نویسنده: اندرو پاراسیلیتی
میدل ایست نیوز: علی شمخانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران، در 19 مارس در ادامه موج تحرکات دیپلماتیک هفته های اخیرش، یک توافقنامه امنیت مرزی در بغداد امضا کرد. این یادداشت تفاهم، عراق را به رسیدگی به وضعیت گروه های مخالف ایرانی فعال در منطقه کردستان عراق متعهد می کند: یک پیام واضح به دولت مرکزی عراق و همچنین به دولت اقلیم کردستان.
ایران گروه های مسلح کرد را به هماهنگی با اسرائیل و انجام حملات علیه ایران از خاک عراق به ویژه در حمایت از اعتراض های اخیر که از سپتامبر 2022 آغاز شد، متهم کرده و در واکنش به این حملات، چندین نوبت حملات موشکی و پهپادی را علیه مکان هایی در کردستان عراق که توسط اسرائیل و گروه های مسلح ضد ایرانی کرد مورد استفاده قرار گرفته، انجام داده است.
محمد شیاع السودانی، نخست وزیر عراق، بار دیگر متعهد شد که اجازه استفاده از کشورش به عنوان «سکوی پرتاب موشک» برای حملات علیه ایران، کشور همسایه، را ندهد. مسعود بارزانی، رئیس حزب دموکرات کردستان، در مصاحبه ای اختصاصی با المانیتور، هرگونه اظهارنظری درباره همدستی دولت اقلیم در حملات به ایران را «بی اساس» خواند و گفت: «ایران همسایه است… ما بخشی از درگیری ها یا تسویه حساب ها (با ایران) نیستیم.»
عراق در سال جاری میلادی در تلاش برای کاستن از نگرانی های همسایگان خود، 6هزار سرباز را در امتداد مرزهای ایران و ترکیه مستقر کرده است. بغداد همچنین این ماه یک قرارداد مرزی با ریاض امضا کرد.
شمخانی به وضوح گفت که در عراق به دنبال آن بوده که بغداد و اربیل را به نوعی متوجه این موضوع کند که منافع ایران و عراق نباید فدای «شیطنت آمریکا و مزدوران تروریستش» شود.
شمخانی یکی از دو نماینده شخصی آیت الله علی خامنه ای، رهبر ایران، در شورای عالی امنیت ملی است. او همچنین در روند نزدیک شدن ایران و عربستان سعودی با میانجیگری چین شرکت داشت و قبل از ورود به بغداد، به امارات متحده عربی سفر کرده بود.
عراق اولویت اصلی امنیت ملی ایران است و تهران هرگز موقعیتی بهتر از وضع موجود در بغداد نداشته است. اتحاد سیاسی حاکم در عراق یا همان چارچوب هماهنگی، همه احزاب اصلی شیعه همسو با ایران و همچنین اتحادیه میهنی کردستان را که به شرق تمایل دارد، شامل می شود. در حال حاضر در عراق هم نوعی رضایت و هم نوعی نگرانی از این شرایط در ارتباط با ایران وجود دارد. این شرایط در خفا برای عراق خوشایند است چون وضعیت امنیتی در سراسر کشور در دولت سودانی ارتقاء یافته است. نگرانی هم از این بابت است که قراردادهای نفتی بزرگ با شرکت های مطرح غربی بدون موافقت ایران در عراق قابل تحقق نیستند.
ایران در بحبوحه ابهامات هسته ای و تشدید تنش در سوریه، اختلاف های منطقه ای را حل می کند
ایران در میانه ابهامات در سرنوشت مذاکرات هسته ای و افزایش بحث درباره گزینه های نظامی توسط ایالات متحده و اسرائیل در صورت شکست دیپلماسی و ادامه افزایش غنی سازی اورانیوم، به دنبال حل اختلافات منطقه ای خود است.
در همین حال، محمد بن سلمان، نخست وزیر و ولیعهد عربستان، موضع دیپلماتیک مستقل تری (از غرب و به ویژه آمریکا) را در منطقه ترسیم کرده که مکمل ابتکارعمل ها در قبال ایران است. تنش کمتر در منطقه این امکان را برای ایران فراهم می آورد تا روی مسائل داخلی و استراتژی در قبال ایالات متحده، اسرائیل و غرب در مورد برنامه هسته ای خود، تمرکز کند.
سیاست های منطقه ای ایران این روزها تماما در جهت خویشتنداری و امنیت در همسایگی خود است. توافق با عربستان باعث کاهش تنش در منطقه می شود. عراق در غرب، یک فضای امن به شمار می رود. حزب الله لبنان از تشدید تنش های مرزی با اسرائیل خودداری کرده است و در کرانه باختری و غزه هم حماس و جهاد اسلامی که هر دو متحدان ایران هستند، از تشدید خشونت با اسرائیل خودداری می کنند. با این حال، تمایل ایران به دیپلماسی و خویشتنداری آن شکننده است و در صورت تغییر شرایط، همانند وضعیت موجود در سوریه، ممکن است تغییر کند.
عربستان سعودی و سوریه به لطف میانجیگری روسیه به احیای روابط دیپلماتیک نزدیک شده اند. ایران تاکنون علنا به نزدیکی اعراب با سوریه، متحد مهم منطقه ای خود، چراغ سبز نشان داده است. این روند برای ایران که همچون روسیه از سال ۲۰۱۱ و حتی پیش از آن روابط نزدیکی با سوریه داشته، هم شیرین و هم تلخ است، چرا که نزدیکی مجدد سوریه به جهان عرب چه در منطقه و چه در روابط با غرب به عنوان ابزاری برای مواجهه با نفوذ ایران در سوریه، تبلیغ می شود.
پنجشنبه گذشته در پی کشته شدن یک پیمانکار آمریکایی در حمله پهپادی در سوریه، ایالات متحده در جریان حملات هوایی در این کشور نیروهای ایرانی را هدف گرفت. اسرائیل هم اخیرا به اهداف ایرانی در نزدیکی حلب حمله کرده است.
افزایش تنش ها در سوریه در حالی است که صحبت ها درباره گزینه نظامی در صورت شکست دیپلماسی هسته ای با ایران در ایالات متحده و در اسرائیل بالا گرفته است. مقامات اسرائیلی به ویژه به طور مداوم هشدار می دهند که اقدام ایران به غنی سازی بالاتر از 60درصد می تواند به حمله نظامی علیه این کشور منجر شود.
با این حال، نبض دیپلماسی بین ایران و آمریکا همچنان می زند. به گزارش امواج مدیا، علی باقری کنی، مذاکره کننده ارشد هسته ای ایران، با مدیران سیاسی کشورهای موسوم به تروئیکای اروپایی (بریتانیا، فرانسه و آلمان) دیداری داشته و درباره گام های بعدی مذاکرات هسته ای گفت و گو کرده است.
