بشار اسد؛ عامل جدید اختلاف کشورهای عربی و غرب

میدل ایست نیوز: پس از سال های طولانی انزوا، روابط کشورهای عربی و سوریه طی دوره اخیر پس از عادی سازی برخی کشورهای عربی و در راس آنها عربستان، امارات و مصر، در حال بهبود است.

به گزارش الخلیج آنلاین، نزدیکی کشورهای شورای همکاری به سوریه، نگاه ها را به سمت دیگری جلب کرده و آن موضع غرب در مخالفت با نزدیکی با دولت سوریه است؛ امری که ممکن است بحران جدیدی بین کشورهای شورای همکاری از یک سو، و امریکا و غرب از سویی دیگر به وجود آورد و این در حالی است که بحران های فعلی به دلیل نفت و جنگ روسیه و اوکراین همچنان وجود دارد.

نشست ریاض

سه منبع مطلع در 2 آوریل 2023 به خبرگزاری رویترز گفتند که عربستان قصد دارد از بشار اسد، رئیس جمهور سوریه برای حضور در نشست سران کشورهای عربی که ریاض در 19 مه میزبان آن است، دعوت کند؛ گامی که به طور رسمی انزوای منطقه ای سوریه را پایان می دهد.

ماه گذشته نیز منابعی به رویترز گفتند که عربستان و سوریه بر سر بازگشایی سفارت های خود پس از 12 سال قطع روابط و پس از مذاکراتی در ریاض توسط یک مقام اطلاعاتی بلندپایه سوریه، توافق کردند.

به گفته این منابع، حسام لوقا، مدیر اطلاعات عمومی سوریه، چند روز در ریاض به سر می برد و در آن زمان توافقی بر سر بازگشایی سفارتخانه های دو کشور در آینده نزدیک حاصل شد.

فیصل بن فرحان، وزیر خارجه عربستان 8 مارس گفت که افزایش ارتباط با سوریه، ممکن است زمینه را برای بازگشت این کشور به اتحادیه عرب فراهم کند و روابط کشورهای عربی با سوریه را پس از انزوای بیش از 10 ساله، بهبود بخشد.

امارات در سال 2018 سفارت خود در دمشق را پس از آنکه از سال 2011 بسته بود، بازگشایی کرد.

وزارت خارجه امارات در آن زمان اعلام کرد که بازگشایی سفارت بر اهتمام دولت امارات بر ازسرگیری روابط بین دو کشور تاکید می کند.

بحرین نیز در سال 2021 نخستین سفیر خود در سوریه را پس از آنکه سطح روابط را از سال 2011 کاهش داده بود، تعیین کرد.

اما عمان از اندک کشورهای عربی بود که روابط دیپلماتیک خود را با سوریه پس از سال 2011 حفظ کرد اما سطح نمایندگی دیپلماتیک خود در این کشور را کاهش داد.

اجماع عربی مشروط

کویت بارها تاکید کرد که تنها با تصمیم اتحادیه عرب روابط خود با سوریه را از سرخواهد گرفت، و این بدان معناست که کویت با اجماع عربی همراه است و این تصمیم در سطح ازسرگیری روابط شاید سخت نباشد اگر اکثر اعضای اتحادیه عرب تصمیم به بازگشت سوریه به اتحادیه عرب بگیرند.

موضع قطر نیز تقریبا مشابه کویت است و دوحه اجماع عربی را برای ازسرگیری روابط با سوریه شرط قرار داده است.

ماجد الانصاری، سخنگوی وزارت خارجه قطر 28 مارس گفت که تاکنون اجماعی بر سر بازگشت سوریه به اتحادیه عرب وجود ندارد و قطر با این مساله به عنوان یکی از اولویت های مسائل جهان عرب تعامل می کند از این رو اجماع عربی محل اهتمام است و تا زمانی که اجماع عربی وجود نداشته باشد، هیچ تغییری در موضع قطر ایجاد نخواهد شد.

همه این مسائل به تحولات سریع در موضع کشورهای شورای همکاری نسبت به بازگشت روابط با دولت سوریه اشاره می کند و شاید این موجب خشم کشورهای غربی شود که مخالف عادی سازی روابط با دولت سوریه هستند.

سردرگمی غرب

در جریان سفر ویلیام برنز، مدیر سیا به عربستان، او سردرگمی امریکا از نزدیکی عربستان با ایران و سوریه را بیان کرد.

وال استریت ژورنال، فاش کرد که برنز در جریان این سفر از پیش اعلام نشده، ناخرسندی امریکا از تصمیم مقامات عربستان برای بهبود روابط با ایران و سوریه را اعلام کرد.

براساس گزارش این روزنامه، مدیر سیا به بن سلمان گفت که امریکا از نزدیکی عربستان با ایران و سوریه که هنوز توسط غرب تحریم هستند، شوکه شده است.

سایت المانیتور در تحلیلی آورده است که اسد به نمادی برای سیاست کنونی کشورهای عربی و شورای همکاری تبدیل شده که تلاش می کند، روشی نسبتا مستقل از شرکای غربی خود در پیش گیرد و به عنصری برای ابراز آرمان های کشورهای شورای همکاری در تبدیل شدن به مراکز قدرت جهانی تبدیل شده است.

جیل کیبیل، تحلیلگر سیاسی نوشت که در جریان سفر دوم بشار اسد به امارات در 19 مارس، فرش قرمزی برای او پهن شده است و این سفر پس از سفرش به عمان انجام شده و این سفرها نشان دهنده این است که انزوای اسد در سطح کشورهای عربی ممکن است پایان یابد.

وی افزود که وضعیت اسد، تنها نشان دهنده تغییر بسیار گسترده تر در خاورمیانه است، زیرا برنامه غرب که اسد را منزوی کرده بود، اکنون با تغییرات گسترده در منطقه که ناشی از اختلال روابط بین قدرت های منطقه ای به ویژه عربستان و امارات با متحدان غربی خود است، کنار زده می شود.

اختلافات قریب الوقوع

عامر السبایله، کارشناس مسائل استراتژیک گفت که تلاش کشورهای عربی برای عادی سازی روابط با سوریه، ممکن است با توافق مواجه شود.

وی در گفت وگو با الخلیج آنلاین افزود که باید برخی مسائل اساسی را در ازسرگیری روابط با سوریه در نظر گرفت که بارزترین آن تحریم های اروپا و امریکا بر حکومت سوریه است.

السبایله تصریح کرد که امریکا در تعامل با این پرونده، موضع و پیام های واضحی خواهد داشت به ویژه با توجه به اختلافات موجود با کشورهای منطقه به دلیل پرونده های متعددی که بارزترین آن پرونده جنگ روسیه و اوکراین است.

وی گفت که در سطح کشورهای عربی هیچ مانعی برای ازسرگیری روابط با حکومت سوریه وجود ندارد اما عملا تا زمانی که تحریم های حکومت سوریه باپرجاست، مشکلی وجود خواهد داشت.

السبایله اظهار داشت که این پرونده در سایه جنگ آشکار غرب و امریکا با روسیه گشوده شده است و امروزه سوریه را تنها از زاویه روسیه می توان دید، از این رو کشورهای عربی باید این مساله را در نظر بگیرند.

وی معتقد است که کشورهای عربی امروز توانایی ایجاد انسجام و توافق بین المللی و ایجاد راه حل هایی برای ازسرگیری روابط کشورهای عربی و بین المللی با سوریه بدون توافق با امریکا را ندارند.

این کارشناس مسائل استراتژیک بیان کرد که از این رو اختلافات بین کشورهای عربی و شورای همکاری و امریکا افزایش می یابد و این مساله امریکا را به این وا می دارد که اقداماتی برای مشخص کردن موضع خود نسبت به این مساله اتخاذ کند.

وی تاکید کرد که ازسرگیری روابط شورای همکاری با سوریه، بحران با واشنگتن را بیشتر می کند و ممکن است منجر به مواضعی شود که نشان دهنده این بحران است.

گفتنی است امریکا همواره بر مخالفت خود با عادی سازی روابط با حکومت سوریه تاکید کرده است و هیچ کشوری را به عادی سازی با سوریه تا زمانی که پیشرفت حقیقی به سوی راه حل سیاسی در این کشور حاصل نشده، تشویق نمی کند.