میدل ایست نیوز: با اینکه هیچ اعلامیه رسمی از جانب دو کشور صادر نشده، نشانه‌ها و خبرهای غیر رسمی نشان می‌دهد که عربستان خود را آماده ازسرگیری روابط با سوریه می‌کند.
به گزارش «العربی الجدید» بدین ترتیب، عربستان هم به مجموعه کشورهای عربی می‌پیوندد که در پی عادی‌سازی روابط با سوریه برآمدند بی آنکه این روابط را به راه حل سیاسی در سوریه پیوند زنند و همگی در حرف به «طرح عربی» که اردن مطرح کرده اعلام پایبندی می‌کنند.
پیش از این خبرگزاری «رویترز» خبر داد که عربستان و سوریه پس از مذاکرات یک مقام اطلاعاتی بلندپایه سوریه در ریاض توافق کرده‌اند که سفارتخانه‌های خود را بازگشایی کنند.
بر اساس این گزارش، بازگشایی سفارتخانه‌های دو کشور بعد از عید فطر انجام خواهد شد.
«رویترز» این تحول را مهم‌ترین تحول در تحرکات کشورهای عربی در سال‌های اخیر برای عادی‌سازی روابط با سوریه دانست.
با وجود این، رسانه‌های عربستانی در واکنش به این اخبار درباره ازسرگیری روابط دیپلماتیک با حکومت سوریه سخنی نگفتند و تأکید کردند که هدف از این تماس‌ها فقط ارائه خدمات کنسولی است.
از سوی دیگر، نشریه «وال استریت جورنال» خبر داد که سوریه و عربستان با وساطت روسیه به امضای یک توافق‌نامه نزدیک شده‌اند.
منابع حکومتی در سوریه و عربستان به این نشریه گفته‌اند که مقامات دو کشور در هفته‌های اخیر رایزنی‌های متعددی داشته‌اند و روسیه نیز در سفر اخیر رئیس جمهور سوریه به مسکو به توافقاتی در این باره با وی رسیده است.
با وجود این، «محیی الدین اللاذقانی»، نویسنده و تحلیلگر سوریه‌ای، تأکید می‌کند که هنوز برای نتیجه‌گیری درباره نتایج این رایزنی‌ها و ازسرگیری روابط میان عربستان و سوریه زود است.
به گفته وی هنوز مشخص نیست که دو کشور چه تصمیمی گرفته‌اند و آیا قرار است سفارتخانه‌ها بازگشایی شوند و سفرای تازه معرفی شوند یا اینکه فقط خدمات کنسولی آغاز خواهد شد.
اللاذقانی تأکید می‌کند که کشوری مانند عربستان امکان ندارد که بدون هیچ پیش‌شرطی چنین امتیازی به حکومت سوریه بدهد.
از آغاز ناآرامی‌ها در سوریه در سال 2011، عربستان موضع سرسختانه‌ای در انتقاد از حکومت سوریه گرفت و روابط خود را با این کشور قطع کرد و از حامیان گروه‌های مخالف شد. حمایتی که هنوز هم ادامه دارد.
اما از اوایل سال جاری میلادی، گفتمان رسمی عربستان تا حدودی تعدیل شد و در زمین‌لرزه 6 فوریه گذشته نیز برای اولین بار عربستان محموله‌ای از کمک‌های بشردوستانه‌ای را با هواپیماهای عربستانی که در فرودگاه حلب فرود آمدند ارسال کرد.
این زمین‌لرزه به حکومت سوریه فرصت داد که از آن استفاده سیاسی کند و تحرکاتی دیپلماتیک را با برخی کشورهای عربی از جمله مصر و تونس و الجزایر و عربستان آغاز کند. در این میان، امارات که از چند سال پیش روابط خود را با سوریه عادی کرده بود نیز نقش مهمی بر عهده گرفت.
دسته بندی روابط کشورهای عربی با سوریه
کشورهای عربی را با توجه به مواضعشان در قبال حکومت سوریه به 3 دسته می‌توان تقسیم کرد: گروه اول کشورهایی هستند که در سال‌های گذشته روابط خود را با سوریه حفظ کردند هرچند به حالتی صوری مدتی سفارتشان در دمشق را تعطیل کردند و بعد بازگشایی کردند. نمونه آن عمان است که روابط خود را با سوریه قطع نکرد. در ماه گذشته رئیس جمهور سوریه به مسقط سفر کرد.
عراق هم از کشورهایی بود که روابطش را سوریه حفظ کرد و در کنار الجزایر با تصمیم وزرای خارجه اتحادیه عرب در سال 2011 برای تعلیق عضویت سوریه در اتحادیه مخالفت کرد. لبنان را هم می‌توان در همین دسته جای داد.
گروه دوم کشورهایی‌اند که مدتی روابطشان را با سوریه قطع کردند اما بعد آن را ازسرگرفتند مانند بحرین و امارات.
این کشورها هرچند سفارت‌هایشان را در سوریه تا مدتی بستند اما روابطشان عملا با حکومت سوریه در سطوح مختلف برقرار ماند.
اردن نیز از کشورهایی بود که روابطش را بسیار محدود کرد اما عملا روابطش را قطع نکرد تا اینکه در سال 2021 روابط دو کشور رسما ازسرگرفته شد و وزیر خارجه اردن چند بار در محافل بین‌المللی با همتای سوریه‌ای خود دیدار کرد.
مصر هم از سال 2011 روابط خود را با سوریه قطع کرد و حتی در دوره حکومت «محمد مرسی» از حامیان اصلی مخالفان حکومت سوریه شد اما بعدتر این روابط در سطحی پایین ازسرگرفته شد تا اینکه پس از زمین‌لرزه ماه گذشته وزیر خارجه مصر به سوریه سفر و با رئیس جمهور سوریه دیدار کرد.
تونس هم در شمار کشورهایی است که روابطشان را با حکومت بشار اسد عادی می‌کنند. این کشور هم از سال 2012 روابط خود را با سوریه قطع کرد.
گروه سوم که عربستان در رأس آنها بود و امروز اقلیت را در جهان عرب تشکیل می‌دهند کشورهایی‌اند که فاصله خودشان را از سوریه حفظ کردند. قطر و کویت و تا حدودی مراکش در این گروه هستند.
این کشورها خواستار حل بحران سوریه با اجرای کامل قطع‌نامه 2254 شورای امنیت هستند که شامل مذاکرات همه گروه‌های سوریه‌ای و برگزاری انتخابات آزاد زیر نظر سازمان ملل و انتقال مسالمت‌آمیز قدرت در سوریه شده است.
طرح اردن
وزیر خارجه اردن در سپتامبر گذشته طرحی را برای حل بحران سوریه پیشنهاد کرد که شامل آغاز یک روند سیاسی با همکاری کشورهای عربی برای اجرای قطع‌نامه 2254 شورای امنیت و جدیت دولت سوریه در مبارزه با قاچاق مواد مخدر و اقدامات جدی و واقعی برای پایان دادن به حضور نظامی ایران در سوریه است.
در ازای آن، کشورهای عربی در روندی تدریجی به سوریه کمک‌های مالی و بشردوستانه ارسال می‌کنند و بعد نوبت به اجرای گام‌های اعتمادسازی و آزادی زندانیان سیاسی و تعیین تکلیف افراد مفقود الاثر و تضمین بازگشت آوارگان و آغاز مذاکرات جدی با مخالفان برای رسیدن به راه حل سیاسی فراگیر بر اساس قطع‌نامه 2254 می‌شود.
«غازی دحمان» تحلیلگر سیاسی، معتقد است که بسیاری از کشورهای عربی از جمله عربستان به این جمع‌بندی رسیده‌اند که وانهادن سوریه به عرصه رقابت ایران و ترکیه به نفع کشورهای عربی نیست به خصوص که هیچ چشم‌اندازی برای حل سیاسی بحران سوریه دیده نمی‌شود و امریکا هم فقط به تحریم بسنده کرده است.
به گفته دحمان حکومت سوریه در قبال طرح اردن مانند قبل خواهد کوشید که این طرح را بی معنا کند و فقط بخش هایی از آن را اجرا کند که با منافعش سازگار است و سراغ مسائل سیاسی نخواهد رفت.
او می‌افزاید که سوریه قطعا به ایران پشت نخواهد کرد و بشار اسد هم در گفت‌وگو با رسانه‌های روسیه گفت که آنچه از کشورهای عربی شنیده صرفا یک سری ایده است و موضوع فاصله گرفتن از ایران در میان نیست.
