مردم عرب درباره رابطه با اسرائیل، فساد، دموکراسی و مسائل اقتصادی چه نظری دارند؟

نویسنده: کانر اکولز

میدل ایست نیوز: طبق «شاخص افکار عربی 2022» که روز پنجشنبه توسط مرکز عربی برای تحقیقات و مطالعات سیاست گذاری در قطر منتشر شد، شهروندان عرب در سراسر خاورمیانه و شمال آفریقا همچنان به اسرائیل و ایالات متحده به عنوان تهدیدهای اصلی برای امنیت کشور خود می نگرنند و با عادی سازی روابط با دولت یهود مخالف هستند.

تقریبا 80 درصد از پاسخ دهندگان گفتند که سیاست های ایالات متحده و اسرائیل «امنیت و ثبات منطقه» را به خطر می اندازند. این در حالی بود که تنها 57 درصد از شرکت کنندگان در نظرسنجی نظر مشابهی را درباره ایران و روسیه ارائه کردند که یعنی در قیاس با سال 2016، دیدگاه عمومی جامعه عرب به این دو کشور حدود 15 امتیاز بهبود یافته است. در یک قیاس کلی تر، ترکیه و چین تنها کشورهایی بودند که در رابطه با سیاست گذاری های خود در جهان عرب، رتبه مثبتی کسب کردند.

دانا ال کُرد، استاد دانشگاه ریچموند، در یک نشست مطبوعاتی درباره این یافته ها گفت: «به طور کلی این احساس غالب است که آمریکا در سیاست گذاری های خود در قبال خاورمیانه ریاکاری دارد. این احساس وجود دارد که دولت در ایالات متحده در مواضع خود در حمایت و ترویج دموکراسی، در رابطه با خاورمیانه استثنا قائل می شود (یک استاندارد دوگانه در قبال منطقه دارد).»

شرکت کنندگان در این نظرسنجی به ویژه درباره سیاست گذاری های ایالات متحده در قبال فلسطین دیدگاه منفی داشتند و تنها 11 درصد از آنها گفتند که مواضع واشنگتن را تایید می کنند. در مقام مقایسه، 31 درصد از شرکت کنندگان در نظرسنجی سیاست ایران در قبال فلسطینی ها و 43 درصد نیز سیاست ترکیه را در همین زمینه، تایید کردند.

نظرسنجی شاخص افکار عرب شامل داده های مصاحبه های حضوری با 33هزار پاسخ دهنده در 14 کشور عربی است و مصاحبه با پاسخ دهندگان سعودی از طریق تلفن انجام شده. نظرسنجی انجام شده در سال 2022، هشتمین نظرسنجی مرکز عرب از سال 2011، زمان آغاز این پروژه، بوده است. مصاحبه کنندگان طیف وسیعی از سوالات را درباره دموکراسی، سیاست و اقتصاد مطرح می کنند. و اگرچه نتایج دقیق نظرسنجی فقط به زبان عربی در دسترس است، مرکز عرب واشنگتن دی.سی. یک خلاصه اجرایی از این نظرسنجی را به زبان انگلیسی منتشر کرده. کشورهای مورد نظر شامل الجزایر، مصر، عراق، اردن، کویت، لبنان، لیبی، موریتانی، مغرب، فلسطین، قطر، عربستان سعودی، سودان و تونس بودند.

در رابطه با مساله سیاست خارجی، نتایج نظرسنجی مرکز عرب نشان می دهند که شهروندان کشورهای عربی و رهبران این کشورها به شدت با یکدیگر اختلاف نظر دارند و این مساله به ویژه درباره تلاش شماری از این رهبران برای تنش زدایی با اسرائیل صدق می کند. در مغرب و سودان که همانند امارات متحده عربی و بحرین روند ایجاد ارتباطات با اسرائیل از چندی پیش آغاز شده، حمایت از عادی سازی روابط به میزان قابل توجهی رو به افزایش است؛ با این حال، ارتباط با اسرائیل به طور کلی محبوب نیست و 84درصد از مجموع شرکت کنندگان در نظرسنجی اعلام کردند که با هرگونه روابط دیپلماتیک با تل آویو مخالف هستند.

در عربستان سعودی که اسرائیل آن را مهم ترین هدف برای برقراری ارتباطات قلمداد می کند و به دنبال به رسمیت شناخته شدن از سوی آن است، تنها پنج درصد از شرکت کنندگان در نظرسنجی از عادی سازی روابط حمایت کردند و 38 درصد افراد گفتند که مخالف چنین سیاستی هستند و 57 درصد نیز یا نظر قطعی در این باره نداشتند یا از پاسخ دادن خودداری کردند. بیشترین مخالفت ها با عادی سازی روابط در الجزایر، موریتانی، لیبی، فلسطین، اردن و تونس مشاهده شدند که بین 90 تا 99 درصد از پاسخ دهندگان گفتند مخالف عادی سازی روابط با دولت یهود هستند.

خلیل جهشان، مدیر اجرایی مرکز عرب واشنگتن دی.سی. معتقد است که سیاست گذاران آمریکایی باید در هنگام تدوین سیاست برای منطقه این شکاف بین رهبران و شهروندان عرب را در نظر بگیرند: «کشورهایی که از حمایت از دموکراسی دم می زنند و به آن افتخار می کنند، باید به افکار عمومی توجه داشته باشند و ببینند مردم واقعا چه می خواهند.»

اکثریت قریب به اتفاق پاسخ دهندگان حمایت خود را از حکومت دموکراتیک اعلام کردند، اما 47درصد آنها نگران این مساله بودند که کشورشان هنوز آمادگی لازم را برای «دموکراسی» ندارد.

اگرچه 80درصد از شرکت کنندگان در نظرسنجی مردم عرب را یک ملت واحد می دانستند، این نظرسنجی نشان داد که اختلاف شدیدی بین کشورهای خلیج فارس و بقیه کشورهای عربی بر سر مسائل اقتصادی وجود دارد. بیش از 90درصد از شهروندان کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس وضعیت اقتصادی خانوادگی خود را خوب یا بسیار خوب توصیف کردند، اما در کشورهای شمال آفریقا این درصد به 66 و در منطقه شام به 50 کاهش یافت. 86درصد شرکت کنندگان در کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس گفتند که درآمد خانوار برای گذراندن یا پس انداز پول کافی است، اما در منطقه شام شامل اردن، فلسطین و لبنان، تقریبا نیمی از شهروندان گفتند که درآمد آنها حتی برای پوشش هزینه های روزانه هم کافی نیست.

در رابطه با فساد، نزدیک به سه نفر از هر چهار (73درصد از شرکت کنندگان در نظرسنجی) معتقدند که کشورشان از فساد گسترده رنج می برد. در لبنان، تونس و عراق، بیش از 90درصد از پاسخ دهندگان فساد گسترده را گزارش کردند، در حالی که در قطر و عربستان سعودی کمتر از 30درصد این نظر را داشتند.

شایان ذکر است که طبق نتایج این نظرسنجی، 36درصد از پاسخ دهندگان به اخبار آنلاین به عنوان منبع اصلی اطلاعات خود اشاره کردند که افزایشی 31درصدی نسبت به سال 2011، زمانی که برای اولین بار این سوال پرسیده شد، را نشان می داد. با این حال، به رغم علاقه به اخبار آنلاین، 57درصد از شرکت کنندگان گفتند که به اطلاعات منتشر شده در رسانه های اجتماعی اعتماد ندارند.