چرا قطر روابط خود با سوریه را بهبود نمی‌بخشد؟
قطر معتقد است، هیچ گام جدی‌ای از سوی سوریه برای نشان دادن تعهد به ترمیم خساراتی که به کشور و مردم خود وارد ساخته دیده نمی‌شود، لذا موضع قطر نیز در قبال این کشور تغییر نکرده است.
میدل ایست نیوز: روابط کشورهای عربی با سوریه در ماه‌های اخیر و پس از زلزله در این کشور بار دیگر به موضوع مورد بحثی تبدیل شده است. در سال 2011 و شروع بحران سوریه، کشورهای عربی به ویژه کشورهای شورای همکاری مواضع نسبتا همسویی در قبال دولت بشار اسد داشتند.
به گزارش میدل ایست نیوز، هدف این کشورها سرنگونی نظام اسد بود و در این راستا گروه‌های شبه نظامی مخالف دولت را تجهیز می‌کردند. با گذشت زمان، رفته رفته در مواضع این کشورها نسبت به دولت دمشق شکاف ایجاد شد، شکافی که امروز به بالاترین حد خود رسیده است. در حالی که پس از امارات و عمان، اکنون عربستان و بحرین نیز رویکرد مثبتی در قبال دمشق پیش گرفته اند، قطر بشدت مخالف برقراری روابط مجدد با سوریه است.
در یک دهه بحران سوریه چه گذشت
با گذشت تنها چند ماه از شروع بحران در سوریه، کشورهای شورای همکاری روابط خود با این کشور را قطع کرده و حتی در جلسات اتحادیه عرب، عضویت سوریه در این اتحادیه را به حالت تعلیق درآوردند.
سران کشورهای شورای همکاری معتقد بودند دولت بشار اسد اقداماتی متناقض با حفظ و رعایت حقوق بشر انجام داده و اعتراضات مسالمت آمیز مردمی را با روش های خشونت آمیز سرکوب می‌کند لذا این کشور ها از قطع روابط دیپلماتیک نیز فراتر رفته و به همراه دیگر متحدین عرب خود با 18 رای حضور سوریه در اتحادیه عرب را به حالت تعلیق درآوردند.
در دسامبر سال 2015 شورای امنیت سازمان ملل متحد قطعنامه‌ی موسوم به قطعنامه 2254 تصویب کرد که هدف از آن ارائه‌ی راهکاری برای پایان دادن به جنگ سوریه بود.
بر اساس این قطعنامه پیشنهاد شده بود که حملات علیه غیرنظامیان بصورت فوری متوقف شود، مذاکرات صلح آغاز شود، قانون اساسی جدید تدوین شود، دولت انتقالی تشکیل شود، انتخاباتی تحت نظارت سازمان ملل متحد برگزار شود و مردم سوریه حق تعیین سرنوشت خود را داشته باشند.
این قطعنامه تا سال های بعد نیز مبنای رویکرد کشورها نسبت به سوریه به حساب می‌آمد تا آنکه برخی از کشورها با تشخیص اینکه عادی سازی روابط با سوریه برای حصول منافع ملی آنها سودمند است، مواضع جدیدی اتخاذ کردند.
نقش قطر در طول بحران سوریه
قطر از ابتدای بحران در سوریه در کنار اپوزیسیون این کشور ایستاد و آنها را از نظر مالی و نظامی علیه حاکمیت بشار اسد تجهیز کرد.
تمیم بن حمد آل ثانی، امیر قطر در همان روزهای نخست به قدرت رسیدن خود، اعلام کرد که از شورای ملی سوریه- یکی از مهم ترین گروه های مخالف بشار اسد- حمایت می‌کند، این حمایت تنها در مقام گفتار نبود و سران قطر چندین بار با اعضای شورای ملی سوریه دیدار کردند.
دوحه همچنین در طول بحران میزبان نشست گروه “دوستان سوریه” بود که با هدف سرنگونی بشار اسد به تجهیز مخالفان می‌پرداختند، این گروه متشکل از کشورهای بریتانیا، فرانسه، آلمان، ایالات متحده آمریکا، ایتالیا، اردن، عربستان سعودی، ترکیه، مصر، امارات متحده عربی و قطر به میزبانی دوحه بود.
در سال های ابتدایی جنگ سوریه اخباری غیر رسمی منتشر شد مبنی بر اینکه قطر پایگاه هایی برای آموزش نظامیان مخالف اسد دایر کرده است. بر اساس این اخبار، برخی اعضای ارتش آزاد سوریه و جبهه اسلامی برای آموزش های نظامی به پایگاه های قطر منتقل می‌شدند.
با وجود آنکه این اخبار هیچ گاه توسط منابع رسمی تایید نشد اما با توجه به مواضع دوحه علیه دمشق چنین موضوعی چندان بعید به نظر نمی‌رسد.
تلاش های قطر علیه دولت بشار اسد با پایان یافتن بحران سوریه متوقف نشد.
در سال 2019 و پس از حمله ترکیه به شمال سوریه، قطر تنها کشور عربی بود که این حملات را محکوم نکرد. اتحاد با ترکیه، دشمنی قطر با دولت دمشق را دو چندان کرده است.
سال گذشته نیز دوحه میزبان نشست سران تبعیدی گروه های مخالف بشار اسد بود، نشستی که اپوزیسیون معتقد بود در آن سعی دارد با اصلاح اشتباهات گذشته برای اقدامات آینده خود برنامه ریزی کند.
کشورهای عربی در مسیر عادی سازی و موضع سرسخت قطر
در سال 2018 امارات متحده عربی نخستین گام ها را برای عادی سازی روابط با سوریه برداشت. چند دیدار میان سران عالی رتبه ابوظبی و دمشق صورت گرفت، پرواز مستقیم میان دو کشور برقرار شد، تواقفنامه‌هایی برای همکاری در زمینه‌ی انرژی به امضا رسید و امارات با اظهار تمایل برای سرمایه گذاری در سوریه سعی کرد بعنوان یکی از بازیگران اصلی در بازسازی این کشور حضور داشته باشد.
بحرین نیز سال گذشته سفیر جدیدی به دمشق فرستاد و روابط دیپلماتیک خود با سوریه را از سر گرفت.
پس از وقوع زلزله در سوریه، سرعت عادی سازی روابط دولت بشار اسد با کشورهای عربی افزایش یافت؛ عمان علاوه بر آنکه سعی کرد به وسیله‌ی پرواز مستقیم یک پل هوایی با دمشق ایجاد کرده تا در ارسال کمک به زلزله زدگان سهولت ایجاد کند، میزبان بشار اسد رییس جمهور سوریه نیز بود.
عربستان نیز اظهار داشت که کشورهای عربی ناگزیر از گفتگو با دولت سوریه هستند. فیصل بن فرحان وزیر امور خارجه عربستان در مصاحبه‌ای اعلام کرد بازنگری در نحوه روابط با دمشق ضرورت دارد.
برخی تحلیلگران بر این باورند که از سر گیری روابط دیپلماتیک جمهوری اسلامی ایران و عربستان، سبب می‌شود دولت سعودی بیش از گذشته به بهبود روابط با دمشق تمایل داشته باشد.
با این وجود قطر همچنان موضع سفت و سختی در قبال سوریه دارد. مقامات قطر در مصاحبه‌های بسیاری بیان کرده اند که دلیل آنکه کشورهایی مانند عربستان و امارات به دنبال بهبود روابط با بشار اسد هستند، این است که از قدرت یافتن اخوان‌المسلمین در سوریه هراس دارند.
قطر معتقد است، هیچ گام جدی از سوی حکومت دمشق برای نشان دادن تعهد به ترمیم خساراتی که به کشور و مردم خود وارد ساخته دیده نمی‌شود، لذا موضع ما نیز در قبال این کشور تغییر نکرده است.
حاکمان قطر معتقدند در سال 2011 سوریه به دلایل واضحی از اتحادیه عرب کنار گذاشته شد و آن دلایل هنوز پابرجا هستند، لذا سخن گفتن از بازگشت سوریه به اتحادیه عرب غیر منطقی است.
سران قطر با بیان اینکه نظام سوریه مجرم است و ما در کنار ملت سوریه خواهیم ماند، موضع خود را آشکار ساخته اند و با اعلام آنکه همان گونه که به عادی سازی روابط با اسرائیل تن نمی‌دهیم در مقابل سوریه نیز موضع ثابتی داریم، نشان داده‌اند که سیاست خارجی کشورشان در این باره انعطافی نخواهد داشت.
