این دو کشور است.
در شرایطی که سوئد به موافقت ترکیه برای پیوستن به ناتو نیاز دارد، وزیر امور خارجه دولت جدید سوئد گفته است کشورش برای به‌دست‌آوردن رضایت ترکیه در جهت پیوستن به ناتو، از گروه مسلح کردی یگان‌های مدافع خلق یا YPG فاصله خواهد گرفت. وی گفته است رابطه خیلی نزدیکی میان گروه‌های کرد سوریه و پ.ک.ک وجود دارد بنابراین، این مسئله برای روابط ما با ترکیه خوب نیست.
البته این تنها شرط اردوغان برای پیوستن سوئد به ناتو نبوده است؛ آنکارا از سوئد و فنلاند و همین‌طور سایر اعضای اتحادیه اروپا می‌خواهد که به محدودیت‌های صادرات تسلیحاتی اعمال‌شده این اتحادیه در پی حمله سال ۲۰۱۹ ترکیه به سوریه که عملیاتی برای عقب راندن یگان‌های مدافع خلق (YPG) از مرز همسایگی با این کشور بود، پایان داده شود.
اگرچه تجارت تسلیحات ترکیه با دو کشور نوردیک خواهان پیوستن به اتحاد نظامی در سطح قابل‌توجهی نیست؛ اما مقامات آنکارا متذکرند که به‌صورت اصولی هرگونه گسترش بیشتر ائتلاف نظامی با کشورهایی که مانع یا محدودکننده معاملات تسلیحاتی هستند نباید پذیرفته شود.
مولود چاووش‌اوغلو، وزیر امور خارجه ترکیه نیز این موضوع را پیش‌تر علناً بیان کرده و گفته که محدودیت‌های تسلیحاتی برخلاف روح یک اتحاد نظامی است.
دولت سوئد تحریم‌های تسلیحاتی علیه ترکیه را لغو کرده؛ اما آنکارا خواستار تحویل ناراضیان کردی است که ساکن سوئد هستند.
اکنون رئیس‌جمهوری ترکیه درمورد مسئله کردها که یکی از دغدغه‌های راهبردی او محسوب می‌شود، از حمایت کامل دو کشوری برخوردار است که بی‌طرفی و حمایت از پناهندگان سیاسی را از وظایف خود می‌دانستند. استرداد تبعیدی‌ها در ازای وعده تأمین امنیت همان معامله‌ای است که در نهایت ترکیه، سوئد و فنلاند بر سر آن به توافق رسیدند. در واقع دو کشور اسکاندیناوی از حمایت از اعضای جنبش فتح‌الله گولن که آنکارا آن را مسئول کودتای نافرجام ۱۵ ژوئیه ۲۰۱۶ می‌شناسد، دست برداشته و موافقت کردند که پ‌ک‌ک و همچنین حزب اتحاد دموکراتیک کرد در سوریه و شاخه مسلح آن یعنی یگان‌های مدافع خلق را به‌عنوان سازمان‌های تروریستی بشناسند.
مقامات کرد سوریه اقدام سوئد در جهت فاصله‌گرفتن از کردهای سوریه را عدم پایبندی این کشور به تعهداتش در مورد همکاری با کردهای در راستای مقابله با داعش عنوان کرده‌اند.
برخی رسانه‌های نزدیک به اداره خودگردان کردی در سوریه فشار ترکیه بر کشورهای سوئد و فنلاند و همچنین تلاش آنکارا برای عادی‌سازی روابط ترکیه با دولت سوریه را تلاش آنکارا برای انزوای سیاسی اداره خودگردان کردی در سوریه دانسته‌اند.
