آیا بازسازی خطوط لوله نفت عراق صادرات را افزایش و قاچاق را متوقف می‌کند؟

میدل ایست نیوز: پس از 11 سال بار دیگر ضرورت جایگزینی خطوط نفتی ساحلی عراق مطرح شد. اقدامی که به گفته متخصصان تضمین کننده افزایش صادرات نفت خام این کشور تا حدود 1.5 میلیون بشکه در روز و توقف ضرر چندین میلیون دلاری قاچاق است.

به گزارش الجزیره، «محمد سعدون محسن» دستیار مدیر کل شرکت بازاریابی نفت عراق (SOMO) و نماینده این کشور در اوپک در گفت وگویی با خبرگزاری رسمی عراق اعلام کرد که طرح هایی برای برای افزایش صادرات عراق وجود دارد که یکی از آنها شامل جایگزینی خطوط لوله دریایی است که میزان صادرات نفت را در حدود 900 هزار بشکه در روز از نرخ فعلی سه میلیون و 350 هزار بشکه افزایش می دهد.

ضررهای ناشی از قاچاق نفت در عراق چقدر است؟

بیش از نیم قرن از خطوط لوله فعلی می گذرد و همین امر باعث فرسودگی آنها شده؛ به عنوان مثال خط لوله «خورالعمیه» (جنوب کشور) بیش از 60 سال قدمت دارد. خورالعمیه یکی از 7 بندر استان بصره است که 5 بندر آن تجاری و 2 بندر نفتی است. خط لوله ای که به سمت بندر بصره می رود نیز، بیش از 50 سال قدمت دارد و این همان چیزی است که ادامه عملیات قاچاق و نفوذ در آن را تسهیل می کند.

«غالب محمد» یکی از اعضای کمیته نفت و گاز در چهارمین اجلاس مجلس نمایندگان سابق (2018-2021)، وجود دو روش عملیات قاچاق را بیان کرد، روش اول از طریق سوراخ کردن خطوط لوله نفت و روش دوم از طریق مخازن حمل و نقل نفت.

محمد در مصاحبه خود با «الجزیره نت»، خسارات عراق در نتیجه قاچاق نفت را در حدود صد هزار بشکه در روز یا حدود سه میلیون بشکه در ماه و 36 میلیون بشکه در طول سال برآورد کرد.

برای مدت طولانی، SOMO استراتژی و برنامه های خود را برای جایگزینی لوله‌های دریایی توسعه داده، اما یک منبع بلندپایه به الجزیره نت گفت که فقدان قابلیت‌های فنی و لجستیکی مانعی بر سر راه اجراست. علاوه بر این که اجرای این پروژه نیازمند حضور شرکت‌های غول‌ یکر متخصص در این زمینه است.

این منبع که نخواست نامش فاش شود می افزاید که این شرکت در برنامه های خود یک دوره زمانی حدود یک سال و نیم را برای جایگزینی کامل خطوط لوله دریایی به عنوان بخشی از یک پیشنهاد اولیه در نظر گرفته است.

آیا تعویض لوله ها موجب افزایش حجم صادرات می شود؟ هزینه مورد نیاز چقدر است؟

«بلال الخلیفه» پژوهشگر اقتصادی و کارشناس نفتی در پاسخ به این سوال بر لزوم توسعه خطوط لوله صادرات دریایی حامل نفت توسط عراق، به ویژه خطوط لوله طولانی که بسیار قدیمی شده اند، و نوسازی آنها مطابق با ظرفیت تولید صادرات فعلی تاکید کرد. وی همچنین گفت که این اقدام با برنامه های نفتی عراق که به تولید روزانه 7 میلیون بشکه نفت پس از چند سال می انجامد، همخوانی دارد.

او در مصاحبه با الجزیره نت گفت که موضوع فقط به لوله ها محدود نمی شود، بلکه سکوهای بارگیری را نیز شامل می شود، زیرا برخی از این سکوها در برخی بنادر مهم عراق ثابت و برخی دیگر به صورت موقت شناور هستند.

الخلیفه کل هزینه خطوط لوله و سکوها را بیش از 15 میلیارد دلار تخمین می زند که ممکن است عراق در حال حاضر قادر به اجرای آن نباشد.

راه کار های حذف قاچاق چیست؟

بخش عمده خطوط لوله فرسوده است و دائماً در معرض نشت قرار دارد، اما عملیات قاچاق نفت معمولاً از طریق نشت لوله ها انجام نمی شود، بلکه شامل عملیات دور زدن لوله و نیز با دستکاری کنتورهای نفت برخی از ایستگاه های تخلیه و بارگیری در حین عرضه به نیروگاه های برق، کارخانه های آجرپزی و یا پالایشگاه های نفت است. خصوصا در مورد فروش نفت سیاه تولید شده پس از فرآیند تصفیه.

به همین منظور، الخلیفه راه حل ها را به تلاش های اطلاعاتی، مبارزه با فساد و از بین بردن مافیای قاچاق نفت و نیز احداث خطوط لوله جدید و ایجاد سکوهای بزرگ و در بندر بزرگ «فاو» منحصر می کند که در نتیجه آن می توان از سیستم قدیمی صرف نظر کرد یا وابستگی به آن را کاهش داد.

وی بر اهمیت جایگزینی سیستم قدیمی با سیستم جدید از طریق عقد قرارداد با شرکت های بزرگ بین المللی و متخصص در این زمینه تاکید کرد، مشروط بر اینکه قرارداد با سیستم «BOOT»، که یک سیستم عملیات، ساخت و انتقال و نیز انتقال مالکیت یا ساخت است، باشد تا عراق از تامین مالی این پروژه مانند قرارداد خط لوله «عقبه» معاف باشد.

آیا جایگزین خطوط لوله ضروریست؟

مهندس «باسم الغالبی» دستیار مدیر کل تولید ملی در شرکت نفت بصره، می گوید که خطوط لوله قدیمی دریایی «سیل لین» یک و دو، در سال 1970 تاسیس شده و بسیار قدیمی و در معرض آسیب هستند که منجر به ضرر تولید و صادرات و محاسبه ارزش تولید توسط شرکت های خارجی در صورت عدم توانایی صادرات نفت و همچنین آلودگی آب دریا در صورت آسیب به این لوله ها می شود.

الغالبی بر لزوم تعویض این لوله ها تاکید کرد و گفت: علاوه بر این دو خط لوله، مجموعه ای از خطوط صادراتی لین 1 و لین 2 نیز داریم که برای انتقال نفت خام از «الفاو» به سکوهای واحد صادراتی 1، 2، 3 و 5 است که در شرایط بسیار عالی هستند.

وی افزود: با توجه به خط لوله صادراتی از طریق بندر العمیه که در سال 1970 احداث شد و اکنون آسیب دیده است، برنامه ای برای جایگزینی آن نیز وجود دارد و گفت که طرح دیگری برای ایجاد خطوط دریایی جدید با نام های سیل لین 4 و 5 به جای خطوط قدیمی تحت نظر شرکت ایتالیایی ENI (اپراتور میدان نفتی الزبیر)، وجود دارد.

وی خاطرنشان کرد که لوله هایی لاستیکی وجود دارد که منحصراً به سکوهای واحد صادراتی متصل می شوند، علاوه بر این طرحی یکپارچه برای آماده سازی و جایگزینی لوله هایی که ممکن است آسیب ببینند وجود دارد.

اهمیت قرارداد با شرکت های خارجی چیست؟

«حمزه الجواهری» کارشناس نفت، اذعان دارد که جایگزینی خطوط لوله قدیمی ظرفیت صادرات را حدود 1.5 میلیون بشکه در روز افزایش می دهد. به ویژه خطوط لوله در خورالعمیه که زمان تعویض آنها فرا رسیده است.

الجواهری احداث یک لوله کمکی با دو لوله به سکوی شناور چهارم و پنجم را پیشنهاد می کند تا قسمت پایینی را که به خلیج متصل است تقویت و آن را تثبیت کند و این اقدام بین یک میلیارد تا 1.25 میلیارد دلار هزینه خواهد داشت.

الجواهری در رابطه با بهترین گزینه برای اجرای جایگزینی لوله های دریایی پیشنهاد کرد که این پروژه با قرارداد با شرکت های خارجی بین المللی انجام شود و خاطرنشان کرد که تعویض لوله ها مانع از صادرات فعلی نمی شود.