عربستان و امارات برای روابط با ثبات با ایران به چین نزدیک می شوند

نویسنده: جینا باگنلو

میدل ایست نیوز: کشورهای شورای همکاری در تلاشند تا خود را میان قدرت های جهانی مقبول جلوه دهند. از این رو، روابط خود را با چین و روسیه تقویت کرده اند و دست کم در ظاهر امر، سعی دارند روابط با ایران را ترمیم کنند.

در حالی که منطقه خاورمیانه روابطی استثنایی با ایالات متحده دارد، دوستی تازه آن با رقبای واشنگتن ممکن است بر سیاست خارجی ایالات متحده در منطقه تاثیر بگذارد.

تحریم های اخیر غرب علیه روسیه به دلیل جنگ این کشور با اوکراین به افزایش صادرات نفت خام این کشور به منطقه خلیج فارس منجر شده است. بر اساس پژوهش موسسه نظرسنجی اقتصادی خاورمیانه، عربستان سعودی روزانه بیش از ۱۰۰ هزار بشکه نفت از روسیه وارد می ‌کند و سرمایه ‌گذاری ‌های کشورهای شورای همکاری خلیج فارس در نفت روسیه در اواخر سال ۲۰۲۲ به بالاترین حد خود رسیده است.

کشورهای شورای همکاری خلیج فارس در جنگ روسیه و اوکراین بی طرف مانده و روابط خود را با روسیه و غرب حفظ کرده اند. همین مساله این گمانه زنی را ایجاد کرده است که این کشورها می توانند بهترین میانجی برای صلح در اوکراین باشند.

در جستجوی ثبات

ویلیام روباک، سفیر سابق ایالات متحده در بحرین بین سال های 2015 تا 2017 و معاون اجرایی فعلی موسسه کشورهای شورای همکاری در واشنگتن، معتقد است که نزدیکی کشورهای حوزه خلیج فارس، به ویژه عربستان سعودی، با روسیه بر سیاست خارجی امریکا در منطقه تاثیری نخواهد داشت.

روباک به المانیتور گفت: « (وضعیت) قبل و پس از جنگ اوکراین بسیار متفاوت است. من فکر نمی‌ کنم ایالات متحده از همکاری نزدیک خلیج فارس با روسیه در زمینه نفت خوشحال باشد، اما مردم بالغ هستند و می ‌دانند که اینها واقعیت ‌های اقتصادی و مبتنی بر مدیریت منابع هستند.»

در همین حال، چین اخیرا به دلیل تجاوز به امنیت ملی ایالات متحده با بالن جاسوسی خود در صدر اخبار بوده و این اتفاق روابط بین دو کشور را بدتر کرده است.

تنش ها بین ایالات متحده و چین در 10 مارس با یک تحول بزرگ همزمان شد: عربستان سعودی و ایران با کمک چین مجددا روابط دیپلماتیک را بین خود برقرار کردند. از روابط ایران و عربستان قبلا تحت عنوان «جنگ سرد خاورمیانه» یاد می شد. از این رو، انتشار خبر صلح بین دو کشور در حدود دو هفته گذشته، به طور قابل درکی شوک آور بود.

کاخ سفید اگرچه از این توافق استقبال کرد، اما در بیانیه خود تاکید داشت که باید دید آیا ایران به تعهدات خود عمل خواهد کرد یا خیر. آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه امریکا، در ماه فوریه سفری به اسرائیل داشت که صراحتا برنامه هسته ای در حال رشد ایران را هدف قرار داده است.

شیخ عبدالله بن زاید آل نهیان، وزیر امور خارجه امارات متحده عربی، نیز ماه گذشته یک سفر رسمی به واشنگتن داشت و در دیدار با بلینکن گفت: «ما روابط شگفت انگیز و متنوعی با ایالات متحده داریم. و ما باید به همه چیزهایی که با هم به عنوان دو دولت دوست به دست آورده ‌ایم، بسیار افتخار کنیم؛ اما روابط ما به عنوان دو ملت هم در موقعیت فوق‌ العاده ‌ای قرار دارد.»

روباک در این باره گفت: «ایالات متحده به این واقعیت عادت کرده است که کشورها با یکدیگر روابط دیپلماتیک دارند و عربستان با ایران روابط دیپلماتیک دارد. من فکر نمی ‌کنم نزدیکی عربستان و ایران موضوع بزرگی باشد.» او افزود: «یکی از مزایای بالقوه، امکان پایان دادن به درگیری در یمن است که بزرگ ترین امیدواری برای ایالات متحده به شمار می رود. او همچنین گفت که این روابط دیپلماتیک جدید می تواند به تغییر در آندسته از رفتارهای منطقه ای ایران منجر شود که کشورهای منطقه آن را «بی ثبات کننده» می خوانند.

روابط مبادله ای چین

شی جین پینگ، رئیس‌ جمهوری چین، در دسامبر 2022 برای نشست‌ با چندین رهبر خاورمیانه به عربستان سعودی سفر، و بیش از 30 قرارداد در زمینه های انرژی و سرمایه ‌گذاری را تضمین کرد. طبق اطلاعات اداره گمرک چین، این کشور حدود 18درصد نفت خود را از عربستان سعودی وارد می کند، به طوری که تجارت بین دو کشور تا سال 2021 بالغ بر 80 میلیارد دلار بوده است. 34 توافقنامه امضا شده در سفر شی جین پینگ به عربستان سعودی بر زمینه هایی مانند انرژی سبز از جمله زیرساخت ها، تمرکز داشتند. از زمان حمله روسیه به اوکراین، عربستان به تامین کننده شماره یک نفت چین تبدیل شده است.

روباک در این باره گفت که ایالات متحده یکی از شرکای تجاری اصلی چین است: «ما می دانیم که کشورهای خلیج فارس نیز روابط مشابهی با چین دارند و ما (امریکایی ها) مخالفتی با آن نداریم. آنطور که من می دانم، اعتراض ما بیشتر درباره مسائل خاص است که به محافظت از فناوری های سطح بالای ایالات متحده مربوط می شود.» روباک در ادامه افزود: « ایالات متحده در یک برهه زمانی از تاریخ، دارای انحصار بود و تنها قدرت بزرگی قلمداد می شد که با کشورهای حوزه خلیج فارس ارتباط داشت. اما اکنون تنوع استراتژیک در نحوه ای که کشورهای خلیج فارس روابط خود را با ما (امریکا)، روسیه و چین، مدیریت می کنند، اگرچه گاها باعث تنش در روابط می شود، اما ایالات متحده در حال وفق دادن خود با آن است. به طور کلی، من فکر می کنم این یک مساله قابل مدیریت است.»

کنت پولاک، تحلیلگر نظامی سابق منطقه خلیج فارس در سیا و مدیر سابق امور خلیج فارس در شورای امنیت ملی امریکا، به المانیتور گفت که ریاض به دنبال ثبات است. پولاک اظهار داشت: «عربستان امیدوار است که این توافق با ایران به پایان حملات نیابتی (متحدان ایران) به پادشاهی سعودی بیانجامد. آنها مطمئنا امیدوارند که این توافق ایران را به تحت فشار گذاشتن حوثی ها برای پذیرش شرایط صلح در یمن وادار کند.»

پولاک که در حال حاضر به عنوان کارشناس ارشد در موسسه امریکن انترپرایز فعالیت می کند، افزود: «در عین حال، چین به شیوه ای کاملا مبادله ای عمل می کند، که یعنی اقدامی نمی کند مگر اینکه نفع بسیار واضحی برای آن وجود داشته باشد… بنابراین، در رابطه با این توافق انتظار زیادی از طرف چین نداریم.»