نویسندگان: میثاق الخطیب و آدام لوسنته
میدل ایست نیوز: اقتصاد عراق در شرایط سختی قرار دارد و همین مساله، جمعیت جوان این کشور را به تلاش برای یافتن راه های خلاقانه برای جسب درآمد واداشته است.
به طور سنتی، بسیاری از جوانان عراقی برای یافتن کار در بخش دولتی جست و جو می کنند. با این حال، در بودجه تازه تصویب شده دولت جدید عراق جایی برای نیروهای جدید وجود ندارد. طبق برنامه بودجه سال 2023 که روز دوشنبه گذشته پس از ماه ها تاخیر به تصویب رسید، هیچ کدام از وزارتخانه ها تمایلی به استخدام نیروهای تازه کار یا موقت ندارند.
مساله دیگر این است که ارزش دینار عراق در برابر دلار امریکا از زمان روی کار آمدن دولت محمد شیاع السودانی در اکتبر گذشته، کاهش یافته است. قیمت بالای نفت در سال 2022 اندکی به وضعیت اقتصادی عراق کمک کرد، اما این کشور همچنان با فساد شدید دست و پنجه نرم می کند و از زمان جنگ روسیه در اوکراین با افزایش قیمت مواد غذایی مواجه بوده است.
احمد الامیر که یک ستاره 28 ساله در شبکه های اجتماعی از بغداد است، در سال 2016 از دانشگاه بغداد در رشته اقتصاد فارغ التحصیل شد؛ با این حال، تا کنون موفق نشده در رشته تحصیلی خود کاری پیدا کند. امیر به المانیتور گفت: «فرصت های شغلی کافی برای جوانان در عراق وجود ندارد و به همین دلیل است که شاهد این هستیم که جوانان به خیابان ها می روند و اعتراض می کنند. من در بانک ها و شرکت های خصوصی به دنبال کار گشتم. اولین سوالی که می پرسیدند این بود که آیا سابقه کار دارم یا خیر. این پرسش ها جوانان عراق را نابود می کند. ما تازه فارغ التحصیل شده ایم.»
امیر یک رستوران راه اندازی کرد، اما موفق نشد کار را پیش ببرد. او بعدتر به عنوان راننده تاکسی مشغول به کار شد و این تنها یکی از مشاغل او در سال های گذشته بود که هیچ ارتباطی با اقتصاد نداشت. او نهایتا در سال 2021 با ناامیدی به همراه هزاران عراقی دیگر در صدد تلاش برای ورود غیرقانونی به اتحادیه اروپا از طریق لهستان برآمد و برای این کار به لیتوانی سفر کرد. او گفت: «همه راه ها و فرصت ها در عراق به روی من بسته بود. فکر می کردم مهاجرت تنها راه برای یافتن آینده است.»
در لیتوانی بود که برای اولین بار ایده راه اندازی یک کانال در سایت «تیک تاک» به ذهن امیر رسید. او خودش آن را روز را «روز یک عراقی در لیتوانی» می نامد. کانال خیلی زود رشد کرد و امیر اکنون بیش از یک میلیون دنبال کننده در اینستاگرام دارد. امیر از درآمدهای تبلیغاتی که در صفحات فیس بوک، اینستاگرام و تیک تاک خود دارد، ماهانه حدود دو هزار دلار درآمد دارد.
با این حال، موفقیت امیر یک اتفاق عادی و متداول قلمداد نمی شود و بیشتر کاربران شبکه های اجتماعی در عراق برای کسب درآمد از کانال های خود با مشکلات زیادی مواجه هستند. برای نمونه، یوتیوب بر اساس معیارهای مختلف، به یوتیوبرهای عراقی به ازای هر هزار بازدید، مبلغی کمتر از مبلغ پرداختی به فعالان در سایت از دیگر کشورها می پردازد. مشکلات ساختاری نیز وجود دارد. سرعت اینترنت در عراق نسبتا کند است.
علی عادل از طریق پخش آنلاین بازی های ویدیویی و با دریافت کمک های مالی طرفداران و حمایت از فروشگاه های فناوری در عراق، ماهیانه حدود 500 دلار درآمد دارد. او از بغداد به سلیمانیه در منطقه کردستان نقل مکان کرده چون به گفته خودش سرعت اینترنت در آنجا نسبتا بیشتر است. عادل به المانیتور گفت: «من تمام تلاشم را کردم تا در بغداد به اینترنت با سرعت مناسب برای بازی های ویدیویی آنلاین دسترسی پیدا کنم؛ اما موفق نشدم. سرعت اینترنت در منطقه کردستان اغلب بالاتر است.»
با این حال، عادل می گوید آن دسته از جوانان عراقی که در بازی های ویدیویی رقابتی یا ورزش های الکترونیکی شرکت می کنند، با مشکلاتی مواجه هستند: «تاخیر در ارتباط بین گیمرها باعث ناعادلانه شدن شرایط می شود، چون به معنای فاصله زمانی بالا میان شما و سایر بازیکنان در مسابقات است.» عادل همچنین گفت که بارها فرصت بازی با گیمرهای برجسته را به دلیل قطعی برق از دست داده است. با این حال، عادل شکرگزار است که می تواند از طریق بازی های ویدیویی امرار معاش کند. برای نمونه، پسرعموی او برای دستیابی به یک شغل دولتی حتی به چند نفر پول پرداخت، اما در نهایت به آن کار نرسید. طرح های «پرداخت پول نقد برای فرصت شغلی» در عراق نسبتا رایج است.
عادل معتقد است ارائه دهندگان اینترنت در عراق باید قیمت های خود را کاهش دهند و در کابل های فیبر نوری، مانند کابل های موجود در منطقه کردستان، سرمایه گذاری کنند.
در برخی موارد دیگر هم جوانان عراقی از فقدان نسبی توسعه در بخش های خاص برای ایجاد فرصت هایی برای خود استفاده می کنند. برای نمونه، هاردن السارای در مواجهه با کمبود موسسات با کیفیت آموزش زبان انگلیسی در عراق، در سال 2022 مرکز هاردن را در بغداد تاسیس کرد. این مرکز کار خود را تنها با 10 دانش آموز شروع کرد، اما اکنون حدود 250 دانش آموز دارد. هاردن در دانشگاه انگلیسی خواند، اما در سال 2008 که مجبور شد در نتیجه یک اقدام به آدم ربایی علیه برادرش در خانه بماند، مهارت های زبان انگلیسی خود را از طریق صحبت کردن با مردم از سراسر جهان به صورت آنلاین، بهبود بخشید. او اکنون این زبان را روان صحبت می کند.
سارای به مدت پنج سال در مشاغل دیگری مشغول بود تا بتواند برای راه اندازی موسسه پس انداز کند. او قبل از افتتاح موسسه باید 5هزار دلار به وزارت آموزش و پرورش می پرداخت. اما مقامات محلی بعدتر از او پول بیشتری خواستند. به گفته سارای، درخواست برای پرداخت چنین مبالغی نشان دهنده این است که در کشور از کارآفرینی جوانان حمایت نمی شود. سارای به المانیتور گفت: «قوانین قدیمی و کهنه هستند و برای کنترل ایجاد شده اند.»
اقتصاد عراق دست کم در آینده نزدیک همچنان مشکلات زیادی خواهد داشت. این کشور در حال تجربه شکاف سیاسی شدید از جمله میان اکثریت شیعه است و باید دید که سفر فواد حسین، وزیر امور خارجه، به واشنگتن در ماه گذشته می تواند نتایج مثبتی برای اقتصاد کشور داشته باشد یا خیر.
سارای معتقد است غلبه بر کمبود فرصت های شغلی در کشور زمان می برد. او می گوید: «میلیون ها نفر مثل من سعی می کنند خودشان شغلی برای خود ایجاد کنند، اما تنها تعداد کمی از افراد خوش شانس در این زمینه موفق می شوند. برای جوانانی که قصد شروع یک پروژه در عراق را دارند، صبور بودن یک عامل کلیدی است.»
